Nga Yousef Ramezani

Sot, 30 gusht, shënohet 43 vjetori i një bombardimi në Teheran që rezultoi në martirizimin e presidentit të atëhershëm Mohammad Ali Rajaee, kryeministrit Mohammad-Javad Bahonar dhe gjashtë zyrtarëve të tjerë të lartë iranianë.

Në Republikën Islamike të Iranit, java që çon në përvjetorin e martirizimit të tyre festohet si “Java e Qeverisë” për të nderuar këta udhëheqës të mëdhenj dhe vizionarë.

Sipas rrëfimeve të dëshmitarëve okularë, shpërthimi vdekjeprurës më 30 gusht 1981, ndodhi kur një nga viktimat hapi një çantë të mbushur me eksploziv, të sjellë nga Masoud Keshmiri, një agjent i grupit terrorist Mojahedin-e Khalq (MEK).

Si ndodhi bombardimi?

Sulmi terrorist ndodhi pasditen e 30 gushtit 1981, në zyrën e kryeministrit iranian në rrugën Pasteur në qendër të Teheranit.

Në atë kohë, Presidenti Rajaee, Kryeministri Bahonar dhe disa zyrtarë ushtarakë dhe të sigurisë po merrnin pjesë në një takim të jashtëzakonshëm.

Autori, një agjent i infiltruar i grupit terrorist MEK duke u paraqitur si zyrtar i sigurisë, u ka shërbyer çaj të pranishmëve dhe ka vendosur çantën me bombën nën tryezën ku po mbahej takimi.

Një hetim më vonë zbuloi se një bombë e sofistikuar, që përmbante më shumë se një kilogram TNT, ishte fshehur brenda vendit të çantës nën tryezë. Pajisja ishte e ngjashme me atë të përdorur në sulmin terrorist në Hafte Tir dy muaj më parë.

Detajet teknike të të dy sulmeve u zbuluan muaj më vonë, duke e bërë të pamundur parandalimin e një përsëritjeje përmes masave adekuate të sigurisë në atë kohë.

Pas vendosjes së bombës, autori ka shkëmbyer disa fjalë me Khosrow Tehranin, kreun e njësisë së inteligjencës në Kryeministri.

Më pas ai u largua nga takimi me pretekstin e një arsyetimi dhe u nis drejt sheshit Pasteur, ku takoi bashkëpunëtorët e tjerë që e ndihmuan të arratisej në një vend të sigurt.

Sipas dëshmive të të mbijetuarve, bomba shpërtheu pasi një nga viktimat hapi çantën. Përplasja e shpërthimit ka shkatërruar katin e parë dhe të dytë të pallatit ku po zhvillohej takimi.

Nga shpërthimi humbën jetën tetë persona dhe 23 të tjerë u plagosën, të cilët u transportuan menjëherë në spital. Trupat e Bahonar dhe Rajaee u dogjën aq keq sa u identifikuan më vonë përmes të dhënave dentare, sipas raporteve.

Kush ishin Bahonar, Rajaee dhe viktima të tjera?

Objektivat kryesore të sulmit terrorist ishin Rajaee dhe Bahonar. Të dy kishin marrë pozicionet e tyre përkatëse në të njëjtin muaj, pothuajse 28 ditë para vdekjes së tyre tragjike.

Rajaee, i diplomuar në Universitetin Tarbiat Moallem dhe mësues i matematikës, ishte 48 vjeç në kohën e martirizimit. Pas fitores së Revolucionit Islamik të vitit 1979, ai u emërua fillimisht Ministër i Arsimit për shtatë muaj.

Në mesin e viteve 1980, ai hyri në Asamblenë Konsultative Islame (Parlamenti i Iranit ose Mexhles) si përfaqësues i popullit të Teheranit, duke mbajtur atë post për 15 muaj.

Rajaee u emërua gjithashtu si Kryeministër, dhe pas shkarkimit të Abolhassan Banisadr nga presidenca, ai u zgjodh si presidenti i dytë me vota masive.

Pas martirizimit të tij, shumë vende në Iran u emëruan në nder të tij, duke përfshirë Universitetin e Trajnimit të Mësuesve në Teheran, një termocentral në provincën qendrore të Qazvinit, një port në provincën jugore Hormozgan dhe një digë në provincën veriore Mazandaran.

Bahonar ishte një teolog i shquar islam i shkolluar në Seminarin e Qom dhe në Universitetin e Teheranit, ku mori doktoraturën. Ai ishte 47 vjeç në kohën e rënies së tij martire.

Ashtu si Rajaee, pas Revolucionit Islamik, Bahonar shërbeu si Ministër i Arsimit dhe si deputet, duke përfaqësuar popullin e Kermanit dhe Teheranit.

Ai gjithashtu shërbeu si Sekretar i Përgjithshëm i Partisë Republikane Islamike pas martirizimit të Ajatollah Hossein Beheshti dhe ishte anëtar i Asamblesë së Ekspertëve për Kushtetutën, i cili hartoi kushtetutën e re iraniane.

Të dy Bahonar dhe Rajaee, së bashku me viktimat e bombardimit në Hafte Tir, u varrosën në mauzoleumin Hafte Tir në varrezat Behesht-e Zahra në Teheranin jugor.

Përveç Bahonar dhe Rajaee, gjashtë të tjerë mbetën të martirizuar në shpërthim, duke përfshirë shefin financiar të kryeministrit Abdol-Hossein Daftarian dhe kreun e policisë Vahid Dastjerdi.

Çfarë bombardimesh të tjera ka kryer MEK?

Megjithëse asnjë grup nuk mori përgjegjësinë për sulmin që kishte në shënjestër Rajaee dhe Bahonar, hetimi i policisë identifikoi Masoud Keshmiri, një operativ i MKO-së i maskuar si zyrtar i sigurisë, si autor.

Bombardimi ndodhi dy muaj pasi grupi terrorist MEK shënjestroi anëtarë të Partisë Republikane Islamike (IRP), partia kryesore politike në Iran në atë kohë, gjatë një takimi në selinë e partisë së tyre në Teheran.

I emëruar sipas një date në kalendarin iranian (7 Tir), bomba në Hafte Tir ishte një nga operacionet terroriste më vdekjeprurëse që synonte të tronditte themelet e Republikës Islamike përmes një fushate terrori.

Më shumë se 90 zyrtarë të rangut të lartë, duke përfshirë anëtarë të parlamentit dhe ministra të kabinetit, ishin të pranishëm në atë kohë, duke dëgjuar një fjalim të shefit të atëhershëm të drejtësisë, Ajatollah Sejjid Muhamed Beheshti.

Një ditë para sulmit me bombë në Hafte Tir, më 27 qershor 1981, udhëheqësi i atëhershëm i lutjes së së Premtes, Ayatollah Sejjid Ali Khamenei, u plagos ndërsa mbante një fjalim në xhaminë Abuzar të Teheranit. Operativët e MEK kishin vendosur një bombë në një magnetofon, e cila shpërtheu duke i lënduar rëndë krahun, kordat vokale dhe mushkëritë.

Sofistikimi i eksplozivëve dhe materialeve të përdorura, si dhe fshehja me mjeshtëri e pajisjeve, tregonin se agjencitë e huaja të inteligjencës ishin të përfshira në këto sulme së bashku me MEK.

Keshmiri përfundimisht arriti të largohej nga vendi duke përdorur një pasaportë false, ndërsa policia arrestoi dhe dënoi disa nga bashkëpunëtorët e tij dhe u bë një kontroll masiv sigurie për të gjithë punonjësit e institucioneve shtetërore.

Fati i autorit nuk është zbuluar asnjëherë publikisht, por mësohet se ai vazhdon të jetojë në një nga vendet evropiane.

Yousef Ramezani është një analist i çështjeve strategjike dhe sigurisë me bazë në Teheran./presstv