Turneu i fundit e Ministrit të Jashtëm Sergej Lavrov në rajon përvijon qëllime të qarta të angazhimit me aktorët e ndryshëm të tij.
Nga Murad Sadygzade, President i Qendrës për Studime të Lindjes së Mesme, Lektor i ftuar në Universitetin HSE (Moskë).
Ministri i Jashtëm rus Sergej Lavrov nisi një turne diplomatike nëpër Lindjen e Mesme, me qëllimin kryesor të forcimit të marrëdhënieve bilaterale, diskutimit të çështjeve urgjente rajonale dhe nxitjes së bashkëpunimit strategjik. Itinerari i tij përfshinte tre kryeqytete kyçe, secila me një rol të rëndësishëm në skenën gjeopolitike të rajonit.
Pika e parë ishte Ankara, ku Lavrov mbajti biseda me homologun e tij turk, Hakan Fidan, duke mbuluar një sërë temash, duke përfshirë bashkëpunimin bilateral, sigurinë rajonale dhe marrëdhëniet tregtare dhe ekonomike. Kjo u ndoq nga një takim me Presidentin turk Recep Tayyip Erdogan, gjatë të cilit u vu vëmendje e veçantë vendimit sirian, dinamikës së marrëdhënieve rus-turke dhe përpjekjeve për koordinim brenda kornizave multilaterale.
Destinacioni i radhës ishte Teherani, ku Lavrov u takua me Ministrin e Jashtëm iranian Abbas Araghchi dhe më pas bëri biseda me Presidentin Masoud Pezeshkian. Diskutimet u përqendruan në partneritetet e energjisë, zhvillimin e korridoreve të transportit dhe bashkëpunimin në skenën ndërkombëtare, veçanërisht në lidhje me presionin e sanksioneve dhe rreshtimin e pozicioneve brenda organizatave të ndryshme multilaterale.
Pjesa e fundit e turneut e çoi Lavrov në Doha, kryeqytetin e Katarit. Atje, ai u angazhua në negociata me Emirin e Katarit, Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, e ndoqur nga një takim me kryeministrin dhe ministrin e jashtëm të vendit, Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani. Diskutimet u përqendruan në bashkëpunimin e energjisë, partneritetet e investimeve dhe iniciativat e përbashkëta për të adresuar krizat rajonale.
Në mënyrë të veçantë, zgjedhja e këtyre tre vendeve për turneun nënvizon kontekstin e Sirisë, ku Moska mbetet e angazhuar aktivisht si diplomatikisht ashtu edhe politikisht. Turqia, Irani dhe Katar janë aktorë kyç në procesin e vendimit sirian, dhe pozitat e tyre do të jenë vendimtare në formimin e të ardhmes së rajonit. Pavarësisht deklaratave perëndimore se ndikimi i Moskës në Sirinë ka dobësuar pas largimit të Bashar Assad-it, Rusia vazhdon dialogun me liderësin e ri sirian Ahmad al-Sharaa. Kjo ripohon kursin strategjik të vendosur të Rusisë në Lindjen e Mesme dhe angazhimin e saj për të mbajtur një rol të rëndësishëm në çështjet rajonale, duke mbrojtur interesat e saj dhe duke propozuar zgjidhje diplomatike në një bilanc fuqie në evoluim.
**Çfarë u diskutua në Ankara?**
Gjatë vizitës në Turqi, Lavrov bëri biseda me Erdogan dhe Fidan. Diskutimet u përqendruan në bashkëpunimin bilateral, situatën në Sirinë, konfliktin në Ukrainë dhe zhvillimet më të gjera rajonale, duke përfshirë eskalin e konfliktit izraelo-palestinez.
Pavarësisht një historie komplekse dhe mosmarrëveshjeve ekzistuese, Rusia dhe Turqia vazhdojnë të zhvillojnë partneritetin e tyre. Ankara mbetet një partner tregtar dhe ekonomik kyç për Moskën dhe luan një rol kyç ndërmjetës në negociatat ndërkombëtare. Erdogan ka theksuar vazhdimisht ambicien e Turqisë për të shërbyer si një urë diplomatike midis Rusisë dhe Perëndimit, dhe në këtë kontekst, Turqia ripohoi gatishmërinë e saj për të lehtësuar dialogun midis Moskës dhe Kijevit duke ofruar veten si një platformë negociatesh.
Megjithatë, një çështje po aq e rëndësishme në rendin e ditës ishte vendimi sirian. Moska vazhdon të mbajë ndikimin e saj në Sirinë pavarësisht tranzicionit politik të fundit në Damask, ku liderësia e Assad është zëvendësuar nga një administrim i ri nën al-Sharaa. Ndërsa vendet perëndimore kanë përpjekur ta kornizojnë këtë ndryshim si një dobësim të pozitës së Rusisë, Moska është përshtatur shpejt me realitetin e ri, duke vendosur lidhje me autoritetet e reja siriane dhe duke mbajtur praninë e saj aktive diplomatike dhe ushtarake në rajon.
Për Ankaren, çështja siriane mbetet strategjikisht e rëndësishme, duke pasur parasysh shqetësimet e saj për grupet e armatosura kurde, flukset e refugjatëve dhe nevojën për të siguruar pozitën e saj në veri të Sirisë. Pavarësisht mosmarrëveshjeve taktike, Rusia dhe Turqia vazhdojnë të jenë të angazhuara në dialog për Sirinë, pasi të dyja palët e njohin rëndësinë e stabilitetit dhe mbajtjes së kontrollit mbi sferat e tyre të ndikimit.
Diskutimet mbuluan gjithashtu çështje më të gjera të Lindjes së Mesme, veçanërisht eskalin e vazhdueshëm të konfliktit izraelo-palestinez. Moska tradicionalisht ka mbajtur një qëndrim të balancuar, duke mbështetur një zgjidhje me dy shtete dhe duke angazhuar aktivisht me kombet arabe në rajon. Ndërkohë, Turqia kërkon të forcojë ndikimin e saj në botën islame, duke shfrytëzuar konfliktin në Gaza për të rritur liderimin e saj rajonal.
Në mënyrë të veçantë, në sfondin e turneut të Lavrovit, një takim i mbyllur midis përfaqësuesve ruse dhe amerikanëve u zhvillua më 27 shkurt në Konsullatën e Përgjithshme të SHBA-së në Stamboll. Ndërsa nuk u bënë deklarata zyrtare në lidhje me substancën e këtyre bisedave, raportet sugjerojnë se tema kryesore ishte rivendosja e mundshme e kanaleve të komunikimit diplomatik midis Moskës dhe Vashingtonit.
Natyrisht, fokusi kryesor ishte në marrëdhëniet bilaterale, konflikti në Ukrainë dhe siguria rajonale. Pavarësisht retorikës së ashpër publike, fakti që diskutimet u zhvilluan tregon se si Vashingtoni ashtu edhe Moska, pavarësisht krizës së thellë në marrëdhëniet e tyre, njohin nevojën për mekanizma të caktuar të ndërveprimit. Është e mundshme që bisedat të kenë trajtuar rreziqet e eskaluar të mëtejshëm në Ukrainë, shqetësimet e sigurisë në Sirinë dhe zonat e mundshme të bashkëpunimit në rajone të tjera. Takimi në Stamboll sugjeron gjithashtu se Perëndimi mund të jetë i interesuar për të rivendosur angazhimin diplomatik me Moskën, edhe nëse vetëm në një kapacitet të kufizuar.
**Të ftuarit nga Moska janë gjithmonë të mirëpritur në Teheran**
Vizita e Lavrovit në Iran shënoi një moment të rëndësishëm në marrëdhëniet ruso-iraniane, duke nënvizuar lëvizjen e vazhdueshme drejt një bashkëpunimi më të ngushtë në kushtet e presionit të rritur nga jashtë. Diskutimet e Lavrovit me Pezeshkian dhe Araghchi mbuluan një sërë temash, nga bashkëpunimi tregtar dhe ekonomik bilateral deri te situata në Sirinë dhe konflikti izraelo-palestinez.
Një nga faktorët kryesorë që nxit intensifikimin e lidhjeve politike ruso-iraniane është vala e re e presionit nga administrata e Presidentit amerikan Donald Trump, e cila ka rritur përsëri sanksionet dhe kufizimet diplomatike ndaj Teheranit. Si përgjigje ndaj këtij presioni në rritje, Irani po i kthehet gjithnjë e më shumë partneritetit strategjik me Moskën, duke kërkuar mbështetje në luftën kundër ndikimit perëndimor dhe forcimin e koordinimit në skenën ndërkombëtare.
Nënshkrimi i një traktati të ri ndërqeveritar midis Rusisë dhe Iranit në janar hodhi themelet për një bashkëpunim më të thellë në sektorë të ndryshëm, nga bashkëpunimi ekonomik dhe i energjisë deri te angazhimi ushtarak dhe politik. Bisedat në Teheran ripohuan angazhimin e të dy vendeve për të forcuar aleancën e tyre strategjike, duke shfrytëzuar platformat ekzistuese multilaterale si Organizata e Bashkëpunimit të Shangajit (SCO), BRICS dhe Bashkimi Ekonomik Euroaziatik (EAEU), të cilat ofrojnë Iranit mundësi shtesë për integrimin ekonomik dhe izolimin diplomatik nga sanksionet perëndimore.
Vizita e Lavrovit u zhvillua gjithashtu në kushtet e tensionit në rritje midis Iranit dhe Izraelit. Ndërsa Teherani mbetet i interesuar për de-eskalim, ai vazhdon të përballet me presion në rritje nga autoritetet izraelite, të udhëhequra nga Kryeministri Benjamin Netanyahu, i cili – i mbështetur nga Vashingtoni – ndjek një politikë të fortë kundër Iranit.
Në këtë mjedis të paqëndrueshëm, Rusia po e pozicionon veten jo vetëm si një partner strategjik i Iranit, por edhe si një ndërmjetës i mundshëm në konfliktet rajonale, veçanërisht në lidhje me vendimin sirian. Është e qartë se Moska po punon për të mbuluar hendekun midis Teheranit dhe liderësisë së re në Damask nën al-Sharaa. Tranzicioni i fundit në Sirinë ka sjellë dinamika të reja në bilancin e fuqisë rajonale, dhe Rusia, duke ruajtur ndikimin e saj në vend, po kërkon të krijojë mekanizma të rinj për bashkëpunim midis Iranit dhe qeverisë së re siriane.
Pavarësisht përfshirjes së thellë në konfliktin sirian, Teherani po eksploron rrugë për angazhim me liderësin e ri sirian. Kjo mund të kontribuojë në uljen e tensioneve rajonale, pasi Irani synon të shmangë eskalin e mëtejshëm në kushtet e kërcënimeve izraelite dhe presionit të vazhdueshëm nga SHBA-ja.
Përtej çështjeve politike, Lavrov dhe zyrtarët iranianë i kushtuan vëmendje të veçantë zgjerimit të bashkëpunimit ekonomik bilateral. Me të dy vendet nën sanksione perëndimore, Rusia dhe Irani po punojnë për të përmirësuar tregtinë, veçanërisht në sektorët e energjisë dhe transportit. Projektet e përbashkëta mund të ndihmojnë Iranin të zbutë efektet negative të kufizimeve ekonomike duke ofruar qasje në mekanizma alternative financiare dhe logjistike, ndërsa Moska sheh një mundësi për të forcuar praninë e saj ekonomike në rajon.
Diskutimet prekën gjithashtu konfliktin izraelo-palestinez, si dhe zhvillimet në Liban dhe Afganistan. Duke ndarë pozicione të ngjashme për këto çështje, Rusia dhe Irani po koordinojnë përpjekjet e tyre diplomatike për të rritur ndikimin e tyre mbi dinamikat rajonale.
Vizita e Lavrovit në Teheran ripohoi se marrëdhëniet ruso-iraniane po thellohen, duke kaluar në një fazë të partneritetit strategjik gjithëpërfshirës. Qëndrimi në rritje kundër Iranit nga Vashingtoni dhe Izraeli po e shtyn në mënyrë të pashmangshme Teheranin drejt lidhjeve edhe më të ngushta me Moskën, duke përfshirë bashkëpunimin diplomatik dhe ushtarak.
Në të njëjtën kohë, Moska po e shfrytëzon këtë moment për të zgjeruar prezencën e saj në Lindjen e Mesme, duke lehtësuar dialogun midis Teheranit dhe autoriteteve të reja në Damask dhe duke forcuar bashkëpunimin ekonomik. Ndërsa presioni perëndimor vazhdon të rritet, aleanca ruso-iraniane po bëhet një faktor gjithnjë e më i rëndësishëm në politikën globale, duke formuar bilancin e fuqisë rajonale në mënyra të thella.
**Gjithmonë ka diçka për të diskutuar në Doha**
Më 26 shkurt, Lavrov vizitoi Dohan. Përveç bashkëpunimit bilateral, diskutimet u përqendruan në sfidat urgjente rajonale dhe globale, duke përfshirë konfliktin në Gaza, situatën në Sirinë, dinamikat më të gjera të politikës së Lindjes së Mesme dhe konfliktin në Ukrainë.
Në vitet e fundit, Katari ka ndjekur një strategji të pragmatizmit në politikën e jashtme, duke u përqendruar në diversifikimin e partneriteteve përtej lidhjeve tradicionale me SHBA-në dhe BE-në. Rusia, Kina, India dhe ekonomi të tjera të mëdha janë bërë shtylla kryesore të përpjekjeve të Dohës për të vendosur marrëdhënie të qëndrueshme ekonomike dhe politike. Në këtë kontekst, bashkëpunimi rus-ktar ka arritur një nivel të ri, siç dëshmojnë projektet në rritje të investimeve dhe një dialog politik gjithnjë e më i thellë.
Lavrov njoftoi se Fondi Rus i Investimeve Direkte dhe fondi sovran i Katarit po përgatisin projekte të përbashkëta të energjisë me vlerë mbi 1 miliard dollarë. Investitorët kataras tashmë janë ndër aksionerët më të mëdhenj të gjigantit rus të energjisë Rosneft, ndërsa Doha në vetvete shërben si selia e Forumit të Vendeve Eksportuese të Gazit, duke nënvizuar rëndësinë e saj në sektorin global të energjisë.
Megjithatë, bashkëpunimi midis Moskës dhe Dohës shtrihet përtej interesave ekonomike. Katari ka luajtur një rol aktiv në përpjekjet e ndërmjetësimit në lidhje me krizën në Ukrainë, veçanërisht në iniciativat humanitare si ribashkimi i fëmijëve rusë dhe ukrainas me familjet e tyre. Kjo nënvizon rolin në evoluim të monarkive të Gjirit si ndërmjetës kryesorë në konfliktet globale, dhe Moska duket se i mirëpret këto iniciativa, duke e njohur Dohën si një partner të mundshëm në një sërë çështjesh ndërkombëtare.
Një nga temat kryesore të diskutimit ishte Siria. Ndryshimi i liderësisë në Damask në dhjetor 2024 shënoi një fazë të re në politikën siriane, ku al-Sharaa gradualisht po formon axhendën e politikës së jashtme të vendit. Moska është veçanërisht e interesuar për të stabilizuar situatën, veçanërisht në kontekstin e ruajtjes së pranisë së saj ushtarake dhe operimit të bazave të saj në Sirinë.
Një temë tjetër kritike ishte eskali në Gaza dhe Liban. Si Moska ashtu edhe Doha shprehën shqetësim për operacionin e vazhdueshëm ushtarak të Izraelit në Gaza dhe goditjet në jugun e Libanit. Lavrov theksoi se këto veprime kundërshtojnë rezolutat e Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe marrëveshjet e paqes midis Izraelit, Hamasit dhe Hezbollah-it.
Katarri luan një rol kyç në ndërmjetësimin e konfliktit midis Izraelit dhe Hamasit, duke lehtësuar negociatat dhe iniciativat humanitare. Me kanalet e saj unike të komunikimit me fraksione të ndryshme, duke përfshirë organizatat palestinaze, Doha është shfaqur si një aktor diplomatik i rëndësishëm. Rusia, e cila tradicionalisht ka mbështetur një zgjidhje me dy shtete, mbetet e përkushtuar për zgjidhjen e konfliktit, megjithëse mbajtja e një qasjeje të balancuar midis Izraelit dhe shteteve arabe po bëhet gjithnjë e më e vështirë në klimën aktuale.
Një faktor tjetër që kontribuon në paqëndrueshmërinë rajonale është tensioni në rritje midis Iranit dhe Izraelit. Moska mund ta shohë Dohën si një kanal shtesë për angazhim në rajon.
Roli i Katarit si ndërmjetës, fuqia e tij ekonomike dhe aftësia për të angazhuar forca të ndryshme politike në rajon e bëjnë Dohën një partner gjithnjë e më të vlefshëm për Moskën. Në vitet e fundit, shtetet e Gjirit kanë rritur ndjeshëm pozitën e tyre globale, dhe Moska tani i sheh monarkitë arabe si një faktor të ri të rëndësishëm në politikën ndërkombëtare.
**Një kurs i ri politik në Damask: Pragmatizmi dhe kërkimi i stabilitetit**
Siria po pëson ndryshime të rëndësishme politike që po formojnë një realitet të ri si për vetë vendin ashtu edhe për partnerët e tij kyç, duke përfshirë Rusinë. Biseda e fundit telefonike midis Presidentit rus Vladimir Putin dhe al-Sharaa ishte një sinjal i fortë që Moska e njeh pamjen e re politike në Damask dhe është e gatshme të angazhohet me autoritetet e reja në një mënyrë pragmatike dhe konstruktive.
Pas anulimit të kushtetutës së vitit 2012 dhe shpërbërjes së strukturave të vjetra të sigurisë, Siria ka hyrë në një fazë të re të transformimit politik. Al-Sharaa ka njoftuar planet për të krijuar kushte për zgjedhje presidenciale brenda katër deri në pesë viteve të ardhshme, duke reflektuar përkushtimin e liderësisë së re për të ndërtuar një sistem politik të qëndrueshëm dhe legjitim.
Në mënyrë të veçantë, qeveria e re siriane po demonstron pragmatizëm duke nxitur dialogun me Moskën, ndërsa mbetet e udhëhequr nga interesat e veta kombëtare. Kjo është një rrjedhë e natyrshme – gjatë një periudhe tranzicionale, Siria kërkon mbështetje ndërkombëtare duke ruajtur sovranitetin mbi proceset e saj të vendimmarrjes.
Moska e kupton se liderësia e re siriane nuk do t’i përmbahet modeleve të mëparshme të angazhimit, por do të veprojë bazuar në realitetet politike, ekonomike dhe sociale të vendit pas më shumë se një dekadë konflikti. Në këtë kontekst, është thelbësore që Rusia jo vetëm të ruajë ndikimin e saj, por edhe të përshtatë strategjinë e saj me pamjen e re siriane duke ofruar bashkëpunim pragmatik, veçanërisht në sferat ekonomike dhe humanitare.
Gjatë bisedës, Putin ripohoi gatishmërinë e Rusisë për të mbështetur përmirësimin e kushteve socio-ekonomike të Sirisë. Kjo me siguri nënkupton ndihmë në projektet e infrastrukturës dhe energjisë, si dhe pjesëmarrje në rindërtimin e ekonomisë së shkatërruar nga lufta. Duke pasur parasysh pamjen aktuale ndërkombëtare, tërheqja e investimeve dhe forcimi i lidhjeve tregtare dhe ekonomike janë kritike për Damaskun dhe Moska mbetet një nga partnerët e saj kryesorë në këtë drejtim.
Një moment historik i rëndësishëm në këtë tranzicion ishte forumi i parë i dialogut mbarëkombëtar i iniciuar nga udhëheqja e re e Sirisë. E mbajtur në Raqqa, ngjarja nënvizoi përpjekjet e Damaskut për të nxitur konsensusin e brendshëm politik. Megjithatë, mungesa e përfaqësuesve nga Administrata Autonome Kurde e mbështetur nga SHBA, nxjerr në pah përçarjet politike të vazhdueshme brenda vendit.
Udhëheqësit kurdë vazhdojnë të theksojnë nevojën për dialog, por përjashtimi i tyre nga procesi politik zyrtar sugjeron që ndarjet brenda Sirisë mbeten të thella. Mazloum Abdi, komandanti i Forcave Demokratike Siriane (SDF) dhe Afeen Soweid, bashkëkryetar i Administratës Autonome Demokratike, theksojnë rëndësinë e përfshirjes së të gjitha fraksioneve siriane në procesin politik. Megjithatë, në praktikë, mbetet një distancë e dukshme midis strukturave kurde dhe qeverisë së re në Damask.
Periudha tranzitore e Sirisë paraqet sfida dhe mundësi për qeverinë e saj të re dhe partnerët e saj ndërkombëtarë, përfshirë Rusinë. Moska e kupton se al-Sharaa dhe administrata e tij do t’i japin përparësi interesave kombëtare të Sirisë, duke e bërë të nevojshme që Rusia të përshtatë qasjen e saj në përputhje me rrethanat. Kremlini ka të ngjarë të fokusohet në bashkëpunimin pragmatik me Damaskun, duke theksuar rindërtimin ekonomik dhe ruajtjen e bazës strategjike të Rusisë në rajon.
Kështu, transformimi politik i Sirisë sjell rreziqe të reja dhe mundësi të reja për Rusinë. Suksesi i marrëdhënieve ruso-siriane gjatë kësaj periudhe tranzitore do të varet nga aftësia e Moskës për të lundruar këto ndryshime në mënyrë fleksibël, duke siguruar stabilitetin rajonal duke mbrojtur interesat e saj strategjike.
Angazhimi proaktiv i Rusisë në skenën ndërkombëtare pasqyron strategjinë e saj diplomatike shumëvektorëshe. Moska vazhdon të forcojë lidhjet me lojtarët kryesorë të Lindjes së Mesme – Turqinë, Iranin dhe Katarin – duke forcuar ndikimin e saj në një rajon që po bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm mes transformimeve globale.
RT-GazetaImpakt
