Një aleancë shkatërrimtare në Lindjen e Mesme

Nga: Talha Kose
Pak më shumë se dy vjet më parë, aktorët më të fuqishëm në Këshillin e Bashkëpunimit të Gjirit (GCC), përkatësisht Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe (Emiratet e Bashkuara Arabe), bashkëpunuan me Egjiptin për të formuar një aleancë të re në rajon.

Administrata e Presidentit Donald Trump në Uashington e mbështeti  këtë aleancë ambicioze, e cila e portretizoi veten si një central elektrik të ri për të riformuar rajonin e Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut (MENA). Princi i Kurorës së Arabisë Saudite Mohammed bin Salman (MBS) dhe Princi i Kurorës së Emiratit të Abu Dhabi, Muhamed bin Zayed (MBZ), ishin figurat dhe sponsorët kryesorë të këtij projekti. Egjipti u konsiderua si forca ushtarake që qëndron pas kësaj aleance, së bashku me Arabinë Saudite dhe sponsorizimin financiar të Emiratet e Bashkuara Arabe.

Këshilltari i vjetër dhe skuadra e dhëndrit të Trump Jared Kushner në Uashington dhe lobi i krahut të djathtë të Izraelit ishin gjithashtu mendjet kritike pas kësaj aleance të re.

Dobësitë e Irakut dhe Libanit, vështirësitë ekonomike në Jordan me qeveritë e copzuara dhe luftërat civile në Siri, Libi dhe Jemen konsideroheshin mundësi për të zbatuar përpjekje të reja për riformatimin e të gjithë rajonit. Kushtet dukeshin të përshtatshme për aktorët kryesorë për të aktualizuar idenë e krijimit të hegjemonisë në rajonin MENA.

Kjo aleancë perceptoi Iranin, Turqinë dhe Katarin si pengesat më të rëndësishme për krijimin e kësaj hegjemonie në tërë rajonin. Mesazhi kryesor në këtë rend të ri ishte “ose jeni me SH.B.A., ose jeni kundër SH.B.A.

Kjo aleancë madje shkoi deri aty sa formoi një aleancë ushtarake të stilit të NATO-s të kombeve arabe. Koalicioni u përfshi në luftërat në Libi dhe Jemen. Ata u përpoqën të përfshihen në proceset e ndryshimit të regjimit në Tunizi, Algjeri dhe Sudan. Shembulli i Egjiptit dhe regjimi Abdel-Fattah el-Sissi ishte një histori e madhe suksesi për objektivat e kësaj aleance.

Ata donin të përhapnin versione të përvojës kundër-revolucionare të Egjiptit në të gjithë rajonin.
Udhëheqësit e kësaj aleance ishin kundër ekspansionizmit të Iranit, dhe ata mbështetën idenë e shtypjes së ndikimit shiit në të gjithë rajonin.

Një tjetër objektiv ishte Vëllazëria Myslimane.

Ata i konsideruan Katarin dhe Turqinë bazat themelore të mbështetjes për Vëllazërinë Myslimane. Ata synuan shiitët, islamistët dhe aktorët e moderuar demokratikë. Të dy, Shiitët dhe Islamistët janë aktorë të mirëfilltë vendas me rrënjë në rajon, dhe rëndësia e tyre nuk vjen nga mbështetja e jashtme e aktorëve rajonalë. Në të vërtetë, sulmet dhe kërcënimet e jashtme i bashkojnë ato dhe çojnë në politizimin e tyre të mëtejshëm.

Në vend që të preferonte një strategji përçarjeje dhe pushtimi, aleanca jorealiste filloi një luftë agresive në të gjithë rajonin. Ata nuk u përmbajtën duke synuar Turqinë dhe Iranin, Shiitët dhe Islamistët, institucionet demokratike dhe lirinë e shtypit në të njëjtën kohë.

Ata prisnin të fitonin mbështetjen e kryeqyteteve perëndimore, qendrat e mendimit, institucionet e politikave, universitetet dhe shtypin me shpërblime të mëdha financiare dhe fushata PR. Ambiciet e kësaj aleance ishin përtej aftësive të tyre.

Aleanca kishte edhe disa pritshmëri jorealiste edhe nga administrata Trump. Në realitet, ata madje nuk arritën të fitojnë mbështetje të mjaftueshme ushtarake nga Egjipti i el-Sissi, megjithë investimet e tyre dhe sponsorizimin e ekonomisë egjiptiane që nga grushti i shtetit që rrëzoi të zgjedhurit demokratik Mohammed Morsi. Mbështetja nga disa qarqe neokonservatore amerikanë dhe aktorë të lidhur me hollin ekstrem të djathtë izraelit ofruan disa avantazhe për këtë aleancë në Uashington dhe disa kryeqytete të tjera perëndimore.
Sidoqoftë, qëllimet e kësaj aleance kundërshtuan vlerat thelbësore liberale perëndimore.

Uashingtoni dhe fuqitë evropiane nuk ishin simpatizantë ndaj islamistëve në rajon, dhe shtypja e ashpër dhe e paaftë e aktorëve të moderuar islamikë në Jemen, Libi dhe Egjipt nuk prodhuan simpati për aleancën në kryeqytetet perëndimore.
Përpjekjet për të përmbajtur aktorët e moderuar islamikë dhe forcat demokratike u hapën rrugën aktorëve radikalë. Vrasja brutale e gazetarit saudit Jamal Khashoggi, ishte një nga hapat më të papranueshëm, i cili minoi besueshmërinë e MBS, që ishte një nga figurat kryesore të kësaj aleance.
Dobësia e ligjërimit “ose ju jeni me ne ose kundër nesh” u mishërua me dështimin e bllokadës së Katarit. Katari ruajti pozicionin e tij politik si aktor jashtë këtij koalicioni dhe arriti të kapërcejë bllokadën dhe kontrollin me mbështetjen e Turqisë. Dështimet ushtarake në Jemen dhe Libi demonstruan gjithashtu paaftësinë e kësaj aleance në çështjet ushtarake.

Aleanca ka parë pak sukses në drejtim të krijimit të një urdhri të pajtueshëm me planin e saj. Ata vetëm destabilizuan rajonin më tej duke nxitur luftëra me përfaqësues dhe duke thelluar përçarjet sektare dhe ideologjike në rajon.

Ndërsa ky projekt ambicioz fillon të shkatërrohet, përçarja midis Arabisë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe gjithashtu po bëhet më e dukshme. Prioriteti i Arabisë Saudite është që të përmbajë “kërcënimin iranian” ndërsa për Emiratet e Bashkuara Arabe, kërcënimi kryesor është Vëllazëria Myslimane dhe aktorët e tjerë islamikë të moderuar në rajon.

Edhe brenda kësaj aleance të Emirateve të Bashkuara Arabe, Emiratet e Abu Dhabi dhe Dubai kanë kundërshtuar përparësitë e tyre. Dubai është i shqetësuar me pasojat e konfrontimit ushtarak me Iranin, i cili portretizohet si armiku kryesor i koalicionit, ndërsa Turqia konsiderohet shënjestra e dytë e aleancës.

Përpjekjet për të mbajtur këtë aleancë shkatërruese dhe axhendën e saj ambicioze do të jenë të kushtueshme për të gjithë rajonin. Është koha që të dy aktorët kryesorë të koalicionit dhe mbështetësit e tyre të rishqyrtojnë këtë aleancë jofunksionale dhe të promovojnë një vizion më gjithëpërfshirës dhe më pak antagonist për rajonin./Gazetaimpakt/dailysabah/

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne