nga Sean Guillory.
Ky vit shënon 30-vjetorin e shembjes së shteteve komuniste në Evropën Lindore. Në fund të dhjetorit, do të jenë mbushur plot 28 vite nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik. Pavarësisht se ka kaluar mbi një çerek shekulli që nga fundi i komunizmit sovjetik, Bashkimi Sovjetik gjallon ende në memorien e njerëzve.
Komenti i Tusk, ishte një lloj përgjigje ndaj deklaratës së Vladimir Putinit në vitin 2005, se shembja e Bashkimit Sovjetik ishte katastrofa më e madhe e shekullit XX-të. Siç shkroi dikur shkrimtari amerikan William Faulkner, “e kaluara nuk vdes asnjëherë, madje ajo nuk është as e shkuar”.
Komenti i Tusk, shkaktoi shumë reagime në mediat sociale mbi atë që ishte dikur BRSS, dhe natyrën aktuale të Bashkimit Europian. Bashkimi Sovjetik, zë një vend të veçantë si një simbolikë në argumentet pro dhe kundër të mbështetësve dhe kundërshtarëve të BE-së.
Për mbrojtësit e BE-së, blloku sovjetik (dhe Rusia në përgjithësi), është si errësira ndaj dritës që emeton BE-ja, ndërsa për kundërshtarët, veçanërisht për të djathtën, BRSS hedh dritë mbi errësirën që dominon në BE.
Për shembull tetorin e vitit të kaluar, Ministri i Jashtëm i Britanisë së Madhe, Jeremy Hunt, provokoi shumë zemërim kur e krahasoi BE-në me një burg nga ato të kohës së Bashkimin Sovjetik. Tusk dhe shumë zyrtarë të tjerë evropianë, e quajti këtë koment “sa të papërgjegjshëm, po aq edhe fyes”.
Ai shtoi: “Bashkimi Sovjetik ndërtonte burgjet dhe gulagë, kufij me tela me gjemba dhe mure, dhe ushtronte dhunë ndaj qytetarëve të tij. Ndërsa Bashkimi Evropian bazohet tek liria dhe të drejtat e njeriut, prosperiteti dhe paqja, jetesa pa frikë; ai promovon demokracinë dhe pluralizmin, një kontinent pa kufij të brendshëm dhe pa mure. Si një njeri që e kaloi gjysmën e jetës në bllokun sovjetik, unë e di mirë se për çfarë po flas”.
Bashkimi Sovjetik, përmendet zakonisht në formën e një nostalgjie. Ne e kujtojmë BRSS në përmes risjelljes ndërmend të marrëdhënieve të dikurshme, shijeve, aromave, tingujve dhe imazheve të së kaluarës sovjetike. Por shprehjet e nostalgjisë sovjetike, nuk janë aq të thjeshta. Përkundrazi, ato përpiqen të ndërlikojnë përvojat tona personale dhe kujtimet, sesa vetëm nga të qenit i përcaktuar nga autoritarizmi sovjetik.
Vendi i Bashkimit Sovjetik në debatin mbi BE-në nuk është nostalgji në vetvete, nëse siç shkruante kritikja sllave Svetlana Boym, nostalgjia është “dëshira për një shtëpi që nuk ekziston më, ose që nuk ka ekzistuar kurrë”. Në debatin mbi BE-në, Bashkimi Sovjetik shërben si një formë e anti-nostalgjisë.
Është një refuzim total i një të kaluare, por pa e kapërcyer atë. Ashtu si nostalgjia, edhe anti-nostalgjia sipas Boym ka “një lloj romance me fantazinë e së kaluarës”. Reduktimi i Bashkimit Sovjetik në “burgje dhe gulagë”, mbështetet mbi një fantazi të tillë.
Por pse Bashkimi Sovjetik, vazhdon ta përndjekë BE-në e sotme? Nuk është e çuditshme që Bashkimi Sovjetik e impresionon ende Tuskun. Tek e fundit, ai u rrit në Poloninë komuniste dhe u kalit politikisht në radhët e Solidarnostit. Ai u survejua, arrestua dhe u burgos për aktivitetet e tij politike.
Për liberalët dhe konservatorët evropianë të brezit të Tuskut, antikomunizmi pati një ndikim më formal në formësimin e identitetit të tyre politik dhe personal. Nga këtu buron nevoja e Tusk, për të na kujtuar përvojën e tij nën komunizëm. Fryma sovjetike i shërben një qëllimi tjetër. Fantazma komuniste, është një kujtesë e ditëve të mira të dikurshme, kur demokracia liberale ishte në një luftë ekzistenciale globale me antitezën e saj.
Por shembja e komunizmit sovjetik, si një fitore e demokracisë liberale, e ka lënë pa një kauzë këtë të fundit 30 vite më vonë. Demokracia liberale nuk ka një antipod të denjë, për të pasqyruar madhështinë e vet. Tusk mund të deklarojë , siç bëri me komentin e “liberalizmit të vjetruar” të Vladimir Putinit, se “unë mendoj se të vjetruar janë autoritarizmi, kulti i individit, dhe sundimi i oligarkëve”.
Por a është vërtetë kështu, kur ato po shfaqen gjithnjë e më shumë në bastionet e demokracisë liberale? Detyrimi për të theksuar vazhdimisht, se demokracia liberale është një vlerë thelbësore evropiane, është një tregues i brishtësisë aktuale. Edhe Tusk e kritikoi deklaratën e Putinit se “ndonjëherë autoritarizmi, kultet e individit, sundimi i oligarkëve, mund të jetë efektive”. Kur Tusk e cilësoi shembjen e Bashkimit Sovjetik një bekim, ai ishte duke u angazhuar në formën e tij të nostalgjisë.
Një romancë me një fantazi të së kaluarës, ku BE-ja dhe demokracia liberale në përgjithësi, ofruan një të ardhme të ndritshme për evropianët e Evropës Qendrore dhe Lindore, dhe për rusët gjithashtu. Tridhjetë vjet më pas, “gogoli” sovjetik nuk është më aq i frikshëm sa dikur, dhe risjellja e tij në skenë, nuk do të forcojë dot joshjen ndaj demokracisë liberale./themoscowtimes/tiranatoday
