Nga: Selcuk Turkyilmaz
Deklarata se “Libia u përket Libianëve”, e bërë nga Ministri Turk i Mbrojtjes Kombëtare Hulusi Akar përmbante një pretendim, ndërsa theksoi gjithashtu një stil të ri të politikës për të ardhmen. Nuk bëjmë gabim t’i referohemi historisë për të zbuluar kuptimin e thënies. Deklarata, e cila ishte slogani i një lufte të re kundër hegjemonisë franceze dhe britanike në Egjipt në vitet 1880, gjithashtu udhëzoi rrugën për aktivitetet antikolonialiste që u ndezën në fillim të shekullit të 20-të. Pavarësia e Egjiptit u bë parullë kundër dominimit britanik. Ka pasur nga ata që e shpjegojnë veprimtarinë në vitet 1880 me ndjenjën antiosmane, megjithatë, egjiptianët ishin në telashe me bankierët evropianë gjatë krizës së borxheve që arritën lartësi të padurueshme në vitet 1870. Kështu, ata që e morën seriozisht parullën “Egjipti i përket Egjiptianëve” ishin Britanikët, dhe ata e pushtuan Egjiptin për të shtypur lëvizjen.
Në kohën kur u shfaq slogani “Egjipti u përket Egjiptianëve”, Evropianët kishin ndarë midis tyre të tërë Afrikën. Afrika po ndahej, dhe megjithëse u pushtua në 1798 nga Franca, ishin Britanikët që vendosën sovranitetin në Egjipt në fund të shekullit të 19-të. Ideja që Egjipti i përket Egjiptianëve ishte udhëzimi për Egjiptianët në vitet 1920, megjithatë, mandati i Gamal Abdel Nasser duhej të fillonte në mënyrë që ajo të arrinte kulmin e saj. Ideja arriti një ngritje të problemeve gjatë procesit të shtetëzimit të Kanalit. Ngjarjet që shpërthyen kundër britanikëve dhe francezëve nënshkruan fillimin e një periudhe të re në Lindjen e Mesme. Sh.B.A kishte treguar praninë si një fuqi globale. Megjithëse thuhet se ideja se Egjipti i përket Egjiptianëve ishte i suksesshëm gjatë kësaj periudhe, nuk do të thoshte që populli egjiptian fitoi pushtetin. Hendeku midis klasës së qeveritarëve dhe njerëzve u rrit gjithnjë e më shumë. Struktura e re politike që u formua nën ndikimin e SH.B.A.-së që u krijua gjithashtu mbi hegjemoninë e elitave. Ndërsa u theksua fuqishëm edhe një herë, gjatë Pranverës Arabe, se Egjipti u përket Egjiptianëve, ata treguan me grushtin ushtarak se aktivitetet publike nuk do të lejoheshin. Megjithëse ishte bartësi i nacionalizmit arab gjatë një periudhe, Egjipti u tërhoq në guaskën e tij drejt fundit të viteve 1970. Kjo do të thoshte ndarje nga ideologjia që përfshinte tërë rajonin arab.
Egjipti ishte i vetmi vend që kishte potencial për të udhëhequr një ide që mund të përfshijë tërë rajonin arab. Nuk kishte asnjë vend tjetër, përfshirë vendet e Gjirit, që mbanin pretendimin e një premtimi të unifikuar të rajonit arab. Megjithatë, vendet e Gjirit dhe Egjipti duke u hedhur përpara kur shkalla e suksesit të ideologjive publike në Libi u rrit me mbështetjen e Turqisë është mjaft domethënëse. Mund të thuhet se këto vende, të cilat filluan të nënkuptojnë se ata po veprojnë në emër të nacionalizmit arab, janë të shqetësuar për suksesin e Libisë. Eshtë e qartë se vendet, autoriteti i të cilave edhe për asetet e tyre të prekshme është i kufizuar, nuk do të ndërmarrin veprime për të arritur pasurinë e Libisë. Pasi u bë e qartë se idetë anti-Turqi, të cilat u forcuan me propagandën e qeverive me mandat, janë të pabaza, ata u përpoqën të formojnë një front të ri. Nuk ka asnjë arsye tjetër pse vendet e Gjirit janë duke i dhënë përparësi ndjenjës anti-Turqi. Ata duhet të kenë menduar që suksesi i një forme qeverisjeje, pavarësisht se nuk ka marrëdhënie varësie me Evropën dhe SH.B.A., do të çojë në dyshimin e ekzistencës së tyre.
Deklarata e Akar se: “Libia u përket Libianëve” tregon për një ide të re në rajonin tonë të afërt. Duhet të theksohet se kjo deklaratë, e cila tregon sovranitetin për Libianët, korrespondon me një mirëkuptim të qeverisë së re në kuptimin modern. Ndërsa kjo deklaratë përjashton idetë e përgjithshme siç është nacionalizmi arab, strukturat tradicionale kanë mbetur edhe të kaluarën. Kur kjo diskutohet brenda kontekstit të ideve që u zhvilluan pas Revolucionit Francez, është e qartë se ne po flasim për një ide të re për Libinë. Theksi i vërtetë i deklaratës është për sovranitetin e Libianëve. Ne kishim vërejtur më parë se evropianët ndanin tërë kontinentin afrikan midis tyre në vitet 1880. Që nga atëherë Franca, Sh.B.A dhe Italia u përpoqën të vendosnin sovranitetin mbi Libinë. Italia pushtoi Libinë me mbështetjen e SHBA, ndërsa procesi që përfundoi me Luftën e Pavarësisë filloi për ne. Sot, forcat imperialiste, kryesisht Franca, duan të marrin përsëri pasurinë e Libisë. Eshtë e qartë se ky mirëkuptim nuk pranohet nga libianët. Deklarata e Akar zbulon një kuptim më të fuqishëm brenda këtij konteksti. Kjo është gjithashtu një deklaratë që nënkupton se periudha koloniale është në pasqyrën e të kaluarës për Libinë.
Ne mund të flasim për idetë e reja që po përhapen në rajonin tonë të afërt. Kjo sinjalizon një rrethanë të re. Eshtë e qartë se ne nuk mund ta kuptojmë këtë periudhë me parametrat e shekullit XXI. /GazetaImpakt//yenisafak/