Nga Ali PAJAZITI
“Populli pa krah”, “Populli i harruar” – këto janë shprehjet që prestigjiozja amerikane The Washington Post më 31 gusht të këtij viti i ka shfrytëzuar për të shënuar myslimanët e pambrojtur të Myanmarit, të terrorizuar në mënyrën më barbare nga ithtarët e klerikut budist të veshur me safran Ashin Wirathu, një mizor antimysliman që e detyroi magazinën Time që në vitin 2013 ta përfolë si “Fytyra e terrorit budist” (The Face of Buddhist Terror).
Gjeneza e masakrës ndaj myslimanëve të Arakanit arrin te 3 qershori i vitit 2012, kur në kryeqytetin Akjab, në një autobus nga klerikët budistë u ekzekutuan tetë haxhilerë, dy prej stafit dhe një grua. Atëbotë myslimanët dolën të protestojnë këtë akt kriminel, për pasojë, policia dhe fanatikët nisën masakrën, therrorinë që arrin deri në ditë të sodit. U bënë shkrumb e hi mbi treqind fshatra, u ekzekutuan mbi 1000 veta, mbi 90.000 njerëz mbetën pa shtëpi. Dhe shiriti i dhunës barbare nga një ideologji spirituale apo një kriptofe vazhdon në mënyrë vazhdon paprerë.
Gjenocidi që do kishte tmerruar edhe regjisorët e filmave më frikësues të zhanrit horror po ndodh në Arakan këtyre ditëve, vandalizëm të cilin më së miri e përshkruan Kala, një 75-vjeçar i atjeshëm i cili mes tjerash duke derdhur me lotët rrëke nga goja e shkërmoqur, tha dhe këto fjalë: “Po e presim vdekjen që do të na shpëtojë nga dhembjet e padurueshme!”
Ky është përfundimi nga pamjet trishtuese si: koka të copëtuara e tru të shpërndarë, thika të ngjitura fyt, gra të zhveshura të lidhura për druri, fëmijë të lidhur me sixhim, ekzekutime me thikë dhe gjak i mbledhur në legen, fëmijë i djegur në gomë makine për së gjalli, organe trupi të bërë copa-copa, përdhunime masive…
Nga qershori deri më sot, nga çetat e nxitura prej pushteti militant budist janë djegur 700 fshatra, janë ekzekutuar në mënyrën më çnjerëzore mbi njëmijë myslimanë rohinghya, kurse 73.000 kanë braktisur vatrat e veta. Presidenti i ri Thein Sein, që kishte premtuar paqë, theu besën dhe shpalli se myslimanët mund t’ia dërgonte shtetit që i donte ata, duke dhënë kështu sinjal për syrgjynosje të dhunshme të mbi 4 milionë njerëzve. Drejtori i Human Rights Watch për Azinë, Robertson rrëfen se pamjet satelitore të shkatërrimeve në veri të Arakanit janë shumë më të mëdha se sa që mund të mendohet dhe kjo shkakton brengë tepër serioze. Aktet e kryera në këtë shtet të Azisë së Mesme janë të pakrahasueshme në keqësi me ato të shekullit të kaluar. Edhe në Bosnje ka pasur gjenocid, por megjithatë është shfaqur një grimcë ndërgjegjeje. Këtu, pra në Burma, s’ka gjë prej njerëzillëkut; kjo i kapërcen të gjitha kufijtë e dhunës së ushtruar ndonjëherë në kohët moderne, sekuencat shkojnë përtej imagjinatës së tmerrit, përtej asaj që mund të rrokë mendja e njeriut.
Thua pse këta njerëz bëjnë këtë që bëjnë? Cili është profili sociologjik i tyre? Nëse bëjmë një analizë të shtresimit identitar të burmezëve do të shohim se për nga aspekti fetar janë budistë, pra ndjekës së Gautama Budës që ka jetuar mes viteve 563-483 (p.e.s.) në Indinë lindore. Budizimi është një botëkuptim, cilësimet për të cilin shkojnë nga feja deri te ateizmi dhe në vete teorikisht ngërthen pesë ndalesa etike: qëndrimi larg vrasjes së krijesave të gjalla, larg papastërtisë, larg marrjes së asaj që nuk të jepet, larg gënjeshtrës, larg çdo lënde dehëse dhe narkotike. (Lahnemann)
Pyetja që shtrohet është se si është e mundur që një botëkuptim që identifikohet me Nirvanën dhe jogën, të gjenerojë veprime ta barbarisë, të kriminogjenitetit masovik? Si ka mundësi që një ideologji që synon përkryerjen përmes bindjes së vërtetë, dëshirës së mirë, të folurit të drejtë dhe punës së drejtë, jetës së drejtë, vullnetit, mendimit (sati) dhe meditimit të vërtetë (samadhi) të prodhojë gjenocid?
Njohuritë çliruese, meditimi introspektiv, reinkranacioni janë disa nga tiparet e tjera kryesore të budizmit pesëqindmilionësh. Sipas njërës nga katër të vërtetat e kësaj sifeje ose pseudofeje, dukka: dhembja është pjesë e jetës dhe ekzistencës. Mos vallë dhembjen synojnë ta masovizojnë, të eksperimentojnë me të, sepse në budizëm me rëndësi është përjetimi (eksperienca)? Si të shpjegohet barbaria spiritualiste kur i kemi parasysh parimet budiste karuna (butësi, dhembshuri), metta (dashuria për mirësinë), mudita (lumturia), upekha (heshtja)?
Sipas Alan Strathern nga Universiteti i Oksfordit, idetë agresive janë krejtësisht në kundërshtim me doktrinën budiste, madje në të janë zhvilluar metoda praktike për shmangien prej tyre, për eliminimin e divergjencës mes mendimeve personale me ato të huaja, për shprehjen e dhembshurisë ndaj çdo gjallese. Sipas tij, dhuna shpjegohet përmes formulës “pasi të tjerët janë të dhunshëm, edhe ne nuk duhet të jemi më poshtë”, përmes famës së partive radikale që proklamojnë se budizmi po rrezikohet.
Lyn Kuok nga Brooking Institution thotë se ndjesia antimyslimane është e ndërlikuar, por mund të rezymohet përmes perceptimeve në vijim: janë shumë, tepër të pasur dhe shumë të ndryshëm. Shumë rakhinë (mianmarezë budistë) ndjehen të rrezikuar nga islamizimi dhe burmanizimi i shtetit të tyre. Andaj aplikojnë një regjim të trajtimit të panatyrshëm ndaj myslimanëve vendorë si në vijim: çdo familje brenda vitit duhet të fotografohet kolektivisht dhe t’ua dorëzojë atë kompetentëve të shtetit, fshatari për të udhëtuar nga një fshat në tjetrin duhet t’i paguajë shtetit taksë, myslimani nëse dëshiron të martohet gjithashtu duhet të paguajë taksë, madje edhe nëse paguhet sasia e paraparë, leja për martesë nuk merret me vite. Të mos flasim për të drejta fetare që janë nëpërkëmbur na mënyrën më të rreptë (Kur’anë të djegur, xhami të djegura, shkolla fetare të mbyllura).
Ky është Myanmari i Aung San Suu Kyi, fitueses së çmimit Saharov më 1990, dhe Nobel për Paqë në vitin 1991, e mbiquajtur “nobelistja e turpit” për famën e së cilës janë realizuar shumë filma, që s’di nëse rohinghyat duhet të trajtohen në mënyrë të barabartë si rakhinët (budistët).
Kjo është bota e cila qëndron e stepur dhe hesht para kësaj kasaphaneje ku kurbanë janë pjesëtarët e Islamit? Ku mbetet Konventa për Refugjatët të vitit 1951, “Asnjë shtet s’ka të drejtë t’i keqtrajtojë qytetarët e vet për shkak të racës, fesë, përkatësisë kombëtare, anëtarësisë së një grupi shoqëror ose pikëpamjeje politike”? Pse nuk vihet në zbatim parimi “Responsibility to protect” (Përgjegjësia për të mbrojtur)? Ku janë protestat nëpër metropolet botërore? Çfarë përshpirtësie përfaqëson kyfarë “budizmi paqësor” që për momentin s’ka lidhje me kurrfarë vlerash humane? /tesheshi.
