Një aleancë e opozitës serbe po mbante një tubim në një qytet të jugut kundër qeverisë së Aleksandër Vuçiç, kur një grup të rinjsh të veshur me rroba të errëta dhe këpucë, iu afrua njërit prej udhëheqësve të saj dhe e sulmuan brutalisht me thumba prej bronzi. Banditët rrahën kreun e partisë së majtë serbe Borko Stefanoviç, duke i gjuajtur në kokë dhe duke e lënë atë pa ndjenja. Dy të tjerë që ishin me të gjithashtu mbetën të plagosur rëndë para se sulmuesit të iknin ikën nga skena e krimit me makinë.
Imazhet e kokës së gjakosur të Stefanoviqit dhe rrobat e njollosura me gjak kanë shkaktuar tronditje përgjatë vendit ballkanik, duke kujtuar shumë nga kohërat gjatë sundimit autokratik të ish-kryeministrit Slobodan Millosheviç në vitet 1990, që u shënua nga sulme të ngjashme të pamëshirshme kundër kundërshtarëve. Në përgjigje të rrahjes, mijëra njerëz u derdhën në rrugët e kryeqytetit të Beogradit gjatë dy fundjavave të kaluara, duke sfiduar borën dhe temperaturat e ulta për të kërkuar fundin e dhunës politike në protesta të quajtura “No More Shirts Bloody!”
Udhëheqësit e opozitës e kanë drejtuar tek presidenti serb Aleksandar Vuçiç, një nacionalist ekstrem i reformuar, të cilin ata thonë se po rikthen autokracinë e stilit të Millosheviçit edhe kur thotë se dëshiron ta çojë Serbinë në Bashkimin Evropian.
Opozita thotë se do të vazhdojë protestat dhe se do të bojkotojnë çdo zgjedhje të ardhshme në Serbi deri sa qeveria të krijojë kushte të lira dhe të drejta për të gjithë. Partia Progresiste Serbe e qendrës së djathtë të Vuçiçit ka pothuajse kontroll të plotë mbi aparatin e sigurisë, gjyqësorin dhe mediat, duke lënë zë shumë pak për opozitën dhe akuzat e tyre për korrupsion.
Kritikët thonë se Vuçiç dhe aleatët e tij, shumë të ngjashëm me Millosheviçin, kanë ringjallur retorikën nacionaliste dhe gjuhën e urrejtjes, intolerancën dhe propagandën zyrtare që rregullisht i etiketon “tradhtarët”, “kriminelët” dhe “spiunët e huaj” të kundërshtarëve. Megjithëse Serbia është nominalisht demokratike shoqëria me opozitën politike dhe zgjedhjet e lira, kapja e fuqishme e pushtetit të Vuçiçit e ka bërë të vështirë për kundërshtarët që t’i bëjnë zërat e tyre të dëgjohen ose t’u përgjigjen shpërthimeve verbale kundër tyre.
Vuçiç ka dënuar publikisht sulmin ndaj Stefanoviç dhe policia ka arrestuar me shpejtësi sulmuesit, por kundërshtarët si Dragan Djilas thonë se ai ka nxitur një “atmosferë dhune” që bëri një sulm të tillë të mundshëm.
“Asnjeri prej nesh nuk ka thënë se vetë Vuçiç ishte pas sulmit”, tha Djilas. “Por në gjashtë vitet e fundit, Serbia është bërë një vend i urrejtjes dhe agresionit, i pasigurisë”. Vuçiç ka mohuar në mënyrë të përsëritur akuzat, duke i hedhur poshtë ato si një shprehje e frustrimit të opozitës me rezultate të dobëta zgjedhore dhe mungesë të mbështetjes publike. Ai këmbëngul se qeveria e tij ka bërë hapa të rëndësishëm drejt reformës pro-BE dhe rimëkëmbjes ekonomike.
Vendi mbetet vendimtar për stabilitetin në Ballkanin e paqëndrueshëm dhe zyrtarët perëndimorë kanë shpresuar që perspektivat e integrimit në BE do ta shtyjnë atë drejt pajtimit dhe reformës së nevojshme për rimëkëmbjen sociale dhe ekonomike. Megjithatë, politikanët opozitar pro-perëndimorë të Serbisë kanë pretenduar se zyrtarët e BE kanë mbyllur një sy ndaj cënimit të lirisë demokratike të Vuçiçit për sa kohë që ai mban paqen në rajon.
Raporti i fundit i BE mbi përparimin e Serbisë në reformën e pranimit vlerësoi ndryshimet ekonomike të vendit dhe bashkëpunimin në trajtimin e emigracionit, por theksoi mungesën e përmirësimit në fusha të tilla si liritë mediatike dhe ndjekja e krimeve të luftës. Në nëntor, Parlamenti Europian miratoi një rezolutë që u kërkon autoriteteve serbe të rritin përpjekjet për reforma në sundimin e ligjit, të intensifikojnë luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar dhe të vazhdojnë të reformojnë administratën publike të vendit për ta bërë atë më neutral politikisht.
“Ata vlerësojnë rrugën evropiane të Serbisë, çfarë rruge evropiane?” Pyeti Djilasi. “Për fat të keq, ne jemi më larg Evropës çdo ditë në vend që të lëvizim më afër”. Për Srbijanka Turajliç, një ish-profesoreshë e respektuare universitetit, e cili luajti një rol të rëndësishëm në lëvizjen anti-Millosheviç dhe mbetet aktive në politikë, situata në Serbi është “edhe më e keqe” sesa ishte nën Millosheviçin. “Ne nuk kemi asnjë institucion, asnjë mbrojtje të asnjë lloji, vetëm një autokrat”, tha ajo në një intervistë.
