Nga Pirro Prifti
Me 28 tetor të vitit 1940 filloi lufta Italo-greke e nisur ngaterritori i Shqipërisë së okupuar nga Italia fashiste. Planet e Mussolinit Kryeministrit të atëhershëm të Italisë (i ardhur ngaPartia Nacional Fashiste Italiane), ishin për të rikrijuar njëperandori të re romake.
Për të filluar këtë luftë italianëve u duheshin disa shkasë për ta nxitur atë , por kryesorja ishte se në atë luftë për të përfshirëshqiptarët u përdor idea e Shqipërisë së madhe dhe përfshirja e Çamërisë në kufijtë e Shqipërisë. Kjo Propagandë u zhvillua qënë fillim te vitit 1940. Pra u përdor edhe karta e nacionalizmit, “çlirimin” e Çamërisë me armët e fashizmit italian, përrealizimin, siç shkruante kryetari i Këshillit të Lartë FashistKorporativ, Terenc Toçi – Zenone Beninit, një “Shqipërie tëmadhe, me Perandorinë që do të bëhej më e gjerë dhe më e fuqishme…( https://alb-spirit.com/2017/01/13/lufta-italo-greke-1940-1941-dhe-te-renet-greke-ne-shqiperi/).
U përdor si shkas vrasja e Daut Hoxhës në Konispol, një çamidhe një atdhetar. Në një raport të Cianos – nga mesi i gushtit1940 – mëkëmbësi i përgjithshëm, tregonte historinë e trishtueshme të Daut Hoxhës, një atdhetar i Çamërisë, i cili ishtei detyruar të kalonte vite në Shqipëri dhe sapo ishte gjetur i vrarënë Konispol. Vrasësit, të cilit donin të përfitonin pjesënpremtuese prej qeverisë së Athinës, e kishin kryer krimin tëmbështetur prej emisarëve të zyrtarëve grekë. Nga mikrofonat e EIAR (RAI i sotëm), një spiker njoftonte se “sakrifica e tij nukdo të shkojë kot, mbasi lajmi i krimit të poshtër ka prekëthellësisht shqiptarët e Çamërisë”.
Po kështu, më 26 tetor agjencia “Stefani” njofton se një bandëgreke kishte sulmuar një pikë kufitare afër Korçës, duke shkaktuar vrasjen e dy shqiptarëve dhe duke lënë në duart e trupave kufitare gjashtë të burgosur. Nga ana tjetër, tri bombakishin shpërthyer prej terroristëve grekë në zyrën e mëkëmbësittë Santi Quarantas (Sarandës).
Nga ana e tyre, grekët saktësonin se në të vërtetë Daut Hoxha ishte vrarë gjatë një zënke prej dy shqiptarëve dhe se ai ishte njëbandit, i dënuar shumë herë si një rebel qysh prej njëzet vjetëve.Dihet se në Çamërinë e asaj kohe jetonin tetëdhjetë mijëshqiptarë dhe dhjetëmijë grekë, simbas propagandës fashiste, qysh kur ky rajon, në vitin 1913 i qe dhënë Greqisë…(http://ëëë.panorama.com.al/si-nisi-lufta-italo-greke-dhe-komentet-per-vrasjen-e-daut-hoxhes/).
Komandanti i Ushtrise Italiane Visconti Prasca (dhe gjeneralBadoglio) spjegon se aksioni kundër forcave greke në Epir, do tëpërfshinte rreth tridhjetëmijë njerëz, dhe paraprakishtparashikonte një seri stërvitjesh, falë të të cilave në dhjetë apo pesëmbëdhjetë ditë, i gjithë rajoni do të mund të pushtohejshpejt.
Në mëngjesin e 28 tetorit 1940, trupat italiane në Shqipëri, nënkomandën e gjeneralit Sebastiano Visconti Prasca, do të nisninmarshimin për sulmin kundër Greqisë.
Prej fundit të tetorit 1940 kur filloi lufta dhe deri nga fundi idhjetorit 1940, e më tej, deri në prill 1941, trupat greke zunë njëpjesë të konsiderueshme të territorit shqiptar, përfshirë Korçëndhe Gjirokastrën. Për pasojë, Shqipëria pas okupacionit italianpo vihej edhe nën okupacionin grek, që do t’i kushtonteveçanërisht jugut.
Mussolini i turpëruar kërkoi ndihmën e Hitlerit dhe me njëoperacion të kombinuar, forcat italo-gjermane e mposhtënGreqinë në fund të prillit 1941. Në zhvillimin e mëtejshëm tëngjarjeve vendi do të njohë edhe okupacionin gjerman pas kapitullimit të Italisë në shtator 1943
(https://sq.ëikipedia.org/ëiki/Lufta_italo_-_greke,_diktator%C3%AB_e_kuisling%C3%AB).
Në këtë luftë u përfshinë edhe batalionet shqiptare . Madje nëmënyrë simbolike ishin dy batalione të Milicisë FashisteShqiptare që në mëngjesin e 28 tetorit sulmuan të parët kufijtëgrekë në Epir. Por u zhgënjyen shumë shpejtë. Pritshmëria ngashqiptarët në frontin e luftimeve rezultoi nën zero. Dezertimi u bë një fenomen masiv dhe i organizuar. Në ushtrinë italianemorën pjesë: batalioni “Tomorri” në Regjimentin 83 te divizionit“Venecia”, batalioni “Korabi” në Regjimentin 77 të divizionit“Lupi di Toscana”, batalioni “Kaptina” në Regjimentin 78 tëdivizionit “Lupi di Toscana”, batalioni “Gramoz” nëRegjimentin 47 të divizionit “Ferrara”, batalioni “Dajti” nëRegjimentin 48 të divizionit “Ferrara”, batalioni “Tarabosh” nëRegjimentin 3 Grenadier.
Spiro Moisiu komandonte batalionin Tomorri. Batalionet Koratakomandohej nga Fuat Dibra, dhe Kaptina komandohej ngaPreng Previzi. Batalioni Taraboshi komandohej nga RexhepGilani por edhe Lefter Ruço, batalionet Gramozi dhe Dajtikomandoheshin here pas here nga Adem Boletini.Por shqiptarëte përfshirë në këto batalione dezertuan shumë shpejt dhekundërshtuan luftën.
Të parët ngritën krye ushtarët e batalionit “Tomori” kur shumicae të cilëve në 4 nëntor u larguan nga fronti e ku mbetën vetëm120 njerëz. Veprimi i tyre u pasua nga batalioni “Taraboshi” e pak më vonë edhe nga batalionet “Gramozi” e “Dajti” Vetëm nënjë natë, duke u gdhirë 23 nëntori, në zonën e Pogradecitdezertuan 206 ushtarakë shqiptarë. Gjithsej në përfundim tëluftës italo-greke dezertuan nga fronti e nga shërbimi mbi tremijë shqiptarë. Ushtarët dezertorë që u kapën dhe mbeturinat e batalioneve shqiptare u grumbulluan në fillim në Fier e pastaj nëShijak ku edhe u riorganizuan në një grupim të vetëm të quajtur“Skanderbeg”
Me qindra familje të ushtarëve të dezertuar ose të arratisur u persekutuan dhe u internuan, përfshirë edhe afro 400 veta nëItali (https://gazetamapo.al/lufta-e-humbun-e-arben-putos-me-historine/).
Lufta italo-greke u zhvillua thuajse në territorin shqiptar përrreth gjashtë muaj.
Në përfundim të kësaj lufte Shtabi Madhor i ushtrisë italianeraportoi se ishin vrarë afro 14 mijë njerëz, ishin plagosur rreth51 mijë të tjerë dhe llogariteshin të humbur mbi 25 mijë vetë. Më vonë këto shifra patën një korrigjim të vogël. Humbjet e ushtrisë greke sipas burimeve greke ishin: 11 mijë e 911 oficerëdhe ushtarë të vrarë e të vdekur dhe 1342 të humbur ( https://alb-spirit.com/2017/01/13/lufta-italo-greke-1940-1941-dhe-te-renet-greke-ne-shqiperi/).
Nga ana juridike, Italia Fashiste I shpalli liftë Greqisë, dheautomatikisht Shqiperia e pushtuar si pjesë e Mbretërisë sëItalisë I shpalli luftë Greqise me firmen e Kryeministrit tëatëhershëm Shefqet Vërlaci. kryeministri shqiptar ShefqetVerlaci, qe dorezoi kuroren Viktor Emanuelit te Italise, firmosidhe dokumentin e luftes kunder Greqise:
Më 9 qershor 1940, një ditë para se Italia fashiste t’i shpallteluftë Anglisë dhe Francës, mbreti i Italisë, Viktor Emanueli III, nënshkroi, pa pyetur qeverinë kuislinge të Tiranës, një dekret tëposaçëm për Shqipërinë – dekreti nr. 194, i cili u botua nëgazetën zyrtare të Shqipërisë, nr. 93, datë 10 qershor 1940.
Në nenin 1 të dekretit thuhej: “Mbretëria e Shqipërisë pranon se është në luftë me shtetet me të cilët do të jetë në luftë mbretëriae Italisë“. Në bazë të këtij dekreti, gatuar në kuzhinën e Mussolinit kur të nesërmen, më 10 qershor 1940 Italia i shpalliluftë Anglisë dhe Francës, Shqipëria detyrimisht u ndodh pa dëshirën e saj në gjendje lufte me dy Fuqitë e Mëdhaperëndimore. Kjo situatë u përsërit edhe më 28 tetor 1940, kurItalia fashiste i shpalli luftë Greqisë. Po atë ditë, qeveriakuislinge e Tiranës e kryesuar nga Shefqet Vërlaci, ishte e detyruar nga ligji i përmendur të solidarizohej me Romën(https://ëëë.botasot.info/…/shqiperia-i-shpalli-lufte…/).
Po kështu Mbretëria Greke shpalli gjëndjen eluftës kundërItalisë dhe Shqipërisë:
Ligji i Luftes i realizuar nga Greqia duke shpallur armiq Italine dheShqiperine:
Ligji i Luftës Nr. 2636/1940, Athinë, më 08 nëntor, 1940, tënënëshkruar nga Shtetas të devotshëm të Lartmadhërisë SuajMbreti I Greqise:
Ministrat
i Drejtësisë
i Financave
Ajis Tabakopullos
Andhr. Apostolidhis
Ligji i Forcës Nr. 2636 1940
si dhe ligjet, pjella të tij Nr. 4506/1966 , dhe 1664/1998.
Nëse Ligji i Luftës kundër Italisë u hoq menjëherë pas përfundimit të luftës së dytë Botërore, ligji i Luftës kundërShqipërisë egziston edhe sot dhe është aktiv, përsa i përketdispozitave 1 dhe 2 që flasin “rreth akteve ligjore të armiqvedhe sekuestrimit të pasurive armike”./gazetaimpakt
