“Neutraliteti ndihmon shtypësin, kurrë jo viktimën. Heshtja inkurajon torturuesin, kurrë të munduarit. Ndonjëherë ne duhet të ndërhyjmë.”
– Elie Weisel, i mbijetuar nga Holokausti, fitues i Çmimit Nobel për Paqe, 1986
Roli i medias është të informojë dhe të ndriçojë, të jetë sytë dhe veshët e njerëzve dhe të monitorojë pushtetin. Sidoqoftë, në mbulimin e tyre të moçalit Palestinë-Izrael ata vazhdimisht kanë favorizuar pikëpamjet partiake të Shteteve të Bashkuara dhe qeverive izraelite në kurriz të përvojës palestineze. Dhe ata kanë dështuar në informimin e publikut për të kuptuar këtë konflikt të gjatë të Lindjes së Mesme, i cili është në qendër të kaq shumë problemeve në rajon.
Izraeli jo vetëm që po bën një fushatë ushtarake në territoret e pushtuara, por një betejë e dytë po zhvillohet nëpërmjet mediave amerikane për të siguruar mbështetjen e vazhdueshme të SHBA-së për politikat e tij ekspansioniste.
Qëllimet kolonizuese të Izraelit, të filluara në vitet 1900, u parashtruan në doktrinën e Vladimir Jabotinskit, themeluesit të revizionizmit të sionizmit, tani djepi ideologjik i Partisë Likud që mban sot pushtetin.
Në shkrimet e tij, “Muri i Hekurt” dhe “Ligji i Hekurt”, Jabotinski paraqiti arsyetimin sionist për gdhendjen e një shteti hebre në shumicën e Palestinës nëpërmjet forcës. Ai shkroi: “Sionizmi është një aventurë kolonizuese, dhe për këtë arsye qëndron ose bie nga çështja e forcës së armatosur.
“Është e rëndësishme të ndërtojmë, është e rëndësishme të flitet hebraisht, por për fat të keq, është edhe më e rëndësishme të jemi të aftë të qëllojmë. …”
Kur Komiteti i Posaçëm i Kombeve të Bashkuara për Planifikimin e Ndarjes së Palestinës në vitin 1947 i dha 55 për qind të Palestinës shtetit të ardhshëm hebre, hebrenjtë zotëronin 6 për qind të tokës në Palestinë, por përbënin vetëm 32 për qind të popullsisë. Pas luftës arabo-izraelite të vitit 1948, Izraeli shpronësoi rreth 4.2 milionë hektarë tokë palestineze, rreth 78 për qind e Palestinës historike.
Shpronësimi vazhdon edhe sot, me ndërmarrjet kolonizuese që mbulojnë rreth 42 për qind të 22 përqindëshit të mbetur. Qytete, fshatra, shtëpi, pemishte dhe biznese palestineze janë shkatërruar sistematikisht dhe janë ripopulluar nga më shumë se 650,000 banorë hebrenj ilegalë.
Mbrojtësit e Izraelit thonë se shkaqet e dhunës shkojnë shumë larg në histori. Megjithatë, arsyeja e vërtetë e dhunës palestineze nuk është e rrënjosur në ndonjë urrejtje të natyrshme ndaj hebrenjve, armiqësi historike, apo fe. Bëhet fjalë për tokën.
Pa këtë kontekst historik, ngjarjet e sotme të lajmeve duken episodike dhe të parëndësishme.
Pas Luftës gjashtëditore të vitit 1967, organizatat hebraike ndërmorën një fushatë propagandistike për të siguruar legjitimitetin e Izraelit dhe për të çimentuar marrëdhëniet e tij me Shtetet e Bashkuara. Ai përfshinte shkrirjen e Izraelit me Holokaustin dhe viktimizimin, dhe shkrimin e një historie mitike të Palestinës si një shkretëtirë e papopulluar që izraelitët “e mirë” e lulëzuan.
Kjo përrallë e pakontestueshme dhe e rremë reflektonte në pretendimin e egër të vitit 1969 të Kryeministres Golda Meir se “nuk kishte asgjë të tillë si një palestinez; ata kurrë nuk kanë ekzistuar.”
Në vitin 1982, narrativa ndryshoi me pushtimin izraelit të Libanit. Bombardimet pa dallim të Bejrutit dhe vdekja e më shumë se 17,000 njerëzve, kryesisht civilë, i kthyen arabët në viktima dhe izraelitët në përndjekës, dhe njollosën përkohësisht historinë e hartuar me kujdes.
Për të rifituar kontrollin e opinionit publik, Kongresi amerikano hebraik sponsorizoi një konferencë të vitit 1983 në Jeruzalem, me qëllim krijimin e një strategjie për ‘rishitjen’ e Izraelit. Drejtuesit kryesorë, gazetarët dhe akademikët nga Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara zhvilluan pika diskutimi që janë të njohura në retorikën e sotme, të cilat theksuan idetë e mëposhtme:
* Rëndësia strategjike e Izraelit në Shtetet e Bashkuara.
* Cënueshmëria fizike e Izraelit.
* Vlerat e përbashkëta kulturore të Izraelit me Perëndimin.
* Dëshira e Izraelit për paqe.
Pjesëmarrësit gjithashtu kuptuan rëndësinë e një fushate të gjithanshme për të bindur publikun se vendbanimet hebraike në Bregun Perëndimor nuk janë pengesë për paqen. Mijëra vendbanime të paligjshme hebreje të ndërtuara në tokën palestineze janë një testament i efektivitetit të kësaj strategjie.
Konferenca gjithashtu ka prodhuar projektin Hasbara (Propaganda). Qëllimi i tij ishte të garantonte që Shtetet e Bashkuara të mos lëkunden në mbështetjen e tyre ekonomike dhe ushtarake, dhe ta bëjnë pothuajse të pamundur kritikimin e veprimeve të Izraelit.
Organizatat e lajmeve janë në gjendjen e pritjes së presionit nëse ato kalojnë nivelet e diskursit të pranueshëm lidhur me Izraelin. Prandaj, ato i shmangin temat potencialisht problematike dhe i dënojnë gazetarët që i ekspozojnë ato. Për shembull, Ariel Sharon, atëherë ministër i mbrojtjes, ngriti një padi shpifje kundër revistës Time, pasi ajo e akuzoi atë për inkurajimin e masakrave në kampet e refugjatëve Sabra dhe Shatila në Liban. Grupi lobues Amerikanët për një Izrael të Sigurt paraqitën një peticion bashkë me Komisionin Federal të Komunikimeve që kërkoi revokimin e liçencës së NBC-së, pas raportimit të kësaj të fundit mbi pushtimin.
CBS u ballafaqua me pothuajse të njëjtat kritika në vitin 2012 pasi u transmetua raporti “60 Minuta” i korrespondentit Bob Simon rreth të krishterëve palestinezë që jetonin nën okupimin izraelit. Raporti sfidoi tregimin izraelit se ekstremistët islamikë po ia bënin të krishterëve jetën e vështirë; përkundrazi, ata u ankuan për vështirësitë e jetesës nën pushtim.
Ambasadori izraelit i lindur në Amerikë, Michael Oren, i bëri presion presidentit të CBS Neës për të mbyllur programin. Një reklamë e plotë në The Wall Street Journal kritikonte ashpër Simonin.
Rrëfimet alternative të tilla si ai i Simonit shpesh hidhen poshtë si anti-izraelite, ose u jepet etiketimi më intimidues dhe më i frikshëm nga të gjithë – antisemite. Frika ndaj kësaj njolle ka qenë një mjet i fuqishëm retorik për të mbrojtur Izraelin nga faji, dhe ka rezultuar fatalisht efektive. Akuza ka shkatërruar karrierën dhe reputacionin e gazetarëve, akademikëve, politikanëve dhe artistëve.
Helen Thomas, një anëtare e respektuar e shtypit të Uashingtonit, e përfundoi karrierën e saj 57-vjeçare pasi vuri publikisht në dyshim mbështetjen e SHBA-së për Izraelin. Një sulm me denoncime të mirë-orkestruara detyroi daljen e saj në pension në vitin 2010. Thomas më vonë tha: “Në këtë vend, ju nuk mund ta kritikoni Izraelin dhe të mbijetoni”.
Presidenti Jimmy Carter, para dhe pas botimit të librit të tij, “Palestina: Paqe jo Aparteid”, mori pjesën e tij të intimidimit dhe akuzave të hidhura për antisemitizëm. Ran Baratz, drejtori i komunikimit për kryeministrin Benjamin Netanjahu, akuzoi presidentin Obama për “antisemitizmin e kohëve moderne”, pasi Shtetet e Bashkuara arritën një marrëveshje me Iranin për programin e tij bërthamor në korrik të vitit 2015.
Me mjeshtëri, Izraeli ka tregtuar një numër mitesh që janë bërë pjesë e leksikut të medias. Një nga trillimet më të shndritshme të shitura amerikanëve është se lufta kryhet midis dy popujve me burime dhe pretendime të barabarta. Në realitet ai është një konflikt midis kolonizuesit, Izraelit, dhe palestinezëve të kolonizuar.
Izraeli, me madhësinë e Nju Xhersit, ka një buxhet të parashikuar të mbrojtjes prej 20 miliardë dollarësh. Ai ka 4,170 tanke, 1,500 pjesë të mëdha të artilerisë, 10,185 automjete të blinduara, 2,000 aeroplanë luftarakë, 15 deri 20 anije luftarake, pesë nëndetëse, 200-300 armë bërthamore, 175,000 trupa të rregullt dhe 430,000 rezerva.
Palestinezët nuk kanë asnjë nga këto. Dhe ndryshe nga Izraeli, palestinezët kanë disa grupe të organizuara për të treguar historinë e tyre ose për të lobuar për ta përpara Kongresit të SHBA-së. Megjithatë Tel Avivi vazhdon të përjetësojë mitin e të qenurit i cënueshëm.
Një tjetër falsitet i vazhdueshëm është ai i dhunës së panevojshme. Fjalët kanë rëndësi; ato menaxhojnë perceptimet.
Kolonët e dhunshëm hebrenj janë referuar si ekstremistë, ndërsa palestinezët që reagojnë ndaj pushtimit quhen terroristë. Palestinezët “sulmojnë”, ndërsa izraelitët thjesht “hakmerren”.
Me një shtyp të bindur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, rrjeti i propagandës së Izraelit i ka lidhur me sukses sulmet terroriste të 11 shtatorit 2001 në Shtetet e Bashkuara me rebelimin e palestinezëve në territoret e pushtuara.
Në vitin 2015, Netanjahu sugjeroi një lidhje midis masakrës në Paris dhe luftës palestineze për liri, duke thënë se “pas këtyre sulmeve terroriste qëndron islami radikal që kërkon të na shkatërrojë, i njëjti islam radikal që goditi në Paris dhe që kërcënon Evropën”.
Në një koment tjetër të pakontestuar, kryeministri pretendoi se “ISIS dhe Hamasi janë degë të së njëjtës pemë politike”. Çfarëdo që mund të mendoni për Hamasin, ai nuk është Shteti Islamik. Është një lëvizje e brendshme e rezistencës në një betejë të vetme me Izraelin.
Lidhja e terrorizmit me arabët, muslimanët dhe Lindjen e Mesme ka krijuar një klimë jo të shëndoshë të indiferencës dhe frikës në mendjet e shumë amerikanëve.
Mediat janë të mbushura me stereotipe anti-arabe, të ilustruara nga programi televiziv popullor “Homeland”, bazuar në serinë izraelite Hatafim (Të Burgosurit e Luftës). Banorët e Lindjes së Mesme rrallë herë paraqiten në personin e tyre të plotë, duke i bërë ata të pambrojtur ndaj agresionit. Vërejtjet raciste dhe kritikat e ashpra drejtuar muslimanëve janë bërë teatri i pranueshëm dhe i zakonshëm politik në retorikën e disa politikanëve amerikanë.
Organizatat e lajmeve padyshim ofrojnë një tjetër trillim: se Uashingtoni ka qenë një bashkëbisedues “i ndershëm dhe neutral” në bisedimet e paqes së Palestinës dhe Izraelit.
Qëndrueshmëria e Izraelit është bazuar në 500 miliardë dollarë ndihma që ka marrë nga Shtetet e Bashkuara që nga viti 1949, dhe 6 miliardë dollarë që vazhdon të fitojë çdo vit. Administratat amerikane kanë vënë veton ndaj të gjitha rezolutave të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, të cilat kritikojnë Izraelin. Në thelb, Shtetet e Bashkuara kanë financuar okupimin dhe duke shpërblyer politikat koloniale.
Shumicën e kohës, Amerika ka qenë një pengesë për paqen, për shkak të paragjykimeve të saj në favor të Izraelit. Takimi i Camp David i vitit 2000 është një shembull i mrekullueshëm. Shtypi vlerësoi kryeministrin Ehud Barak për propozimin e “ofertës më bujare të bërë ndonjëherë” ndaj palestinezëve, ndërkohë që e qortoi Presidentin Jaser Arafat për mos pranimin e ofertës së Barakut.
Sikur shtypi të botonte harta, shteti palestinez i propozuar nga kryeministri do të dukej si një koleksion enklavash të ballkanizuara. Të gjitha vendbanimet dhe rrugët hebraike në Bregun Perëndimor do të mbeteshin, dhe kontrolli i Izraelit mbi kufijtë, hapësirën ajrore dhe ujërat palestineze do të mbetej i paprekur. Palestinezët do të ishin të rrethuar nga qindra mijëra banorë hebrenj në ishujt e vegjël të shkëputur, ashtu siç janë edhe sot.
Për të kuptuar më tej standardin e pabalancuar të raportimit, ia vlen të shihni zëri i kujt dëgjohet.
Kolumnistët pro-izraelitë si Thomas Friedman, Charles Krauthammer, George Will, Jonah Goldberg, Max Boot dhe David Brooks – djali i së cilit shërben në ushtrinë izraelite – dominojnë faqet e shtypura të gazetave. Wolf Blitzer ishte redaktor i revistës Raporti i Lindjes së Afërt të Komitetit Amerikan të Izraelit për Marrëdhëniet Publike, para se të bashkohej me CNN-in si spikeri kryesor politik. Revista të tilla të shquara si: The New Republic, Atlantic Monthly dhe Commentary janë Izrael-centrike.
Okupimi – me ndalim-qarkullimin e tij, me 500 pikat e kontrollit dhe me ngacmimin nga ushtria izraelite – e ka bërë qasjen e gazetarëve në përvojën palestineze pothuajse të pamundur.
Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve rendit Bregun Perëndimor si një nga vendet më të këqija për të qenë gazetar. Palestinezët që lejohen në raste të rralla të flasin ose të shkruajnë në mediat kryesore duhet të përdorin gjuhën e pranueshme për Izraelin dhe Amerikën.
Izraelitët që kundërshtojnë politikat e qeverisë së tyre përjashtohen. I injoruar është edhe numri në rritje i izraelitëve që refuzojnë shërbimin ushtarak në territoret e pushtuara.
Një grup i tillë, Thyerja e Heshtjes, i themeluar në vitin 2004, ka botuar tregimet e frikshme të abuzimit dhe shkatërrimit të rrëfyera nga 700 ish-ushtarë që kanë shërbyer në njësitë luftarake në Bregun Perëndimor dhe në Gaza. Lëvizjet e paqes si Women in Black – gra izraelite që mblidhen çdo të premte në sheshet kryesore në disa qytete me shenja që lexojnë “Stop pushtimit” në arabisht, hebraisht dhe anglisht – kanë marrë mbulim joadekuat në Shtetet e Bashkuara.
Kompanitë e lajmeve i kushtojnë pak vëmendje mënyrës se si pjesa tjetër e botës i është përgjigjur okupimit.
Fushata globale për të drejtat e njeriut, e përfaqësuar nga lëvizja Bojkot, Shpronësim dhe Sanksione (BDS) po rritet ndërkombëtarisht. Bashkimi Evropian njoftoi kohët e fundit se disa mallra të prodhuara në tokat e kapura nga Izraeli në luftën e vitit 1967 duhet të etiketohen “të bëra në koloni”.
Një studim i Palestine Media Watch për The Wall Street Journal, New York Times, Los Angeles Times, The Washington Post dhe USA Today zbuloi se nga 680 artikuj op-ed mbi Palestinën dhe Izraelin, të botuara ndërmjet shtatorit 2000 dhe dhjetorit 2005, 214 ishin shkruar nga Izraelitët dhe 86 nga palestinezët.
Një studim i vitit 2004 për mbulimin e Associated Press, zbuloi se vdekjet e fëmijëve izraelitë u mbuluan me një ritëm 7.5 herë më të madh se vdekjet e fëmijëve palestinezë.
Një studim gjashtëmujor i The Oregonian (Portland) nga Amerikanët e Bashkuar për të Drejtat Palestineze të Njeriut vërejti se titujt e saj i kishin raportuar vdekjet e fëmijëve izraelitë dhe palestinezë në raportin 44 me 1.
Trajtimi i palestinezëve në burgjet izraelite pothuajse nuk raportohet kurrë. Numri i të burgosurve politikë palestinezë për kokë është më i larti në botë. Më shumë se 9,000 palestinezë janë burgosur nga Izraeli (4,000 pa gjyq). Amnesty International dhe organizata të shumta të të drejtave të njeriut i listojnë torturat në burgjet izraelite si një shqetësim të madh.
E drejta e kthimit për miliona refugjatë palestinezë, ndarja e pabarabartë e burimeve ujore, muri ndarës prej betoni i ndërtuar në tokën palestineze; këto janë disa nga një mori lajmesh të rëndësishme por të paeksploruara.
Memecëria e medias ndaj gjendjes palestineze ka kontribuar në mbështetjen amerikane të politikave që janë në kundërshtim me interesat e tyre. Mbështetja e pakrahasueshme e SHBA-së për Izraelin ka nxitur anti-amerikanizmin dhe radikalizmin në të gjithë Lindjen e Mesme. Ajo që është më e mira për Izraelin nuk ka qenë gjithmonë e mira për Shtetet e Bashkuara.
Zyrtarët e qeverisë amerikane dhe mediat rrallë herë pyesin nëse Izraeli është strategjikisht i rëndësishëm për Shtetet e Bashkuara, sikurse ishte besuar dikur gjatë viteve të Luftës së Ftohtë. Mbikëqyrja e kujdesshme sugjeron që nuk është.
Gjenerali David Petraeus, kur ishte kreu i Komandës Qëndrore Amerikane, i tha Komitetit të Shërbimeve të Armatosura të Senatit në mars 2010 se “luftimet e vazhdueshme midis Izraelit dhe disa prej fqinjëve të tij paraqesin sfida të ndryshme për aftësinë tonë për të çuar përpara interesat tona në AOR (Zona e Operacioneve). …
“Konflikti nxit ndjenjat anti-amerikane, për shkak të një perceptimi të favorizimit amerikan për Izraelin. Zemërimi arab mbi çështjen palestineze kufizon forcën dhe thellësinë e partneriteteve amerikane me qeveritë dhe popujt në AOR. … “
Liga Anti-Shpifje u alarmua aq shumë nga dëshmia e gjeneralit saqë lëshoi një deklaratë që e dënonte atë.
Organizatat e lajmeve duhet të mbajnë përgjegjësi për mungesën e skepticizmit dhe mbështetjen në realitetet e krijuara zyrtarisht. Gazetaria funksionon më së miri kur bën pyetje dhe sfidon fuqinë.
Politikanët dhe gazetarët amerikanë duhet të zgjohen me faktin se grindjet në Lindjen e Mesme janë të rrënjosura në politikat koloniale dhe imperialiste perëndimore dhe izraelite të së kaluarës dhe të tashmes. Nëse kjo nuk kuptohet dhe nuk kundërshtohet, ndjenja anti-amerikane dhe trazirat do të vazhdojnë pa u pakësuar.
Urgjenca për të folur dhe për të dëshmuar realitetin korroziv të okupimit të Palestinës, dhe për të adresuar dimensionet e tij etike është më e madhe se kurrë.
Brenda dhe jashtë Izraelit, neutraliteti dhe heshtja përballë padrejtësisë nuk është një opsion.
M. Reza Behnam
/ © Gazeta Impakt
