Nga: Elizabeth Blade
Duke qenë armiqësor me Izraelin për dekada, Mbretëria e Arabisë Saudite duket se po ndryshon politikën e saj, mendon një zyrtar me lidhje të ngushta me Princin e Kurorës, Mohamed Bin Salman. Megjithëse marrëdhëniet e plota diplomatike nuk janë ende të mundshme, ai beson se është vetëm çështje kohe derisa akulli midis dy shteteve të shkrihet.
Duke folur në punimet e Konferencës së Sigurisë së Mynihut që u mbajt në mes të shkurtit, Ministri i Jashtëm Saudit Princi Faisal Bin Farhan tha se vendi i tij do të ishte i gatshëm të zhvillojë marrëdhënie me Izraelin, pasi shteti hebre të bëjë një marrëveshje me palestinezët.
Ndërsa zyrtarisht kundërshtoi krijimin e Shtetit të Izraelit në vitin 1948 dhe nuk kishte marrëdhënie diplomatike me shtetin hebre, Arabia Saudite dyshohet se po zhvillonte lidhje me Tel Avivin, megjithë konfliktin izraelito-palestinez të pazgjidhur, prej dekadash të tëra, sugjerojnë raportet.
Bashkëpunim në horizont?
Në janar, për shembull, ministria e brendshme e Izraelit dha dritën e gjelbër për izraelitët për të vizituar Arabinë Saudite për “qëllime fetare dhe biznesi”, një veprim i nxituar që Rijadi nxitoi ta denoncojë, me Princin Faisal që dha një deklaratë duke thënë se vendi i tij nuk ishte i gatshëm t’i pranonte akoma Izraelitët.
Më vonë, media izraelite sugjeroi që Sauditët ishin të gatshëm të blinin sistemin e mbrojtjes ajrore të Izraelit Dome Iron, i cili do të kishte për qëllim mbrojtjen e mbretërisë nga Irani dhe aleatët e saj Houthi në Jemen.
Ashtu si Izraeli, mbretëria shikon programin bërthamor të Iranit me dyshim, nga frika se Teherani po zhvillon armë të shkatërrimit në masë se një ditë do të përdoret kundër Arabisë Saudite. Republika Islamike hedh poshtë këto pretendime, duke thënë se programi bëhet vetëm për qëllime paqësore.
Ishte ky perceptimi i përbashkët i një “kërcënimi iranian” që i bëri udhëheqësit Sauditë të fillojnë të anojnë drejt Izraelit, por ai nuk ishte i vetmi faktor.
Një zyrtar saudit, i cili ra dakord të fliste në kushte anonimiteti, thotë se Riad kishte ardhur për të pranuar “pjesën pozitive që Izraeli ka luajtur në rajon” dhe filloi të kuptojë se “bashkëpunimi duhet të zëvendësojë përplasjen e vazhdueshme” aq tipike për Lindjen e Mesme.
Cështja Palestineze si një shqetësim kryesor
Por bashkëpunimi midis Izraelit dhe Arabëve nuk ka qenë i lehtë. Në fakt, nga 13 vendet arabe, vetëm dy kanë nënshkruar traktate paqeje me Izraelin: Egjipti në 1979 dhe Jordan në 1994.
Të tjerët nuk kanë dëshirë të ndjekin paktin për sa kohë që çështja palestineze nuk zgjidhet. Megjithëse Marrëveshjet e Oslo-s të nënshkruara në 1993 midis Izraelit dhe udhëheqjes palestineze parashikuan një lëvizje përpara në atë drejtim, gati tre dekada pomë pas, Shteti i Palestinës që pretendon Bregun Perëndimor dhe Gazën mbetet i panjohur nga Izraeli, SH.B.A. dhe shumë vende evropiane, me bisedime paqeje që nuk në shikim.kanë hedhur dritë mbi këtë cështje.
Presidenti amerikan Donald Trump u përpoq ta ndryshonte këtë ekuacion. Në fund të janarit, duke qëndruar pranë Kryeministrit të Izraelit Benjamin Netanyahu, ai përmbylli planin e tij “të marrëveshjes së shekullit” të paqes, i krijuar për t’i dhënë fund konfliktit.
Nisma presupozoi njohjen izraelite dhe amerikane të Shtetit të Palestinës nën kushtin që palestinezët të heqin dorë nga lufta e tyre të armatosur dhe të çarmatosin Hamasin, një grup islamik që kontrollon Rripin e Gazës, i cili është cilësuar si një organizatë terroriste nga Izraeli.
Si pjesë e marrëveshjes, Uashingtoni gjithashtu u zotua të injektojë miliarda dollarë në ekonominë palestineze dhe premtoi të investojë në infrastrukturën e saj. Sidoqoftë, palestinezët do të humbnin Luginën Jordan, e cila është në Bregun Perëndimor dhe vendbanimet hebraike. Propozimi ka shkaktuar një trazirë midis palestinezëve, të cilët e kanë refuzuar atë dhe kanë organizuar protesta të shumta kundër tij.
Demonstrime të ngjashme kanë ndodhur edhe në vendet e tjera të Lindjes së Mesme. Menjëherë pasi u bë njoftimi, mijëra dolën në rrugë në Marok, Jordan dhe Liban, duke denoncuar planin Amerikan Të paqes dhe duke djegur flamujt e SHBA dhe Izraelit.
Rijadi, megjithatë, ishte mjaft mbështetës i iniciativës, me Ministrin e Jashtëm Saudit Adel Al Jubeir duke lavdëruar marrëveshjen duke thënë se ai përmbante elemente pozitive për negociatat.
Burimi në Rijad, i cili është i lidhur me krerët më të larta në qeveri, përfshirë vetë princin e kurorës, konfirmoi kënaqësinë e Sauditëve për planin.
Palestinezët kurrë nuk humbasin një mundësi për të humbur një mundësi?
“Mohamed Bin Salman, sundimtari de-fakto i mbretërisë, mendon se palestinezët kanë humbur shumë mundësi”, thotë ai, duke iu referuar një numri të lartë iniciativave që u janë ofruar palestinezëve përgjatë viteve.
Nisma e parë e tillë u është ofruar palestinezëve në 1947, kur Kombet e Bashkuara vendosën të ndanin Palestinën midis hebrenjve dhe arabëve me Jeruzalemin duke u bërë një qytet ndërkombëtar, një plan që u refuzua me shpejtësi nga udhëheqja palestineze.
Një tjetër propozim u dha atyre vite më vonë, në vitin 2008, kur kryeministri i atëhershëm Ehud Olmert ofroi të evakuojë vendbanimet e mëdha izraelite dhe të ndajë Jeruzalemin. Por edhe ajo ofertë u hodh poshtë.
“Problemi është se për tu kënaqur palestinezët është e vështirë. Ne gjithashtu kemi një tendencë të besojmë se disa elementë të udhëheqjes së tyre janë të interesuar ta mbajnë konfliktin të gjallë për të vazhduar të marrin donacionet tona bujare”, tha zyrtari anonim saudit përmes telefonit.
Që nga viti 2000 e deri në vitin 2018, Mbretëria u ka dhënë Palestinezëve mbi 6 miliard dollarë ndihmë humanitare. Vende të tjera të Gjirit gjithashtu kanë injektuar shuma të konsiderueshme parash në ndihmë të palestinezëve.
Tani, megjithatë, për të marrë para, palestinezët do të duhet të tregojnë qëllime të vërteta për të arritur një marrëveshje me Izraelin.
“Kur Coronavirus është pas nesh, Mohamed Bin Salman planifikon t’u thotë palestinezëve që ose ta marrin planin ose ta lënë atë. Nëse ata e largojnë atë, mundësitë e ardhshme, nëse ndonjëherë shfaqen, sigurisht që do të jenë më pak fitimprurëse”, siguroi zyrtari.
Lidhjet me Riad nuk do të vijnë lehtësisht
Izraeli do të duhet gjithashtu të bëjë lëshime serioze, beson zyrtari, “për t’i dhënë një një rrugëdalje cështjes palestinezët pa humbur dinjitetin e tyre”, por kjo nuk do të thotë se do të jetë e mjaftueshme për Riadin të krijojë marrëdhënie të plota diplomatike me shtetin hebre.
Arsyeja kryesore për këtë, beson ai, është opinioni publik saudit që është “larë nga truri nga Al Jazeera” dhe që nuk dëshiron të shohë normalizimin e lidhjeve me Tel Aviv.
Një sondazh i fundit në Twitter,në të cilin u bënë pjesë mijëra përdorues zbuloi se 47 përqind e sauditëve nuk e mbështesin idenë e vendosjes së marrëdhënieve me Izraelin. Vetëm 33 përqind besuan se mund të vendoseshin lidhje.
Mbreti monark Saudit Salman gjithashtu mund të përbëjë një pengesë për vendosjen e lidhjeve, “pasi çështja palestineze në përgjithësi dhe Jeruzalemi në veçanti janë të dashur për zemrën e tij”, por kërcënimi i mundshëm i Iranit dhe interesi në rritje i udhëheqësve të biznesit të Gjirit mund t’a bëjnë atë të ndryshojnë mendje.
Para shpërthimit të COVID-19 që ka marrë qindra mijëra jetë, Emiratet e Bashkuara Arabe po planifikonin të hapnin dyert për ekspozitën e saj në Dubai në tetor të vitit 2020 për pjesëmarrësit izraelitë. Përhapja e pandemisë i ndryshoi ato plane.
“Izraeli është një varkë e vogël, por e përparuar dhe e fuqishme. Kjo është arsyeja pse gjithnjë e më shumë shtete arabe duan të bashkëpunojnë me të. Por Arabia Saudite nuk do të ndërmarrë hapin e parë. Përkundrazi, do të jetë Bahreini dhe Rijadi do të ndjekë menjëherë”, përfundoi zyrtari./Gazetaimpakt/sputniknews/