Pse Turqia po sulmon në verilindje të Sirisë?

Nga stafi i MEE

Turqia ka filluar operacionin e saj të fundit në veri të Sirisë, operacionin Burimi i Paqes, duke synuar Partinë Kurde të Bashkimit Demokratik (PYD) dhe krahun e saj ushtarak, Njësitë e Mbrojtjes së Popullit (YPG).

Masa, e cila u parapri nga një premtim i presidentit amerikan Donald Trump për tërheqjen e trupave amerikane nga zona, ka patur zemërim nga disa vëzhgues që kanë frikë nga masakra po kryhet kundër kurdëve në veri të Sirisë.

Megjithatë, Turqia, pohon se duhet të parandalojë krijimin e një “korridori të terrorit” përgjatë kufirit të saj jugor.

Kush po lufton kush?

Partia e Bashkimit Demokratik (PYD) / Njësitë e Mbrojtjes së Popullit (YPG)

PYD u themelua në 2003 në Siri, dhe pas fillimit të luftës civile Siriane në 2011, grupi arriti të marrë nën kontroll pjesën më të madhe të veriut të vendit në sigurinë që pasoi. Grupi pretendon të mbështesë një ideologji të quajtur “Konfederalizmi Demokratik”, bazuar në ideologjinë e themeluesit dhe udhëheqësit të Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK) Abdullah Ocalan, i cili ka qenë në burg në Turqi që nga viti 1999.

Që nga viti 1984, grupi militant i PKK është angazhuar në një konflikt guerilje  me shtetin turk, fillimisht duke bërë thirrje për krijimin e një shteti të pavarur socialist kurd, por më vonë duke u modifikuar për të bërë thirrje për autonomi dhe federalizëm rajonal.

PYD thotë se është e pavarur nga PKK, por të tjerët kanë thënë që shumë prej operacioneve të saj kontrollohen nga udhëheqja e grupit militant në malet Qandil në veriun e Irakut.

Qëllimi i përhershëm i PYD ka qenë të lidhë një numër “kantonesh” të kontrolluar nga grupi në të gjithë veriun e Sirisë dhe grupi ka mbështetur demokracinë, feminizmin dhe eko-socializmin e decentralizuar si pjesë të ideologjisë së tij. Edhe pse grupi shihet si nacionalist kurd, vetë PYD mohon se ka një bazë etnike.

Përveç kësaj, ekzistojnë një numër i grupeve aleate që luftojnë përkrah tyre:

Forcat Demokratike Siriane – një koalicion i formuar me ndihmën e SH.B.A. në 2015 me Arabinë dhe turkmenët dhe grupe të tjera etnike në veri të Sirisë, grupi ka qenë një luftëtar kryesor kundër grupit të Shtetit Islamik (IS).

Partia Komuniste Marksiste Leniniste – një grup i majtë i armatosur turk që është i paligjshëm në Turqi, MLKP kanë luftuar kundër IS së bashku me YPG që nga 2012.

Batalione Ndërkombëtare të Lirisë – një organizatë ndërkombëtare vullnetare e përbërë nga luftëtarë të huaj, të modeluar lirshëm në Brigadat Ndërkombëtare të cilët vullnetarisht për të luftuar gjatë Luftës Civile Spanjolle.

Turqi

Ushtria e dytë më e madhe në NATO, Turqia e ka parë rritjen e PYD me shqetësim të thellë që nga të paktën 2014 kur vëmendja botërore i’u tërhoq grupit për konfliktin e tij me IS në qytetin e Kobane.

Një proces paqeje që kishte vazhduar midis Turqisë dhe PKK që nga viti 2013 u rrëzua pjesërisht në vitin 2015 me përhapjen e PYD. Që atëherë, Erdogan ka përsëritur vendosmërinë e tij se ai “kurrë nuk do të lejojë krijimin e një shteti kurd në veri të Sirisë”.

Në vitin 2016, Operacioni “Mburoja e Eufratit” u lançua me qëllim shënjestrimin e IS në veri të Sirisë dhe më pas Operacioni “Dega e Ullirit” në vitin 2018 pa që YPG u dëbua nga rajoni veriperëndimor i Afrin. Që atëherë tensioni ka shkuar drejt një konflikti të plotë, për të eleminuar praninë e YPG në pjesën tjetër të veriut.

Në luftën e Turqisë janë disa grupe rebele siriane, duke përfshirë:

Ushtria Kombëtare Siriane, e përbërë nga luftëtarë të lidhur me Ushtrinë e Lirë Siriane, grupi ka ndihmuar në operacionet turke në Afrin, al-Bab dhe zona të tjera.

Çfarë dëshiron Turqia në veri të Sirisë?

Turqia ka frikë se një entitet pro-PKK në kufirin e saj jugor në mënyrë të pashmangshme do të shndërrohej në një njësi fillestare për sulme ndaj Turqisë dhe, për këtë arsye, e sheh atë si një kërcënim ekzistencial. Më shumë se 40,000 njerëz u vranë në luftimet midis Turqisë dhe PKK deri në 2014.

Arsyeja tjetër për operacionin është dëshira për të dëbuar refugjatët sirianë nga Turqia dhe zhvendosjen e tyre në një “zonë të sigurt” që planifikon të krijojë në veri të Sirisë. Turqia ka popullsinë më të madhe të refugjatëve në botë dhe prania e Sirëve në vend ka çuar gjithnjë e më shumë në armiqësi nga turqit që i fajësojnë ata për krim, papunësi dhe hollim të kulturës turke.

Për të luftuar ksenofobinë në rritje, Erdogan ka premtuar të zhvendosë dy milion sirianë në zonat e kapura nga YPG, edhe nëse ato nuk e kanë atje vendin e origjinës.

Çfarë dëshiron PYD në veri të Sirisë?

Qëllimi i deklaruar prej kohësh i PYD ka qenë krijimi i një statuti të decentralizuar në bazë të Ideologjisë së Ozalit. Zona e kontrolluar nga PYD,  për të cilën flitet shumë nga Perëndimi, fjala kurde për rajonin, ka krijuar një autonomi me rrjetet e këshillave vendorë dhe forume që synojnë të promovojnë demokracinë e decentralizuar (megjithëse të tjerët pyesin se sa fuqi kanë në të vërtetë). PYD gjithashtu është akuzuar për zbatimin e një rregulli një-parti në Administratën Autonome që drejton Perëndimin.

Qëllimi origjinal i krijimit të një entiteti të afërt është dukshëm i prishur nga pushtimi turk në Afrin. Tani PYD duket se po synon të ruajë ndikimin në çdo proces të ardhshëm të paqes në Siri, megjithëse përpjekjet për t’u përfshirë në proceset e mbështetur nga KB janë bërë veto nga Turqia.

Kurdët, në veçanti, kanë kohë që janë përballur me diskriminim në Siri, me qeveritë e njëpasnjëshme duke u përpjekur të “arabizojnë” rajonet kurde dhe të ndryshojnë demografinë. PYD dëshiron që të drejtat e kurdëve të mbrohen me një zgjidhje të ardhshme kushtetuese.

Çfarë dëshiron koalicioni i udhëhequr nga SH.B.A. në veri të Sirisë?

Presidenti Donald Trump u zgjodh në një platformë izolimi dhe një premtim për tërheqjen e SHBA nga konfliktet që nuk e shqetësonin. Humbja e IS është provuar vazhdimisht si arsyeja e vetme e përfshirjes së SHBA në Siri (si dhe herë pas here duke sfiduar Iranin); dhe tani që kjo ka ndodhur kryesisht, Trump ka argumentuar se Shtetet e Bashkuara nuk kanë nevojë të mbeten.

Frika më e madhe për SH.B.A. dhe aleatët e saj është se marrja e pushtetit të Turqisë nga zonat e kontrolluara nga PYD mund të shohë lirimin e disa prej 15,000 luftëtarëve të IS të kapur më parë nga kurdët dhe aleatët e tyre.

Trump ka paralajmëruar se nëse ka ndonjë “luftë të pa forcuar ose të panevojshme”, ai do të shtypte ekonominë turke.

Çfarë duan qeveria Siriane (dhe aleatët e saj)?

Qeveria Siriane, si dhe aleatët e saj të ngushtë Irani dhe Rusia, janë të lumtur për vendimin e SHBA për t’u tërhequr nga veriu, por kanë shprehur shqetësimin për shkeljen e sovranitetit të Sirisë nga Turqia.

Presidenti sirian Bashar al-Asad shpreson që kur të përballet me kërcënimin nga Turqia PYD do të dobësohet shumë ose humbë totalisht.

Asad ka thënë vazhdimisht se ai synon të rimarrë kontrollin mbi të gjithë Sirinë, dhe nëse PYD do të ishte aleat me të zyrtarisht, ajo do të sillte zonën më të madhe deri tani jashtë kontrollit të tij nën ndikimin e Damaskut./Gazetaimpakt

 

 

 

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne