Akademiku Kanadez largohet nga puna në universitet, u quajt gënjeshtar nga mediat kineze pasi ekspozoi gjendjen në kampet ujgure

Nga: Tom Blackwell

Olsi Jazexhi ka qenë i zënë dy muajt e fundit.

Historiani është shfaqur në shumë televizione dhe ka bërë prezantime në universitete dhe shkruar artikuj, për të raportuar mbi ato që ai pa në kampet ku Kina po ndalon më shumë se një milion muslimanë ujgur.

Por, shqiptaro-kanadezi papritmas është privuar nga puna me pagesë si profesor dhe i konsideron si pasojat e dëshmisë së tij të hapur kundër kinës.

Jazexhi iu mohua çdo e drejtë për të dhënë mësim në universitetin e tij në Shqipëri këtë semestër, hera e parë që ka ndodhur që kur ai filloi punën atje katër vjet më parë.

Ndërkohë, nga media e Partisë Komuniste Kineze dhe madje edhe një ambasador kinez ai është akuzuar për gënjeshtra dhe përhapje të “lajmeve të rreme”.

Jazexhi thotë se rektorja e universitetit i tha vetëm se vendimi për punën e tij mësimore ishte jashtë kompetencave të saj. Në një vend që është rritur gjithnjë e më shumë afër kinës, dhe ku universiteti i tij gjithashtu ka lidhje me Pekinin, ai beson se kjo që po ndodh është ndëshkim për ekpozimin e çështjes ujgure.

“Nuk kam prova … por shoh me shqetësim ndikimin e madh që kinezët kanë në universitetin tim, dhe universitetet e tjera në Shqipëri”, tha ai në një intervistë. “Nuk kishte asnjë arsye tjetër që ata të më refuzonin”.

Charles Burton, një ekspert kinez në Universitetin Brock në Ontario, i cili foli së bashku me Jazexhi në fjalën e mbajtur së fundmi në kampusim në Montreal dhe Hamilton, tha se ai nuk ka njohuri të drejtpërdrejta të historisë së punës së doktoratës.

Por ai tha se është më se e arsyeshme që të besohet se akademiku po përballet me ndëshkim.

” Për mua duket si një skenar i mundshëm”, tha Burton. “Olsi ka dhënë një kontribut të madh për të kuptuar situatën në Xinjiang”.

As rektorja e universitetit, Kseanela Sotirofski, dhe as Endri Fuga, zëdhënësi i kryeministrit shqiptar Edi Rama, nuk iu përgjigjën kërkesave me email për të komentuar rastin e Jazexhi.

Ndërsa ai emigroi në Kanada një dekadë më parë dhe bëri një specializim post doktoratë në Universitetin e York në Toronto, Jazexhi e ndan kohën e tij midis Kanadasë dhe Shqipërisë.

Të martën, ai, ish deputeti kanadez David Kilgour dhe të tjerët ishin pjesë e një paneli diskutimi në Parlamentin Evropian në Bruksel për situatën e ujgurëve.

Roli i Jazexhi në ekspozimin e trajtimit që Kina bën ndaj grupit me qendër në provincën Xinjiang është i pazakontë. I bindur se raportet për shtypjen sistematike të pakicës ishin një komplot nga Perëndimi për të kthyer muslimanët kundër Kinës, ai fitoi një vend në një turne mediatik të organizuar në Xinjiang në fillim të këtij viti.

“Olsi ka dhënë një kontribut të madh për të kuptuar situatën në Xinjiang”

Por në vend që të raportonte se gjithçka ishte mirë, ai dokumentoi me intervista dhe me video të regjistruara se ato që ai i konsideronte një përpjekje sistematike për të shtypur gjuhën, kulturën dhe fenë e ujgurëve.

Kina thotë se qendrat e “formimit profesional” janë krijuar për të de-radikalizuar muslimanët ekstremistë dhe për të parandaluar terrorizmin.

Por një mësues në një qendër zbuloi në një video për Jazexhi se “studentët” në kampe nuk lejohen të luten, dhe një arsye tipike për të përfunduar në këtë objekt ishte martesa sipas traditës muslimane dhe mos marrja e licencës së qeverisë për martesë.

Videot e tij treguan se të arrestuarit nuk pranonin të flisnin gjuhën e tyre turke dhe t’u përgjigjeshin përshëndetjeve të tij të përsëritura myslimane me “ni hao”, përshëndetja manderine. Studentët zbuluan në intervistat se ata ishin dërguar në kampe për vepra të tilla si shkarkimi i videove duke thënë se muslimanët nuk duhet të anëtarësohen në Partinë Komuniste, duke marrë pjesë në klasa “të paligjshme” të Kur’anit dhe duke lexuar materiale që inkurajojnë muslimanët të luten rregullisht.

Rrjedhja e fundit e një grupi të dokumenteve të qeverisë së brendshme kineze ofruan një llogari të shkruar të politikës së vendit mbi ujgurët, por videot e Jazexhi japin një pamje unike brenda kampeve.

Global Times, një gazetë e Partisë Komuniste në formë tabloide, publikoi dy artikuj tërësisht ose pjesërisht të dedikuar për diskreditimin e tij, një javën e kaluar duke thënë se Jazexhi “përhapi informacione të rreme në rajon dhe ajo që bëri ishte keqdashje dhe shkoi kundër etikës themelore profesionale si reporter”.

Në gazetën Daily Sabah të Turqisë, ambasadori kinez në Turqi ndërhyrin në një artikull të “Jazexhi” në të cilin faktet janë shtrembëruar dhe njohuritë themelore mungojnë. Është e vështirë të besosh që autori i saj është një ‘historian'”.

Ndërkohë, megjithëse Shqipëria është ende pjesë e NATO-s dhe po përpiqet të anëtarësohet në BE, ajo ka krijuar lidhje gjithnjë e më të ngushta me Pekinin, sipas ekspertit kryesor të Kinës Anne-Marie Brady nga Universiteti i Canterbury i Zelandës së Re. Shqipëria është një nga anëtarët themelues të aleancës 17 + 1 të Kinës, vendeve të Azisë Qendrore dhe të Evropës Lindore, dhe pjesë e nismës së investimeve për infrastrukturën Rrugore dhe Rripin e Pekinit.

Një kompani kineze mori përsipër administrimin e aeroportit ndërkombëtar të kryeqytetit në vitin 2016. Në të njëjtin vit, Bankers Petroleum e Kanadasë shiti të drejtat e saj të naftës shqiptare tek Geo-Jade Petroleum të Kinës, pas akuzave të diskutueshme të mashtrimit kundër saj.

Jazexhi tha që edhe universiteti i tij ka lidhje, me rektoren Sotirofski që bëri nënshkrimin e një marrëveshje bashkëpunimi me Universitetin Yangzhou vitin e kaluar në Kinë, hapi Institutin Konfuci të drejtuar nga kinezët në kampus, dhe profesorët janë parë shpesh duke bërë udhëtime atje me të gjitha shpenzimet e mbuluara./Gazetaimpakt/nationalpost/

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne