Në mëngjes do kaloj nga shitësi i luleve, të të blej një jetë me jaseminë…

Nga Muhamed B. Sytari

Pasdrekën e sotme në Al-Jazeera Documentar, po shfaqej një dokumentar kushtuar Damaskut, kryeqytetit sirian, vendit të shtrenjtë të minareve, dijes e dijetarëve, qytetërimit dhe modelit më elitar të besimit të jetuar në përditshmërinë e krejt shtresave të njerëzve, që teksa thithin oksigjenin e pastër të një vendi të bekuar, dëshmojnë së bashku paqen e të jetuarit në një tokë të lashtë, që të parët tanë e njihnin si: Shami Sherifë…

“Damasku – Simfonia e një qyteti…”, titullohej dokumentari që më magjepsi me notat e fshehura të mallit e nostalgjisë për një tokë e një vend, sa një mirazh kohërash të pamatura…

Kaderi im dhe i shumë arnautëve të tjerë ndër shekuj, u bë shkëndijë e pakuptueshme dhe e pavullnetshme, por fatlume, që lidhi zemrat dhe nostaligjinë me emrin e madh e të pazëvendësueshëm të këtij vendi dhe tokës së tij të begatë…

Ishte verë e mbrame e vitit 1993, kur për herë të parë shkela në këtë prag të lashtë, sa lashtësia e njeriut mbi tokë. Ishte aksham, dielli s’kishte shumë që kishte perënduar. Qyteti ishte dritë. Një ditë e re, që po niste me magribin e asaj nate, shënoi në ballë të rrugëtimit tim adresën e jetës, nurin e saj…

Vulosi veten dhe hapërimet e mia me dritën dhe frymën e jaseminës, dritës jeshile të minareve, ngjyrën e mihrabeve dhe jehonën e lutjeve të prag sabaheve, që mbulonin horizontet me pelerinën e mekameve të tyre mistike, në prag të dritës së re të një dite që kish nisur me perëndimin e diellit të saj…

Dokumetari më mori për dore drejt atij viti të largët dhe shumë të tjerëve që e pasuan, për të parë më sytë e kujtesës dhe mallit, vende dhe njerëz, që në jetën time shënuan kthesa dhe lanë gjurmë, prej atyre që ngjajnë me gdhendjet në gur, që asgjë nuk i prish, as ia humbë formën dhe bukurinë e papërshkrueshme…

Damasku ishte dhe mbeti emër i shtrenjtë, tamam si Shkodra, vendlindja ime… Damasku me rrugicat e veta, me penxheretë karakteristike, me gjurmët e qytetërimeve të lashta, me frymën elitare të besimit dhe kulturën e tij, mishëruar në çdo gjë…

Damasku i paqes dhe i sigurisë, i burrave me integritet dhe grave fisnike, rinisë së qeshur dhe fëmijëve të edukuar e brumosur me edukatëne gjyshërve besimtarë e qytetarë të mirë, që ditën e nisnin me namazin e sabahut në xhami, lutjet e paqta për njëri-tjetrin, vrapimin drejt punës dhe angazhimeve ditore, pajisur me frikën dhe dashninë e Zotit, me qëllime fisnike; duke e konsideruar punën e pastër adhurim; fitimin me djersën e ballit, afrim me Zotin; ruajtjen e harmonisë në komunitet, dëshmi qytetërimi dhe etiketë prezantuese e një Qyteti, jo si çdo qytet, emri i të cilit thirret DIMESHK, a Damask, siç e njohin axhemët në mbarë botën…

Dokumentari, (që për hir të së vërtetës, mbaroi para se të fillonte), më trazoi kujtimet dhe nostalgjinë, më ftoi të ulem e të shkruaj këto rreshta, si një copëz testamenti, që nuk mund të sosë kaq me nxitim, për të shprehur atë që realisht fshihet në zemër nga dashnia dhe përulja, për një vend që peshon sa shumë vendlindje, për një kohë, që s’ka peshore në botë që ia përkufizon dot vlerën, për një frymë malli, që sa herë shfaqet i ngacmuar nga jashtë, vërshon paqësisht, duke mbuluar me miskun e tij gjithësinë, para së cilës dukem shumë i vogël, aq sa për të mos u dukur e për të mos u vënë re…

Damask, ishte dhe mbeti një emër simfonie, prej atyre që luhen një herë në jetë pa u shkruar në pentagrame e, që s’ka pentagram që ia mbledh dot notat, para tingujve të cilëve gjithësia mban heshtje, mbështetur në pragun e Jaseminës dhe Zambakut…

Damask, ishte dhe mbeti emër qytetërimi dhe shpirti, virtytesh dhe morali, dijesh dhe dijetarësh, veprash dhe sakrificash, harmonie kulturash, përzier me sinqeritet burrash të mëdhenj e hijerëndë, mëkuar nga zemra nënash zemërgjera e plot urti shekujsh mbi supe, prej atyre që përkundin qytetërime, me sytë përtokë e zemrat drejtuar nga qiejt dhe lartësitë e tyre të bardha…

Ishte verë e mbrame e vitit 1993…

Lëvizja e njerëzve ruante një dinamikë, që buronte nga mexhliset e dijes, të tejmbushura me të rinj e të reja, me baballarë, fytyrat e të cilëve zbukuroheshin me një palë mustaqe të hijshme, a mjekra të lehta të mirëmbajtura, teksa i shihje duke nxituar për të zënë një vend të merituar, aty para duarve të mjekërbardhëve me çallmat e dijes dhe përkushtimit, me fytyrën dritë…

Damasku i përngjet asaj që shkruan Mustafa Sadik Rrafiiu (1298-1356 h.) në kryeveprën e tij: “Revelata e lapsit”, në esenë me titull: “Histori që flet”, kur thotë: “Janë ca ëndrra, që në të vërtetë janë tregime logjike të plotësuara në pjesë, të vulosura në kallëpet e veta, të mirëstrukturuara, të shkruara mrekullisht, që e bëjnë njeriun, teksa flen, si ta kishte dorëzuar veten e tij në duart e një shoqërie melekësh, që e ndihmojnë të notojë në një botë të çuditshme, si të ishte magjepsur dhe të ishte kthyer në një tregim.

Nëse ndër lexues ka prej atyre që s’e dijnë këtë, le ta dijnë tani prej meje; sepse shpeshherë unë shkruaj dhe lexoj në gjumë dhe, shpeshherë frymëzohem nga Krijuesi i fjalës dhe, shpeshherë shoh atë, që po ta kisha regjistruar me shkrim, do të konsiderohej prej mrekullive…”

Kështu është Damasku, që sa herë përmendet, vetvetiu kthehem në një udhëtar të heshtur në rreshtat e historisë, muhaxhir i dashuruar pas shfaqjes së jaseminës dhe zambakut, minareve të vjetra me gurë shekujsh, perëndimit të diellit mbështetur mbi Kasijun, rrjedhës së burimit të Fixhës, freskisë së Beradasë, mekameve të eulijave të kohës, ezaneve kumbues me zë shpirti, që ta zgjojnë zemrën prej hutimit dhe ta gjallërojnë shpirtin me jehonën e përhapur horizonteve të përmalluara për thirrjen e teuhidit…

Kështu, sa herë përmendet e shfaqet nami i tij, aq herë më vjen në hatër i madhi Nazim, në vargjet e të cilit gjej prehje, shfryej mallin tim e gjurmëve të sokakut të vjetër shkel, në besë të viteve e kohës që kaloi…:

Me hakikat të jam ashik
Gjithë jeta le të dinë,
Hiç ai që është ashik
A e msheh ashikërinë!

Dhé e qiell le ta dinë
Se me kë jamë bërë ashik,
Pse ta pshehnje ashikërinë
Një insane që është sadik.
Zotynë e di sa të dua
Më nukë kam se si them,
Puna ime u dëgjua
U çel nëpër gjithë alem…

Ishte verë e mbrame e vitit 1993…

Në mëngjes do kaloj nga shitësi i luleve, të të blej një jetë me jaseminë…

Shkodër, 24 korrik 2018

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne