Nga Sheradin Berisha
Njohuri themelore
Khazarët që u konvertuan në Judaizëm ishin paraardhësit e hebrenjve Ashkenazi, që themeluan dhe sundojnë sot në Izrael në krye me Benjamin Netanyahun. Këtë tezë e argumenton studiuesi austro-hugarezë Arthur Koestler (1905 – 1983) dhe jo vetëm.
Hebrenjtë Ashkenazi (ASH-keh-NAH-zee jooz) janë një nga dy grupet kryesore paraardhëse të popullit hebre nga Khazaria (Ukraina e sotme), paraardhësit e të cilëve jetuan në Francë në Evropën Qendrore dhe Lindore, duke përfshirë Gjermaninë, Poloninë, Rusinë. Grupi tjetër quhet hebre sefardik me origjinë nga vendet arabike (kryesisht nga territori i sotëm i Palestinës) dhe përfshin ata, paraardhësit e të cilëve jetuan në Spanjë, Portugali, Afrikën e Veriut dhe Lindjen e Mesme. Shumica e hebrenjve që jetojnë në Shtetet e Bashkuara janë me prejardhje Ashkenazi dhe sot janë ata që e mbështesin dhe e financojnë qeverinë sioniste izraelite të Netanyahut.
Ku e kanë origjinën (zanafillën) hebrenjtë Ashkenazi (Sionistët e sotëm)?
Khazaria ishte origjina e hebrenjve Ashkenazi!
Khazarët (latinisht: Gazari ose Cosri; persisht: Xazar; hebraisht: Kuzarim; turqisht: Hazarlar; tatarisht: Xäzärlär; rusisht: Хазары, Chasáry) ishin një popull fillimisht nomad turk që më vonë u vendosën pjesërisht në Azinë Qendrore perëndimore, Kaukazin verior dhe pjesë të Evropës Lindore. Në shekullin e VII-të pas Krishtit, Khazarët themeluan një Khaganat të pavarur në Kaukazin verior në bregdetin e Detit Kaspik. Nga shekulli i VIII-të deri në fillim të shekullit të XIX-të, Judaizmi u bë feja më e rëndësishme në perandori.
Nëse vetëm një klasë e vogël e lartë apo pjesa tjetër e popullsisë e përqafoi dhe praktikoi fenë e re është e diskutueshme. Është regjistruar se midis Khazarëve kishte edhe të krishterë dhe myslimanë. Khazarët ishin aleatë të rëndësishëm të Perandorisë Bizantine kundër Kalifatit. Kryesisht nëpërmjet tregtisë në distanca të gjata, ata u bënë një fuqi e rëndësishme rajonale dhe, në kulmin e fuqisë së tyre, kontrollonin pjesë të mëdha të Rusisë jugore të sotme, perëndimin e asaj që më vonë do të bëhej Kazakistani, Ukrainën lindore të sotme, pjesë të Kaukazit dhe Gadishullin e Krimesë.
Ku shtrihej Khazaria?
Kryesisht në Ukrainën e sotme! (Shikoni në fund hartat e Khazarisë).
Historia e hebrenjve në Ukrainë daton më shumë se një mijë vjet më parë; komunitetet hebraike kanë ekzistuar në territorin modern të Ukrainës që nga koha e Rusit Kievan (fundi i shekullit të IX-të deri në mesin e shekullit të XIII-të). Lëvizje të rëndësishme fetare dhe kulturore hebraike, nga hasidizmi te sionizmi, lindën atje. Sipas Kongresit Botëror Hebraik, komuniteti hebraik në Ukrainë është i katërti më i madh në Evropë dhe i XI-ti më i madh në botë.
Historiani i shquar amerikan, Peter Benjamin Golden (i lindur më 1941) i cili është marrë me studime Turke dhe të Lindjes së Mesme në Universitetin Rutgers, ka shkruar shumë libra dhe artikuj për etnitë që jetuan në këtë hapësirë gjeografike. Ndër të tjera ka shkruar edhe për Khazarët dhe Khazarinë.
Studiuesi Peter B. Golden, shkruan se: “Perandoria Khazare (rreth viteve 650 – rreth viteve 965/68), ishte një nga shtetet më të mëdha të Euroazisë mesjetare, e cila dominoi një rajon nga stepat ukrainase deri në tokat që i afroheshin lumit Ural dhe nga rajoni i Vollgës së Mesme deri në Kaukazin e Veriut dhe Krime. Nga hulumtimi i tij rezulton se: “segmente të rëndësishme të popullsisë së saj u konvertuan në Judaizëm nga mesi deri në fund të shekullit të VIII-të. Bërthama sunduese e Khazarisë e fiseve turke rridhte nga Qaganati Turk (qaghan “perandori”) i përqendruar në Mongoli dhe që sundonte një territor që shtrihej nga Mançuria deri në Detin e Zi.
Khazarët që u konvertuan në Judaizëm ishin paraardhësit e hebrenjve Ashkenazi, që sundojnë sot në Izrael në krye me Benjamin Netanyahun. Këtë tezë e argumenton studiuesi austro-hugarezë Arthur Koestler (1905 – 1983)
Libri “Fisi i Trembëdhjetë: Perandoria Khazare dhe trashëgimia e saj [“The Thirteenth Tribe: The Khazar Empire and its Heritage], i autorit Arthur Koestler (i botuar në vitin 1976) gjurmon historinë e Perandorisë së lashtë Khazare, një fuqi e madhe, por pothuajse e harruar në Evropën Lindore, e cila në Epokat e Errëta u konvertua në Judaizëm.
Koestler me të dhëna arkivore tregon se hebrenjtë Ashkenazi nuk janë pasardhës të izraelitëve historikë të antikitetit, por nga Khazarët, një popull turk me origjinë dhe popullim të një perandorie në veri dhe midis Detit të Zi dhe Detit Kaspik (në Ukrainën e sotme).
Koestler shkrun se khazarët, pas konvertimit të tyre në shekullin e VIII-të, migruan drejt perëndimit në Evropën Lindore në shekujt XII – XIII, kur Perandoria Khazare po shembej.
Khazaria u zhduk përfundimisht nga forcat e Perandorisë mongole të Xhingis Hanit, por provat tregojnë se vetë Khazarët migruan në Poloni dhe formuan djepin e Judaizmit Perëndimor. Për lexuesin e përgjithshëm, Khazarët, të cilët lulëzuan nga shekulli i VII-të deri në shekullin e XI-të, mund të duken pafundësisht të largët sot.
Megjithatë, ata kanë një ndikim të ngushtë dhe të papritur në botën tonë, i cili del në pah ndërsa studiuesi Koestler rrëfen historinë interesante të Perandorisë së lashtë Khazare, rreth kohës kur Karli i Madh ishte Perandor në Perëndim.
Ndikimi i Khazarëve shtrihej nga Deti i Zi në Kaspik, nga Kaukazi në Vollgë, dhe ata ishin të rëndësishëm në ndalimin e sulmit mysliman kundër Bizantit, nofullës lindore të lëvizjes gjigante të pincave që në Perëndim përfshiu Afrikën veriore deri në Spanjë. Pas kësaj, khazarët e gjetën veten në një pozicion të pasigurt midis dy fuqive të mëdha botërore: Perandorisë Romake Lindore në Bizant dhe ithtarëve triumfues të Muhamedit.
Siç thekson Koestler, khazarët ishin Bota e Tretë e kohës së tyre. Ata zgjodhën një metodë të habitshme për t’i rezistuar si presionit perëndimor për t’u bërë të krishterë, ashtu edhe presionit lindor për të përqafuar Islamin. Duke i refuzuar të dyja, ata u konvertuan në judaizëm.
Në fund të kapitullit të fundit të librit, Koestler përmbledh përmbajtjen dhe qëllimet e tij si më poshtë: “Në Pjesën e Parë të këtij libri jam përpjekur të gjurmoj historinë e Perandorisë Khazare bazuar në burimet e pakta ekzistuese.
Në Pjesën e Dytë, Kapitujt V-VII, kam mbledhur provat historike që tregojnë se pjesa më e madhe e hebraizmit lindor – dhe për këtë arsye e hebraizmit botëror – është me origjinë Khazare – Turke, dhe jo semite. Në kapitullin e fundit jam përpjekur të tregoj se provat nga antropologjia përputhen me historinë në hedhjen poshtë të besimit popullor në një racë hebraike që rrjedh nga fisi biblik.”
Koestler përdori si burime veprat e mëparshme të studiuesve Douglas Morton Dunlop, Raphael Patai dhe Abraham Polak. Qëllimi i tij i deklaruar ishte të zhdukte antisemitizmin duke hedhur poshtë bazën e tij racore.
Në librin “Shpikja e Popullit Hebre”, Shlomo Sand, historian i kinemasë, historisë franceze dhe nacionalizmit në Universitetin e Tel Avivit, shkruan “ndërsa kazarët i trembën historianët izraelitë, asnjëri prej të cilëve nuk ka botuar asnjë punim mbi këtë temë, “Fisi i Trembëdhjetë…” i Koestlerit i bezdiste dhe provokonte reagime të zemëruara. Lexuesit hebrenj nuk kishin qasje në vetë librin për shumë vite, duke mësuar rreth tij vetëm përmes denoncimeve helmuese”.
Duke shkruar në gazetën “The Wall Street Journal”, redaktori i Chronicle of Higher Education, Evan Goldstein, thotë: “Sand sugjeron që ata që sulmuan librin e Koestlerit e bënë këtë jo sepse i mungonte merita, por sepse kritikët ishin frikacakë dhe ideologë. Askush nuk dëshiron të shkojë të shikojë nën gurë kur akrepa helmues mund të fshihen poshtë tyre, duke pritur të sulmojnë vetë imazhin e etnosit ekzistues dhe ambiciet e tij territoriale.”
Në botën arabe, teoria e mbështetur në librin e Koestler u përqafua nga persona që argumentuan se nëse hebrenjtë Ashkenazi janë kryesisht me origjinë Khazare dhe jo Semite, ata nuk do të kishin asnjë pretendim historik ndaj Izraelit, as nuk do të ishin subjekt i premtimit biblik të Kanaanit për izraelitët, duke minuar kështu bazën teologjike si të sionistëve fetarë hebrenj ashtu edhe të sionistëve të krishterë.
Pasi u botua për herë të parë, Fitzroy Maclean në The New York Times Book Review e quajti librin “Fisi i Trembëdhjetë” të shkëlqyer, duke shkruar “Libri i Z. Koestler është po aq i lexueshëm sa edhe nxit mendimin. Asgjë nuk mund të jetë më stimuluese sesa aftësia, eleganca dhe erudicioni me të cilin ai i rendit faktet e tij dhe zhvillon teoritë e tij”. Duke shqyrtuar veprën në Raportin e Uashingtonit mbi Çështjet e Lindjes së Mesme në vitin 1991, gazetarja dhe autorja Grace Halsell e përshkroi atë si një “libër të hulumtuar me kujdes” që “hedh poshtë idenë e një ‘race’ hebraike”.
𝗞𝘂𝘀𝗵 𝗲̈𝘀𝗵𝘁𝗲̈ 𝗮𝘂𝘁𝗼𝗿𝗶 𝗔𝗿𝘁𝗵𝘂𝗿 𝗞𝗼𝗲𝘀𝘁𝗹𝗲𝗿
𝐴𝑟𝑡ℎ𝑢𝑟 𝐾𝑜𝑒𝑠𝑡𝑙𝑒𝑟 𝑖 𝑙𝑖𝑛𝑑𝑢𝑟 𝑛𝑒̈ 𝐵𝑢𝑑𝑎𝑝𝑒𝑠𝑡 𝑛𝑒̈ 𝑣𝑖𝑡𝑖𝑛 1905, 𝑖 𝑎𝑟𝑠𝑖𝑚𝑢𝑎𝑟 𝑛𝑒̈ 𝑉𝑗𝑒𝑛𝑒̈, 𝑢 𝑧ℎ𝑦𝑡 𝑛𝑒̈ 𝑘𝑜𝑛𝑓𝑙𝑖𝑘𝑡𝑒𝑡 𝑒 𝑚𝑒̈𝑑ℎ𝑎 𝑖𝑑𝑒𝑜𝑙𝑜𝑔𝑗𝑖𝑘𝑒 𝑑ℎ𝑒 𝑠ℎ𝑜𝑞𝑒̈𝑟𝑜𝑟𝑒 𝑡𝑒̈ 𝑘𝑜ℎ𝑒̈𝑠 𝑠𝑒̈ 𝑡𝑖𝑗. 𝐾𝑜𝑚𝑢𝑛𝑖𝑠𝑡 𝑔𝑗𝑎𝑡𝑒̈ 𝑣𝑖𝑡𝑒𝑣𝑒 1930 𝑑ℎ𝑒 𝑣𝑖𝑧𝑖𝑡𝑜𝑟 𝑝𝑒̈𝑟 𝑛𝑗𝑒̈ 𝑘𝑜ℎ𝑒̈ 𝑛𝑒̈ 𝐵𝑎𝑠ℎ𝑘𝑖𝑚𝑖𝑛 𝑆𝑜𝑣𝑗𝑒𝑡𝑖𝑘, 𝑎𝑖 𝑢 𝑧ℎ𝑔𝑒̈𝑛𝑗𝑦𝑒 𝑛𝑔𝑎 𝑃𝑎𝑟𝑡𝑖𝑎 𝑑ℎ𝑒 𝑒 𝑙𝑎 𝑎𝑡𝑒̈ 𝑛𝑒̈ 𝑣𝑖𝑡𝑖𝑛 1938. 𝐴𝑡𝑒̈ 𝑣𝑖𝑡 𝑛𝑒̈ 𝑆𝑝𝑎𝑛𝑗𝑒̈, 𝑎𝑖 𝑢 𝑘𝑎𝑝 𝑛𝑔𝑎 𝑓𝑜𝑟𝑐𝑎𝑡 𝑓𝑎𝑠ℎ𝑖𝑠𝑡𝑒 𝑛𝑒̈𝑛 𝑑𝑟𝑒𝑗𝑡𝑖𝑚𝑖𝑛 𝑒 𝐹𝑟𝑎𝑛𝑐𝑜𝑠 𝑑ℎ𝑒 𝑢 𝑑𝑒̈𝑛𝑢𝑎 𝑚𝑒 𝑣𝑑𝑒𝑘𝑗𝑒. 𝐼 𝑙𝑖𝑟𝑢𝑎𝑟 𝑛𝑒̈𝑝𝑒̈𝑟𝑚𝑗𝑒𝑡 𝑛𝑑𝑒̈𝑟ℎ𝑦𝑟𝑗𝑒𝑠 𝑠𝑒̈ 𝑓𝑢𝑛𝑑𝑖𝑡 𝑡𝑒̈ 𝑞𝑒𝑣𝑒𝑟𝑖𝑠𝑒̈ 𝑏𝑟𝑖𝑡𝑎𝑛𝑖𝑘𝑒, 𝑎𝑖 𝑠ℎ𝑘𝑜𝑖 𝑛𝑒̈ 𝐹𝑟𝑎𝑛𝑐𝑒̈ 𝑘𝑢 𝑛𝑗𝑒̈ 𝑣𝑖𝑡 𝑚𝑒̈ 𝑣𝑜𝑛𝑒̈ 𝑢 𝑎𝑟𝑟𝑒𝑠𝑡𝑢𝑎 𝑝𝑒̈𝑟𝑠𝑒̈𝑟𝑖 𝑝𝑒̈𝑟 𝑝𝑖𝑘𝑒̈𝑝𝑎𝑚𝑗𝑒𝑡 𝑒 𝑡𝑖𝑗 𝑝𝑜𝑙𝑖𝑡𝑖𝑘𝑒. 𝑁𝑒̈ 𝑣𝑖𝑡𝑖𝑛 1940, 𝑎𝑖 𝑢 𝑙𝑖𝑟𝑢𝑎 𝑛𝑔𝑎 𝑏𝑢𝑟𝑔𝑢 𝑑ℎ𝑒 𝑠ℎ𝑘𝑜𝑖 𝑝ë𝑟 𝑡𝑒̈ 𝑗𝑒𝑡𝑢𝑎𝑟 𝑛𝑒̈ 𝐴𝑛𝑔𝑙𝑖. 𝑅𝑜𝑚𝑎𝑛𝑒𝑡, 𝑟𝑒𝑝𝑜𝑟𝑡𝑎𝑧ℎ𝑒𝑡, 𝑣𝑒𝑝𝑟𝑎𝑡 𝑎𝑢𝑡𝑜𝑏𝑖𝑜𝑔𝑟𝑎𝑓𝑖𝑘𝑒 𝑑ℎ𝑒 𝑠ℎ𝑘𝑟𝑖𝑚𝑒𝑡 𝑒 𝑡𝑖𝑗 𝑝𝑜𝑙𝑖𝑡𝑖𝑘𝑒 𝑑ℎ𝑒 𝑘𝑢𝑙𝑡𝑢𝑟𝑜𝑟𝑒 𝑒 𝑛𝑥𝑜𝑟𝑒̈𝑛 𝑎𝑡𝑒̈ 𝑠𝑖 𝑛𝑗𝑒̈ 𝑠𝑡𝑢𝑑𝑖𝑢𝑒𝑠 𝑡𝑒̈ 𝑟𝑒̈𝑛𝑑𝑒̈𝑠𝑖𝑠ℎ𝑒̈𝑚 𝑚𝑏𝑖 𝑧ℎ𝑣𝑖𝑙𝑙𝑖𝑚𝑒𝑡 ℎ𝑖𝑠𝑡𝑜𝑟𝑖𝑘𝑒 𝑑ℎ𝑒 𝑗𝑜 𝑣𝑒𝑡𝑒̈𝑚 𝑡𝑒̈ 𝑠ℎ𝑒𝑘𝑢𝑙𝑙𝑖𝑡 𝑡𝑒̈ 𝑋𝑋-𝑡𝑒̈.
𝐴𝑖 𝑣𝑑𝑖𝑞 𝑛𝑒̈ 𝑣𝑖𝑡𝑖𝑛 1983 𝑛𝑒̈ 𝐿𝑜𝑛𝑑𝑒̈𝑟./investiguesishkrimor
