nga Chris Hedges.
Portland, ora 8:00. Ndodhem në zyrat e vogla të Street Roots, një gazetë javore që printon 10,000 kopje për cdo botim. Ata që e shesin gazetën nëper rrugë, të gjithë viktima të varfërisë së tejskajshme dhe gjysma të pastrehë, janë mbledhur përpara se të nisen me tufat e tyre të gazetave nëpër duar për ti kaluar orët në të ftohtë dhe në shi.
“Duke filluar që nga dita e hënë, që prej orës tetë, kemi kujdes mjekesor për këmbët nga infermieret,” përsërit Cole Merkel, drejtori i programit të shitjeve. “Nëse keni nevojë për përkujdesjen e këmbëve, hajdeni tek infermieret dhe falenderoni Leon dhe Nettie Johnsonin të cilët me ndihmen e këshillit bashkiak dhe kryetarit të bashkisë e mundësuan. Mrrekulli.”
Burrat dhe gratë, shumica nga mosha e mesme si dhe më të moshuar, ulen nëpër karriget e vendosura afër mureve. Janë mbështjellë me rroba copë- copë, të veshura njëra mbi tjetrën. Disa kanë qenushë të vegjël dhe disa të tjerë mbajnë nëpër duar filxhanë caji me kafe që herë pas here i pijnë me gllënjka të vogla. Gazeta javore u themelua në vitin 1998. Ajo përqendrohet në çështjet që kanë të bëjnë me drejtësinë shoqërore, cështjet mjedisore si dhe me mungesën e strehimit. Gjithashtu ajo ripublikon poezi dhe punime arti, kopjet e të cilave 180 shitësit i blejnë për 25 cent kopjen dhe i shesin për një dollar.
Nëpër mure gjen lajme prekëse për jetët e këtyre njerëzve, përfshirë postera të grave dhe burrave të zhdukur, njoftime se ku mund të gjenden ushqime ose veshmbathje të lira si dhe lajmërime vdekjesh të atyre që vdiqën kohët e fundit, të gjetur nëpër parqe ose nëpër trotuare. Mosha mesatare e vdekjeve për burrat është 51 vjeç dhe për gratë 43. Pothuajse gjysma i janë dorëzuar alkoolit ose drogës, 28 përqind janë aksidentuar nga automjetet dhe 9 përqind kanë kryer vetëvrasje. Jetëgjatësia e humbet vlerën e saj sapo të jeni kthyer në një të pastrehë. Nga 50 deri në 80 njerëz të pastrehë vdesin rrugëve të Portlandit çdo vit, dhe shumë më tepër në spitalet e tij.
“Monika ka nevojë për një veshkë”, thuhet në një lajmërim të shkruar me shkrim dore.
“I zhdukur: Robert Gary Maricelli nuk është parë që nga 10 shkurti, pas orës 23:00”, thuhet në një tjetër lajmerim. Maricelli, 22 vjec, u pa herën e fundit pranë urës së celikut në Portland.
Këta burra dhe gra dhe gjithnjë e më shumë fëmijë, janë dëmtimi kolateral i shtetit të korporatës, ku dinjiteti dhe jeta e tyre ështe shkatërruar nga transferimi masiv i pasurisë nëpër shtresat e larta. Deindustrializimi dhe ulja e investimeve federale për strehimin filloi gjatë administratës Reagan. Mungesa e një pune me një rrogë të qëndrueshme që të mundë të mbajë gjallë ekonominë, gjendja stresuese dhe rënia e shërbimeve mjekësore për të varfërit, po e kthejnë Amerikën në një ferr të vërtetë për qindra dhe mijëra qytetarë të saj. Dhe ky është vetëm fillimi.
Megjithëse vlerësimet federale e cojnë numrin e të pastrehëve të vendit në 554,000, shumica e qyteteve, duke përfshirë edhe Portlandin që zyrtarisht numëron 4,000 njerëz të pastrehë, vleresojnë se ështe shumë e vështirë ti numërosh realisht të gjithë të pastrehët dhe numri i tyre duhet te jetë të paktën tre herë më i lartë.
Shkollat e Portlandit, si shumica e shkollave publike në të gjithë vendin, po shohin një rritje të të pastrehëve në mesin e nxënësve. 1,522 fëmijë të pastrehë në shkollat e distriktit të Beavertonit, ose 4 për qind e nxënësve të regjistruar në total dhe 1,509 fëmijë të pastrehë në shkollat publike të Portlandit, ose 3 për qind e nxënësve të regjistruar ne total. Problemi shtrihet edhe në shumë prej qyteteve më të vegjël të Oregonit. Në Butte Falls të kantonit Jackson numerohen 56 studentë të pastrehë, ose 30 për qind e nxënësve të regjistruar në total. Shumë prej studentëve të pastrehë, për shkak se shpesh levizin përkohësisht nga një zonë në tjerën, asnjëherë nuk kuptohet vërtet numri real në statistikat zyrtare.
Ndërsa ne po shkojmë drejt një kolapsi tjetër ekonomik, vuajtjet e përjetuara nga personat në rrugë do të duken gjithnjë e më normale, veçanërisht në këto kohëra si rezultat i synimit të shtetit të korporatave për të reduktuar ose eliminuar më tej shërbimet sociale në emër të masave shtrënguese. Asgjë nuk do ta ndalojë spiralen në rënie përveçse mosbindjes së qëndrueshme civile. Dy partitë politike në pushtet janë të lidhura me një sistem ekonomik që i shërben korporatave të pasura dhe ndëshkon dhe kriminalizon të varfërit dhe punëtorët e mjerë. Mbi gjysma e vendit ndoshta gjendet vetëm disa hapa larg nga të qënurit në rrugë.
Kjo pjesë e Portlandit njihej dikur si Nihonmachi ose qyteti japonez. Gazeta The Street Roots është e pozicionuar në ish lavanderinë Chitose. Përtej rrugës gjendet Oshu Nippo News, ish gazeta e përditshme në gjuhën japoneze që u bastis nga FBI-ja më 7 dhjetor 1941 gjatë kohës kur u sulmua Pearl Harbori. Gazeta u mbyll dhe stafi i saj u arrestua. Popullsia japoneze e lagjes u izolua, u zhvesh nga të gjitha pronësitë dhe zotërimet dhe u vendos nëpër kampet e përqendrimit, si pjesë e 120,000 amerikano-japonezëve, shumica nga Kalifornia dhe Northwesti, të cilët u internuan gjatë luftës. Njerëzit që kishin origjinë të largët japoneze u arrestuan. Gjashtëdhjetë e dy përqind e atyre që u zhvendosën nga urdhri i internimit ishin qytetarë të SHBA-së. Nuk kishte raportime të besueshme se ata përbënin rrezik për sigurinë. Ishte një politikë e bazuar në racizëm.
Komuniteti japonez në Portland kurrë nuk u ringjall më pas luftës ndërsa krimet e kaluara të shtetit ende vazhdojnë sot në sytë e Kaia Sandit, drejtoreshës ekzekutive të Street Rootsit.
“Këto familje u katandisën në të pastrehë dhe u burgosën me urdhër të qeverisë federale”, thotë ajo. “Pasuritë e tyre u reduktuan aq sa për ti futur në një valixhe. Sot, në të njëjtat rrugë njerëzit i mbajnë çantat dhe hallet e tyre rrugëve duke mos pasur shtëpi.”
Charles McPherson, 34 vjec, qëndron duke vështruar njoftimet e fundit të vendosura në murin pranë derës së përparme. Ai ishte rreth 2 vjeç kur i vdiq babai. Në vitin e tij të fundit të shkollës së mesme u mor peng nga një i dënuar i arratisur dhe u mbajt peng për 12 orë gjatë një konfrontimi me policinë. Ai kurrë nuk ju kthye më shkollës.
“PTSD-ja (crregullimi stresor post-traumatik)” ishte shkaku, thotë ai lidhur me braktisjen e shkollës. “Nuk mundesha më të qëndroja me të tjerët”.
Ai levizte sa nga një punë afatshkurtër në tjetrën. Për dy vjet jetoi në një makinë rulotë. Kërkesa të panumërta bëri për strehim por të gjitha ju refuzuan. E pyes se kush është gjëja me e vështirë e të qënurit i pastrehë.
“Nuk je në gjendje të bësh përpara,” ma kthen. “Vetëm se mundohemi të mbajmë atë pak gjë që kemi siguruar”, thotë ai.
Gjatë gjithë ditës dëgjoj shumë për humbje të mëdha. Sasi të vogla katandish, bashkë me çadra dhe batanije, sende mjaft të çmuara për të pastrehët, janë mjaft të veshtira për t’u siguruar pasi konfiskohen gjatë kontrolleve të policisë. Viktimat e gjejnë veten shpesh duke qëndruar në shi në mes të natës me asgjë për tu mbuluar. Pajimet e konfiskuara duhet të ruhen për 30 ditë nga dy nënkontraktorë, shërbimet Pacific Patrol dhe shërbimet Rapid Response Bio Clean, por shumë prej banorëve të rrugës thonë se kurrë nuk i shohin më sendet e tyre.
Leo Rhodes, 53 vjeç, një indian Pima, u rrit në varfëri në rezervatin indian të lumit Gila në jug të Phoenixit. Ai ju bashkua ushtrisë kur ishte vetëm 19 vjeç. Pas tre vitesh, si u kthye nga ushtria, filloi të abuzonte me drogën dhe alkoolin. Për 30 vjet, në të shumtën e kohës ka qenë i pastrehë. Ai ka qenë gjithashtu një nga avokatët më aktivë për të pastrehët në Seattle dhe Portland. Ai ndihmoi në organizimin e ngritjes së dy tendave të mëdha masive në Portland ku të pastrehët të mund të flenë të sigurt në periudha 12 orëshe, në mjediset e quajtura “e drejta për të ëndërruar”. Ai mban me vete blloqe të mbushura me poezi. Botën e ndan në “të pastrehë dhe jo të pastrehë”.
Ai më zgjat te lexoj një nga poezitë e tij të publikuar në Street Roots me titullin “Të jesh njeri?” Poezia thotë:
Unë jam zëri që kurrë nuk e degjuat
Që po të flisja nuk besoj se do e dëgjonit
Jam ai rosaku i shëmtuar
I dukshëm në botën tuaj të bukur
Kur fle gjumë jam kriminel
Po aq sa edhe ngatërrestar
Përpiqem të ruhem nga shiu
Unë personi i pastrehë
Që kërkoj dinjitet dhe siguri në këtë vend pa vlerë
“Problemi është se kur gjeni punë dhe ata të kuptojnë se jeni i pastrehë, të heqin nga puna”, thotë ai. “Nuk ka rëndësi nëse je person i rregullt dhe punëtor i madh. Ndërkohë që punëtorët e tjerë marrin vesh se jeni i pastrehë ose që kishit qenë më parë i pastrehë, të vënë një damkë. Ata mendojnë se je pijanec, i droguar, kriminel ose i sëmurë mendërisht dhe si rezultat nuk mund të jeni më i besuar për ta.”
Stresi i jetesës në rrugë të shkakton probleme me shëndetin mendor dhe shpesh i shtyn këta persona në veprime ekstreme.
“Kur gjendeni jashtë në rrugë, çdo zhurmë e vogël është një kërcënim real”, thotë Dan Newth, një veteran i ushtrisë që thotë se u përpoq të bënte vetëvrasje në janar të vitit 2015 me një mbidozë tabletash. “Më goditën në kokë kur gjendesha në gjumë. U zgjova nga gjumi nga e rrahura që më shkaktuan disa persona që nuk i njihja. Ata e bënë këtë vetëm sepse panë në trotuar një person të pastrehë. Para se të flemë, përpiqemi që sendet tona ti fshehim. Kur nuk fle për dy ditë tek vendi i mëparshëm, gjërat e fshehura shpesh nuk i gjej më. Dëgjoj fjalë që nuk i flet njeri. Janë negative. Haluçinacionet e mia bëhen shumë të këqija. Çdokush që nuk fle për disa ditë do të shohë haluçinacione. Kur e shihni dikë në rrugë që ja ka këputur gjumit dhe nuk ndjen gjë, dijeni se nuk ka fjetur aq sa duhet. Persona të tillë trajtohen me shumë negativitet. Përshëndet dikë dhe ai nuk ta kthen përshëndetjen. E gjithë kjo të krijon shqetesim. Ti fillon e fajëson veten. Fillon që ta urresh veten. Megjithëse përpiqeni të llogjikoni, ju filloni t’i fajësoni gjërat në çdo drejtim. Reagoni ndaj njerëzve që nuk gjenden aty për t’ju lënduar. Mendoni që të gjithë janë njësoj. Është dicka dërrmuese.”
“Ju i kapërceni te gjithë pengesat burrokratike,” thotë ai për shërbimet sociale të qytetit. “Pastaj ata të përjashtojnë dhe ti nuk e merr vesh arsyen. Nuk ju lejojnë që të fitoni strehim. Ti nuk e merr vesh asnjëherë arsyen e refuzimit. Vetëm se ndjeheni i irrituar. Portlandi duhet të ketë të tjerë staf MSW [specialistë të punëve sociale]. Paratë shkojnë tek njerëzit që paguhen dhe marrin rrogë. Ata vazhdojnë të bëjnë para. Ata e përdorin energjinë e një personi të pastrehë duke e lodhur me pengesa, me takime të shumta. Në shumicën e kohës jemi të përdorur dhe të rraskapitur. Si përfundim sërish gjendeni i pastrehë. Në disa aspekte personat e MSW-së janë si vampirët. Nuk e pëlqejnë mënyrën se si është ngritur sistemi. Unë i shmang ata. Fle jashtë. Shes gazeta Street Roots. I plotësoj nevojat e mia me aq sa mundem”.
Jasmine Rosado, 39 vjece, punon periodikisht si stripiste. Aktualisht jeton me strehim të subvencionuar, ku paguan 530 dollarë në muaj për një apartament studio. Fëmija i saj i vetëm, Dariusi, një djalë 24-vjeçar, ndodhet ushtar në Siri. Nuk e ka parë atë që prej katër vitesh. Kur ja përmend emrin, sytë e saj kthehen lart nga qielli.
“Ka qenë shumë e vështirë për mua,” pranon ajo. “Unë e dua shumë. Nuk mund të bëj asgjë. Ai është në dorën e Zotit.”
Ajo ka studiuar muzikë dhe kërcim në Universitetin e Oregonit dhe i bie violinës dhe violonçelit. Instrumentet e saj rrinë të mbyllura në dollap.
“Pronarët e klubit janë shumë të njohur,” thotë ajo për punëdhënësit e saj. “Nëse kanë probleme me ndonjë vajzë, ata telefonojnë përreth dhe vajza nuk mund të gjejë më punë diku tjetër”.
Art Garcia, 71 vjeç, rri i ulur duke mbajtur qenin e tij në prehër.
“Migo”, thotë ai kur e thërret qenin. “Si Amigo por pa a. Eshtë Shiuaua. E kam pasur Migon për katër vjet. E mora kur ishte pak më shumë se 9 muaj. Miku im më i mirë. Me të vërtetë qeni më ka ndihmuar shumë. Kam shumë siklet. Kur jam me shumë njerëz mezi marr frymë. Ai më qetëson shumë. Më ndihmon shumë. Ndonjëherë më zgjon natën nëse ndodh që më sulmon diçka. Gjatë gjumit frymëmarrja më ndryshon.”
Garcia është rritur në një familje abuzive dhe më vonë në një jetimore. Kur u diplomua nga shkolla e mesme në vitin 1966, ai ju bashkua marinsave dhe u dërgua në Vietnam. Ishte 19 vjeç. Luftoi në Da Nang gjatë ofensivës Tet.
“Njerëzit po vriteshin të gjithë përreth nesh”, thotë ai. “Ishte si një film. Vdisje nga ndonjë shpërthim bombe. Vriteshe edhe gabimisht nga shokët që të ngatërronin.” “Ndjehesha aq i frikësuar sa kurrë ndonjëherë me parë”, thotë ai për luftën. “Gjithë ata njerëz duke qëlluar drejt teje. Kjo ishte koha kur fillova zakonin tim të drogës. Nuk e kuptoje fare nëse do të jetoje apo do të vdisje. Aktivizoheshim shtatë ditë në javë pa ditë pushimi. Me duhet te rrija zgjuar. Më duhej forcë. Dikush më tha, “Ja, merre këtë leng, do të të mbajë zgjuar.” Ai na bëri të gjithëve që të rrinim zgjuar. Më vonë me duhej të flija, kështu që mora heroinë për të fjetur gjumë.”
Ai u kthye nga lufta pa pasur shtëpi dhe i varur nga heroina. Endej si i pastrehë dhe shpesh përfundonte në burg. Punoi nepër punë të ndryshme në ndërtim. Shkruajti dhe botoi dy libra. Një libër fliste për luftën dhe titullohej “Ulur në anë”, kurse tjetri qe fliste për kthimin në shtëpi si një i droguar titullohej “Të biesh nga ana”.
“Kam humbur 10 krishtlindje rresht nga të futurit në burg”, thotë ai. “Dënohesha edhe tre vjet, por pasi dilja për një muaj hyja përsëri. Nuk rrija dot i lirë as edhe disa javë. Shisja drogë. Plackisja njerëz të ndryshëm për drogë. Cdo gjë lidhej me drogën. Shumë vite i kalova atje. Për shumë vite isha i dënuar me kusht. Shkova edhe në kampet e zjarrit në Kaliforni. Gjatë kësaj kohe bënim nga 1 dollar në orë. Kjo ishte vërtet dicka shumë e mirë. ”
Në vitin 2012 Garcia fitoi një shumë monetare prej një padie bërë ushtrisë për përdorimin e agjentit Orange, gjë që i kishte shkaktuar dëmtime në zemër dhe në aftësinë e tij për të lëvizur. Një çek prej 10,000 dollarësh ja dha gazetës Street Roots kurse pjesën tjetër të parave e përdori për të gjetur një vend për të jetuar dhe për të ndihmuar të afërmit.
Rhodes më shëtit nëpër qytet. Shkurtimisht kujton të rrahurat në parqe, zgjimet në mes të natës nga policia dhe urdhërat për të lëvizur nga aty.
“Doni të dini se si është të jesh një i pastrehë?” Pyet ai. “Vendoseni orën në zile për çdo dy orë, merrni gjithçka keni dhe ecni disa blloqe me tutje për të gjetur një vend tjetër për të fjetur”.
“E kishim bërë zakon që flinim tek ai vendi atje,” thotë ai, duke më treguar një magazinë. “Pastaj pronarët filluan që ta ndiznin nga ora tre e mëngjezit sistemin kundër zjarrit. Ne qulleshim nga uji. Na duhej të ecnim nëpër rrugë ashtu të lagur bashkë me sendet tona të lagura.”
Rhodesi thotë se edhe kur të pastrehët e gjejnë diku një vend për të jetuar, shpesh e kanë të vështirë të ndahen nga komuniteti i njerëzve të tjerë të pastrehë.
“Unë disa herë kam shkuar vullnetarisht jashtë në rrugë,” thotë ai. “Më mungonin miqtë e mi, kohërat e mira, kohërat e këqija. Ndihesh fajtor kur i le ata prapa. Dhe unë sot jam një avokat i të pastrehëve. Këta janë njerëzit e mi”.
Ai mban me vete një ombrellë fëmijësh me një dorezë druri në formën e një koke rosaku. Në vitin 2009, kur endej nëpër shi, duke u përpjekur të shiste gazetën Street Roots, jashtë restorantit Panera Bread, një kalimtar ja dhuroi. Ai e quan atë rosaku.
“Është si batanija ime e sigurisë,” thotë ai. “Rosaku ka qenë kudo me mua, në të nxehtë dhe në shi, në të ftohtë dhe në acar. Ai ka qenë me mua kur policët na përzenin nga rrugët dhe koridoret ku ishim duke fjetur. I thosha rosakut: “Mos u shqetëso, një ditë do ta kemi një vend. Një ditë do të jemi brenda. “Kur jeni i pastrehë, kur jeni i braktisur, ju keni nevojë për diçka si rosaku. Kjo është arsyeja pse i shihni njerëzit e pastrehë me kukulla apo kafshë. Dhe kjo është arsyeja pse ata flasin me to. Kjo na ndihmon të merremi me negativitetin e të gjithëve në shoqërinë që na shmang”.
Rhodesi më mbush me tregime të jetës në rrugë, për përpjekjet e përsëritura dhe rraskapitjet për të krijuar komunitete të vegjël dhe për aksionet e papritura të policisë që i shkatërron ato.
“Isha në një tendë të madhe ku flinin të pastrehët, ishte levizja jonë e dytë”, thotë ai. “Tenda e madhe ishte fiks pranë një autostrade pa pagesë. Zona kishte gjithmonë trafik. Njerëzit i binin borive të makinave edhe gjatë natës. Era e naftes ishte kudo. Na u deshën fiks tre ditë për tu ambjentuar me ato zhurma të forta. Të gjithë i kishin sytë e fryrë. Nuk mund të flije për shkak të zhurmës. Por pas tri ditësh filluam të flinim me të vërtetë mirë. Vendi tjetër ku u zhvendosëm ishte i qetë. Zhurma e vetme ishte vetëm zëri i gjelit apo i ndonjë sorre. Kur shkuam në vendin e parë njerëzit në cdo dy orë thoshin: “Nuk mund të fle këtu or burr, ka shumë zhurmë”, pastaj flinin. Në vendin tjetër thoshin: “Nuk mund të fle këtu or burr, është shumë qetë. Duhet pak zhurmë!'”
Ai qesh.
Në poemën e tij “Më falni nëse nuk qaj dot”, thuhet:
Më falni nëse nuk qaj dot
Kjo është fytyra ime e vërtetë sot
E madhe është bota jonë
Por ata nuk e kuptojnë
Prandaj do të luftoj derisa bota të kuptojë
Derisa të lodhem duke luftuar deri atëherë
Më falni nëse nuk qaj dot
Kjo është fytyra ime e vërtetë sot
Në paqe u prefshi o miq tani
O ju motrat dhe vëllezërit e mi.
Chris Hedges i ka kaluar gati dy dekada si korrespondent i huaj në Amerikën Qendrore, Lindjen e Mesme, Afrikë dhe Ballkan. Ai ka raportuar nga më shumë se 50 vende dhe ka punuar për The Christian Science Monitor, National Public Radio, The Dallas Morning News dhe The New York Times, për të cilat ka qenë korrespondent i huaj për 15 vite./informationclearinghouse/Gazeta Impakt
