Në programin televiziv në të cilin ishte i ftuar eksperti i politikave rajonale, Enis Nakash, morën pjesë edhe shkencëtari politik Elif Sabbag dhe Anëtari i Komitetit Qendror të Partisë Liberale, Nebil Amr.
40 vjet të marrëdhënieve Iran-Palestinë
Televizioni Al Mayadeen me transmetim në Liban, ka diskutuar në lidhje me 40 vjetorin e marrëdhënieve në mes të Iranit dhe Palestinës, në një transmetim të veqantë të bërë në Teheran, me rastin e 40 vjetorit të Revolucionit Islamik të Iranit.
Në programin televiziv në të cilin ishte i ftuar eksperti i politikave rajonale, Enis Nakash, morën pjesë edhe shkencëtari politik Elif Sabbag dhe Anëtari i Komitetit Qendror të Partisë Liberale, Nebil Amr.
Enis Nakash: Dallimi në mes të Iranit dhe vendeve të tjera arabe në lidhje me çështjen palestineze është e lidhur me matjen e mbështetjes për çështjen palestineze.
Elif Sabbag: Organizata për Çlirimin e Palestinës (OÇP) fillimisht bashkëpunoi në mënyrë të barabartë me të gjitha palët. Tani situata është bërë në mënyrë që çdo parti të ketë lidhjen e vet brenda organizatës. Dhe kjo shkakton konflikte brenda organizatës. Prandaj, organizata, në vend që të përfitojë nga mbështetja e vendeve arabe dhe islamike në përgjithësi, mosmarrëveshjet jashtë saj, krijojnë plasaritje brenda organizatës dhe kjo po e dobëson atë. Në këto rrethana, organizata detyrimisht bëri një marrëveshje paqeje me Izraelin kur pa se populli palestinez u braktis në një gjendje të pambrojtur, të pambështetur dhe të dobët dhe nuk përfitonte nga mbështetja e vendeve arabe dhe islamike.
Të gjithë e dinë se ku ka arritur kjo marrëveshje. Situata u bë shumë më e keqe se më parë. Tani pozita politike e Palestinës po zvarritet në vend. Jo vetëm vendet arabe dhe islamike, por të gjitha vendet e botës kanë ndikim në Qeverinë Autonome Palestineze dhe në Organizatën për Çlirimin e Palestinës. Në këtë rast, zhdukja e ndarjeve dhe përqarjeve, nuk është në dorën e palesinezëve por përkundrazi, të tjerët dhe fuqitë e huaja janë shumë me ndikim në këtë punë.
Nebil Amr: Marrëdhëniet palestineze me Iranin kanë kaluar nëpër tri periudha. Faza e parë ishte në ditët kur revolucioni kishte triumfuar në Iran. Ai kishte marrëdhënie shumë të forta dhe të qëndrushme pak kohë më parë. Ishte gati pothuajse në fazën e partneritetit. Në kohën kur ishim në Liban, kishte pasur mobilizim politik dhe kombëtar; madje i përfshinte këto zona ushtarake. Yasser Arafat ishte pionier i kësaj lëvizjeje, dhe i ndihmonte vëllezërit iranian në atë kohë. Siç e dinë të gjithë, Yasser Arafat ishte i pari që shkoi në Iran, pas revolucionit ai shkoi në Iran dhe u takua me Imam Khomeinin. Kjo fazë e parë ishte periudha kur marrëdhënia mes të dy palëve ishte më e mira.
Pas kësaj, filloi faza e dytë. Në fazën e dytë, kur një shpërtheu lufta në mes të Irakut dhe Iranit, Yasser Arafat u nda në dy pjesë, midis dy palëve, midis dy aleatëve. Ai natyrisht zgjodhi rolin e ndërmjetësimit. Ai po shkonte nga Bagdadi në Teheran . Madje për shkak të këtij udhëtimi, ai u sëmur. Qëllimi i tij ishte të shpëtonte marrëdhëniet e të dyja palëve, përkatësisht marrëdhëniet Iran-Arabi. Sepse ai pa një thellësi strategjike për çështjen palestineze në Iran. Megjithatë, këto përpjekje dështuan. Të dy palët dëshironin që Arafati të qëndronte në anën e tyre dhe tensioni po rritej. Në fazën e tretë pas traktatit të Oslos, marrëdhëniet filluan të shkojnë drejt armiqësisë. Udhëheqësit iranian treguan një qëndrim shumë të ashpër ndaj Arafatit. Disa madje e panë Arafatin si tradhtar. Pas kësaj, pati një distancë në marrëdhënie.
Al Mayadeen: Pse nuk u korigjuan apo rregulluan marrëdhëniet në këtë fazë?
Nebil Amr: Iranianët ishin në kushte të rënda. Ata kishin të bënin me një luftë të gjatë. Në Liban, pati disa luftëra të vazhdueshme dhe më në fund Egjipti u tërhoq nga fusha. Të gjitha këto kushte ndikuan në marrëdhëniet Iran-Palestinë. Siç e dini, shumica e arabëve nuk ishin të kënaqur me marrëdhëniet e mira mes Iranit dhe Palestinës. Ata ishin të shqetësuar për revolucionin në Iran dhe për sloganin e eksportit të revolucionit. Rrjedhimisht, palestinezët nuk ishin në gjendje të mbrojnë veten nga pasojat e këtyre zhvillimeve dhe marrëdhëniet me Iranin u dobësuan.
Al Mayadeen: A u shembën marrëdhëniet? A janë këto marrëdhënie ende të shembura?
Nebil Amr: Nëse ju kujtohet, pas traktatit të Oslos, gjërat arritën deri në nxitje për vrasje dhe akuzim për tradhti,\. Kjo situatë ka pasur shumë ndikim psikologjik. Palestinezët nuk prisnin që pas marrëveshjes së Oslo-s, qëndrimi i Iranit të jetë kaq i ashpër. Mund të ishte një qëndrim pak më i butë dhe më udhëzues.
Al Mayadeen: Por ky pragmatizmi i Iranit…
Nebil Amr: Jo, nuk ishte pragmatizëm. Ishte qëndrimi më i ashpër, madje arriti deri në nivelin e armiqësisë. Marrëdhëniet e palestinezëve me njëri-tjetrin në përgjithësi nuk janë të mira. Po ashtu nuk është e drejtë të zgjedhësh vetëm një pjesë të caktuar mes palestinezëve për të krijuar marrëdhënie. Të gjithë palestinezët po vuajnë. Aty ka probleme të jetesës etj. Unë mendoj se çështja e marrëdhënieve të Iranit me grupet palestineze nuk përbëhen vetëm nga rezistenca. Nuk është e vërtetë se shumë probleme ekonomike përqëndrohen në marrëdhëniet me Hamasin, Xhihadin Islamik apo grupe të ngjashme, por mendoj se një çështje e tillë e madhe si Palestina nuk duhet të qeveriset në këtë mënyrë nga një vend kaq i madh si Irani. Marrëdhënia nuk është në të njëjtin nivel dhe e barabartë, nuk jemi të kënaqur me situatën aktuale.
Enis Nakash: Fronti Çlirimtar i Palestinës e braktisi vetë luftën, si mund ta mbështeste Irani atë? Nëse në çështjen e marrëdhënies, Irani do të kishte zgjedhur një grup në vend të tjetrit, do ta themelonte politikën e tij në mbështetje të plotë për xhihadin islamik; sepse xhihadi islamik nuk ka asnjë problem, Siria nuk ka ndonjë problem siq është Hamasi. Nëse do ta bënte këtë, ai do të përqendrohej vetëm në xhihadin islam dhe do të linte pjesën tjetër. Por duhet ta theksoj se Irani nuk ka një qasje politike që favorizon një nga këto grupe në bazë të ideologjisë, emrit ose strukturës në marrëdhëniet e saj me grupet palestineze. Mbështeten palët që bëjnë punën e tyre seriozisht dhe përdorin mundësitë e tyre për të mposhtur ushtrinë izraelite. Kam prova për këtë dhe mund t’i shpjegoj disa nga këto prova këtu.
Të pathënat në lidhje me Arafatin
Po, marrëdhëniet e Irakut me Iranin gjatë luftës filluan të përkeqësohen. Por iranianët nuk mbyllën konsullatën palestineze, e cila është përfaqësuese e Yasser Arafatit dhe Organizatës për Çlirimin e Palestinës. Dyert ishin gjithmonë të hapura për të në Iran. Marrëdhëniet e Arafatit me Sadamin ishin shumë të mira, megjithatë ai këmbënguli që Irani të mos fyej dhe të mos mposhtej. Kur dëgjoi se Sadam mund t’a godisteTeheranin me raketa, ai dërgoi këtë mesazh tek iranianët dhe paralajmëroi se Sadami mund t’a godiste Teheranin me raketa. Kjo sepse nuk donte ta shihte Iranin të mposhtet. Irani nuk e ka harruar këtë.
Pas marrëveshjes së Oslos, situata u bë kështu: Organizata për Çlirimin e Palestinës vetë donte të tërhiqej nga lufta e armatosur dhe të ndryshonte manifestin e organizatës. Pra, në këto rrethana, unë nuk mund të mbështes diçka që vetë Organizata për Çlirimin e Palestinës nuk e dëshiron. Për këtë arsye, Irani u fokusua në grupet palestineze të cilat nuk pranuan marrëveshjen e Oslos pa prerë marrëdhëniet e tyre dhe hynë në luftën e armatosur.
Marrëdhëniet e Arafatit me Hezbollahun dhe Imad Mughniyah
Viti 2000 është një pikë kthese. Kur Libani i Jugut u çlirua me një luftë dhe rezistencë madhështore të armatosur dhe ushtria izraelite u zmbraps, Yasser Arafat rishqyrtoi skenën e rajonit dhe u kthye në marrëdhëniet me Iranin dhe Hezbollahun. Kështu që sot po e them shumë qartë se nëse Irani dhe Hezbollahu nuk do ta kishin mbështetur Abu Ammarin (Yasser Arafat) në këtë drejtim, intifada e armatosur nuk do të mund të formohej.
Al Mayadeen: Po flisni për Brigadat e Dëshmorëve të Al-Aksa?
Enis Nakash: Po, kur Abu Ammar nuk kishte para për të mbështetur brigadat, kur ata morën të gjitha burimet e tij financiare, Abu Mazin (Mahmud Abbas) mori nga ai disa burime financiare me mbështetjen e Amerikës dhe Evropës dhe kur rrethoi Arafatin, Abu Ammar formoi kontakt të drejtpërdrejtë me liderët e Hezbollahut dhe në mënyrë konkrete me Imad Mughniyeh në mënyrë që të mbështes Brigadat e Dëshmorëve të al Aksës dhe të ndez intifadën e armatosur. Nga ana tjetër, Irani nuk mundi të gjejë një zgjidhje tjetër përveç mbështetjes së këtyre grupeve në rrethanat aktuale.
Al Mayadeen: Pse kjo mbështetje është më e theksuar në Hamas dhe Xhihadin Islam?
Enis Nakash: Sepse këta janë ata të cilët e vazhdojnë rrugën. Fatah dhe shërbimet e sigurimit të Autoritetit Palestinez luftonin me ta.
Marrëdhënia e Iranit me Sirinë është një aleancë, pse të mos jetë edhe me Palestinën?
Nebil Amr: Në përgjigje të z. Naskash, duhet të them se për Palestinën, nuk mjaftonte vetëm fakti se marrëdhëniet ishin minimale dhe vetëm ambasada mbeti e hapur.
Al Mayadeen: Pra, çfarë doni nga Teherani?
Nebil Amr: Kjo pyetje po bëhet shumë vonë. Irani duhet të përgjigjet se çfarë dëshiron nga aleatët, fqinjët apo nga vendet ndërhyrëse. Ne palestinezët, nga Irani i dëshirojmë gjërat të cilat i dëshirojmë nga Venezuela apo ndonjë vend tjetër. Mos ta mbështetë një palë, ndërsa tjetrën ta lërë. Shikoni, marrëdhënia e Iranit me Sirinë ka arritur një nivel aleance. Cili është ndryshimi midis Sirisë dhe palestinezëve në zgjidhjen e problemeve me amerikanët? A nuk luftuan sirianët pranë amerikanëve kundër Sadamit në vitin 1991? Por marrëdhënia e Iranit me Sirinë vazhdoi dhe u rrit në një nivel aleance. Vendet apo organizatat kanë pikëpamjet e tyre. Do të ishte më mirë sikur miqtë të japin këshilla dhe të mos ndërhyjnë shumë. Ne nuk duam që ky vend i madh të cilin e respektojmë, popullin e të cilin e dojmë dhe kemi marrëdhënie të ngushta dhe të thella, të jetë kështu. Ne duam që ata të jenë më të mirë, më efektivë dhe më pozitivë në rajon.
Pas Oslo-s, Palestinës nuk i ka mbetur më një vendim i pavarur
Elif Sabbag: Në fillim Yasser Arafat nuk kishte fuqi për të organizuar rrëmujë midis forcave me ndikim apo mbështetësve brenda Qeverisë Autonome dhe Organizatës për Çlirimin e Palestinës. Sepse mbështetja nuk ishte vetëm nga vendet arabe dhe islamike. Kishte ndërhyrje nga Evropa, kishte ndërhyrje nga Amerika. Pas vendosjes së marrëdhënieve me Izraelin, u krijua koordinimi i sigurisë ndërmjet Qeverisë Autonome dhe Izraelit. E gjithë kjo nuk i dha Arafatit një mundësi për të formuar një ekuilibër në mes të Qevrisë Autonome dhe grupeve të tjera palestineze. Ka pasur polemika madje edhe brenda Fatah e cila merrë mbështetje nga qarqe të ndryshme. Kjo gjendje erdhi pas Oslo-s, dhe kur Abu Mazin (Mahmoud Abbas) erdhi në pushtet në 2004, kjo çështje u rrit më e madhe dhe u rrënjëzua dhe influencuesit treguan ndikimin e tyre; sepse nuk kanë vullnet për të marrë vendime të pavarura politike. Palestina ka probleme, dhe Qeveria Autonome kurrë nuk do të kthehet në Gaza, përveç nëse ajo dominon armë të rezistencës. Kjo çështje është çështja më themelore në çdo konsensus kombëtar.
Enis Nakash: Po, pas nënshkrimit të marrëveshjes së Oslos, u bënë shumë kritika kundër palestinezëve në Iran dhe Boshtin e Rezistencës. Megjithatë, pavarësisht nga konfliktet politike dhe sloganet, askush në Iran nuk i pengoi palestinezët, nuk u bëri komplot atyre, ose askush nuk vrau asnjë prej tyre. Por regjimi i Sadamit vrau dhjetëra udhëheqës të Al-Fatah në vende të ndryshme, si Abu Iyad ose Abu Hul në Tunizi. Si rezultat, rrëmuja dhe konflikti i vendeve të tjera nuk arritën në Iran.
Keqkuptimi i Fatahut; Pse u vra Arafati?
Së dyti, ka një ide të gabuar në Al-Fatah. Dhe kjo është mendimi se ai është përfaqësuesi i vetëm i popullit palestinez, dhe se ku do që ai shkon dhe kthehet, me të duhet të kthehen edhe vendet që e mbështesin atë. Prandaj duhet ta kemi parasysh se çështja palestineze është në zemër të botës arabe dhe islamike. Nuk mund ta pranojmë se çështja palestineze përbëhet nga al-Fatah. Madje edhe nëse palestinezët heqin dorë nga të drejtat e tyre, ne nuk mund ta pranojmë sionizmin. Ju tani jeni duke u përballur me një kancer të quajtur Sionizëm, i cili është një mjet i imperializmit. Rrjedhimisht, Fatah duhet të dijë se nuk ka nevojë që mbështetësit e tij të kthehen në atë drejtim në të cilin kthehet edhe ai.
Qëllimi i Boshtit të Rezistencës është të çlirojë të gjithë Palestinën; Nuk ka kundërshtim apo ndërhyrje ndaj palestinezëve. Nëse Al Fatah nuk dëshiron të rezistoj, ky është vendimi i tij dhe Boshti i Rezistencës nuk e kundërshton atë. Por nëse ai dëshiron të rezistojë, ai e mbështet atë. Boshti i Rezistencës synon boshtin izraelit dhe qëllimi i tij është të shpëtojë Palestinën.
Edhe kur Yasser Arafat kuptoi se marrëveshja e Oslos ishte e pasuksesshme dhe rezistenca e armatosur në Libanin e Jugut dha rezultat, ai u kthye dhe përdori të gjitha kanalet e komunikimit; krijoi marrëdhënie me Iranin dhe Hezbollahun për të mbështetur intifadën e armatosur dhe Brigadat e Dëshmorëve të al Aksës. Kush ishin ata që luftuan kundër intifadës së armatosur? Nuk ishte vetëm Izraeli dhe Amerika që luftuan kundër saj nga jashtë. Një pjesë e madhe e Fatahut gjithashtu e kundërshtuan atë dhe donte të gjente një alternativë ndaj Arafatit. Ata goditën Yasser Arafatin, u organizua vrasje dhe kështu i sollën atij alternativë.
Të pathënat në lidhje me vizitën e Mahmud Abbas në Beirut
Unë jam i detyruar të tregoj gjithë realitetin historik në mënyrë që e gjithë bota t’a mësoj. Ne si Boshti i Rezistencës, donim të mbanim linjën e rezistencës me Mahmoud Abbasin.
Al Mayadeen: Si?
Enis Nakash: Kur ai erdhi në Bejrut… Por ai nuk kishte ardhur me ftesën e Rezistencës. Sepse ata ishin skeptikë për këtë çështje. Erdhën vëllëzërit nga Al Fatah dhe thanë: Ju lutemi, ashtu siq keni biseduar me Abu Ammarin (Arafat), bisedoni edhe me Abu Mazinin (Mahmoud Abbas). Ata thanë: “Ne duam të flasim për situatën strategjike.” Ne i thamë atij: Z. Abu Mazin sot erdhi nga Amerika në Irak dhe e sheh se sipas llogarisë së tij, rajoni ka rënë. Më lejoni t’ju jap dy analiza strategjike, dy mesazhe. E para është kjo: Ne do t’i rezistojmë Amerikës dhe kjo do të rezultojë në mposhjen e Amerikës. Ti duhet ta shohësh Irakun në sepetin tënd, e jo në atë të Amerikës. Me fjalë të tjera, nga kjo luftë po lind një Irak që është përkrahës i Palestinës, e jo nga Irak i cili përkrahë ekzistencën e Amerikës. E dyta është se ne ishim në kontakt vëllazëror me Abu Ammarin. Qëllimi ynë ishte të mbështesim intifadën e armatosur. Ne do të jemi edhe me ty.
Al Mayadeen: Si u përgjigj Abbasi ndaj kësaj?
Enis Nakash: Kur unë thash strategji, Abu Mazin u ngrit në këmbë dhe tha: “Shiko, vëlla, unë nuk dua strategji dhe marrëveshje. Unë marrë çfarëdo që Ariel Sharon më jep, dhe qaj për t’a rregulluar gjendjen. Ju qëndroni me vëllëzërit tuaj, unë shkova.” Kjo ngjarje është e vërtetë, le të jetë dëshmi e historisë.
Tani unë e mendoj këtë; po të mos ishin këto fjalët e Abu Mazinit atë ditë në atë dhomë dhe po ta vazhdonte intifadën e armatosut, çfarë do të ishte bërë deri më tani! Ky pra është realiteti i Mahmoud Abbas! Pra, nuk është Irani ai që ka ndryshuar preferencat e veta. Ata ishin të cilët donin ta kthenin Palestinën në një vend të vogël. Ju besuat se kishte një qeveri të quajtur Qeveria Autonome, që ministritë e tyre kishin administratë. Shërbimi i sigurisë së saj nuk ekziston për të luftuar kundër Izraelit, por kundër rezistencës.
Nebil Amr: Por ju nuk jeni duke e thënë një gjë. Dhe ajo ka të bëjë me forcën e Abu Mazinit. Ajo që Abu Mazin dëshiron, janë gjëra të cilat nuk mund t’i realizojnë madje as vendet e mëdha. Atë nuk mundi t’a realizojë as Irani i cili është një vend i madh.
Al Mayadeen: Çfarë nuk mundi të realizojë?
Nebil Amr: Marrëdhënien në mes të Iranit dhe Palestinës sot. Kjo marrëdhënie mund të ishte më e fuqishme se sa është sot. Sot nuk është koha për të gjykuar palestinezët.
Al Mayadeen: A e vendos kjo situatë Qeverinë Autonome të Palestinës pranë Arabisë Saudite apo Katarit?
Nebil Amr: Arabia ka konflikte me Iranin, dhe ne nuk kemi nevojë për një protokoll të llojit që ne duhet të jemi në anën e Arabisë. Është e gabuar të ngarkoni palestinezët me të qenurit në këtë apo atë front. Unë nuk mendoj se kjo është një pyetje e duhur. Nëse Palestina është në konflikt me Iranin, kjo nuk do të thotë se ajo do të shkojë pranë Arabisë Saudite. Ne duam që të gjithë të na mbështesin. Shikoni , Mahmoud Abbas ka marrëdhënie të mira me Sirinë dhe Bashar al Assadin.
Enis Nakash: Palestinezët kanë të drejtë të krijojnë marrëdhënie me të gjitha vendet. Por duhet shikuar se sa pjesë janë palestinezët. Dikush që është i ulur në shtëpinë e tij thotë se nuk e mbështes rezistencën e armatosur. Ai dëshiron të përparojë me diplomacinë dhe ndihmën e vendeve të tjera. Por nëse ai imponohet për të penguar grupet e rezistencës nëpërmjet forcës së sigurisë, atëherë lind një çështje e re. Izraeli thotë se 90 për qind e operacioneve të sigurisë ndaj rezistencës janë punë e Qeverisë Autonome. Sot ekuacioni ka ndryshuar. Presidenti amerikan Donald Trump thotë se më nuk dua të jem policia e botës dhe tërheqet nga Siria. Ai dëshiron të tërhiqet nga Afganistani. Do të tërhiqet edhe nga Iraku. Presidenti i Irakut tha se misioni i Amerikës në Irak është lufta kundër terrorizmit, e jo shikimi i Iranit nga Iraku. Grupet e rezistencës në Irak mund t’a ndjekin Amerikën. Prandaj, të gjithë duhet ta shohin ekuacionin në kontekstin e ndryshimeve që ndodhin në rajon.
Rruga më e mirë është kombinimi i rezistencës së armatosur dhe diplomacisë
Elif Sabbag: Në 20 vitet e fundit, një nga pikat e dobëta të Palestinës është se nuk mund të përputhet me dy forma të rezistencës. Pasi Irani është i gatshëm të mbështes rezistencën e armatosur, pasi mbështeti diplomacinë në Amerikë dhe Evropë, Qeveria Autonome mundi të kombinoj diplomacinë dhe rezistencën e armatosur me njëra-tjetrën, të përfitojë nga të gjitha pushtetet dhe të refuzojë të gjitha parakushtet.
Z. Nakkas tha se Irani është i gatshëm të mbështes rezistencën e armatosur dhe se nuk është kundër rrugëve diplomatike. Ka disa të tjerë që mbështesin rrugët politike; por nuk dëshirojnë rezistencën e armatosur. Kjo është e gabuar, nuk mund të ketë rezultat nga një gjë e tillë. Unë nuk mendoj se Abu Mazin do të shqyrtojë metodat e tij. Ndoshta dikush që vjen pas Abu Mazinit e bën këtë, përfiton edhe nga Irani, edhe nga mbështetësit e tjerë.
Burimi : Medya Şafak / ML
