Pak ditë më parë, nga data 18 deri më 22 janar, u mbajt në Romë një konferencë mbi komunizmin ku morën pjesë mendimtarët më të njohur komunistë bashkëkohorë. Midis tyre ishte edhe Antonio Negri, i cili ishte i ftuar për një intervistë edhe në televizionin La7. Mes të tjerash Negri në këtë intervistë u shpreh se “SHBA-të e kanë të pamundur për të mbështetur dhe çuar përpara globalizimin, prandaj presidenti i sapozgjedhur Tramp është kthyer te koncepti ‘Amerika e para’. Klasa punëtore nuk ekziston më, rebelimi gjendet te populizmi: një vullkan që është gati të shpërthejë”. Sa i përket raportit të Oxfam[1] që denoncon përqendrimin e pasurisë në shumë pak duar, Antonio Negri tha se “ajo që duhet zhdukur është prona private”. Më poshtë gjeni intervistën e plotë.
***
Gazetari: Ngjan sikur jemi duke jetuar në një botë të kthyer përmbys: Trampi që merr votat e klasës punëtore, të shtresës së mesme, merr votat e punëtorëve, ndërkohë që lideri i partisë më të madhe komuniste[2] shkon në Davos, mes më të pasurve, për të folur për “mrekullitë e globalizimit”. Çfarë mendoni për këtë?
A.N.: Unë mendoj që globalizimi në fakt ka qenë diçka me rëndësi shumë të madhe për popujt e Botës së Tretë. Miliona e miliona njerëz kanë dalë prej mjerimit përmes globalizimit të tregjeve. Mendoj gjithashtu që edhe Perëndimi ka përfituar shumë prej tij. Përmbysja mund të ketë të bëjë me diçka tjetër: që Perëndimi, i cili ka përcaktuar dhe drejtuar globalizimin, sot nuk arrin dot më që ta kontrollojë dhe dominojë atë. Ky është problemi i madh që ka lehtësuar zgjedhjen e Trampit. Shtetet e Bashkuara të Amerikës e mendonin veten perandori, por e kanë humbur drejtim e proceseve globalizuese.
Gazetari: Brenda globalizimit duket sikur është duke fituar gjithsesi neoliberalizmi: kanë zhbërë ato që ishin edhe të drejtat e punëtorëve, e shohim në Itali, e shohim në Evropë. Kemi Evropën e bankave…
A.N.: Po, është e vërtetë. Në fakt situata e luftës së klasave është e modifikuar komplet. Sot subjektet që lëvizin brenda luftës së klasave janë ato që kanë një raport të drejtpërdrejtë me shfrytëzimin, që është i përcaktuar nga bankat e mëdha private dhe ndërkombëtare, ose nga bankat e mëdha shtetërore kontinentale. Sot luftë klasash është lufta kundër shfrytëzimit të punës në shoqëri. Nuk është më thjesht luftë nga klasa punëtore, por e të gjithë atyre që janë të lidhur e që bashkëpunojnë për organizimin e prodhimit.
Gazetari: Ju keni qenë ndër të parët që keni paralajmëruar rrezikshmërinë e borxheve private. Nëse punëtori bëhet gjithmonë e më shumë borxhli, është i detyruar të pranojë çfarëdolloj kushtesh pune, çfarëdolloj kontrate, mjafton që t’i sigurojë një pagë çfarëdo për të shlyer borxhet. Që është rrjedhojë e kësaj logjike…
A.N.: Po, pak a shumë, edhe pse kështu thjeshtohet shumë. Problemi nuk është edhe aq shndërrimi në borxhlinj sesa fakti i të mos pasurit para, i të qenit të shfrytëzuar në punë. Ndryshimi mund të vijë nga momenti kur dhe se sa reformohet puna (shën.: kur rriten pagat dhe ulet shfrytëzimi) dhe jo thjesht nga fakti se sa “reformohen” bankat.
Gazetari: Nuk mendoni që e majta ka hequr dorë plotësisht nga roli i saj, duke e harruar kështu punën, punën që veç të tjerash kushtetuta italiane e ka në qendër të saj?
A.N.: Jam plotësisht i bindur. E majta, e themi prej shumë kohësh, nuk e ka kuptuar se cilat ishin problemet e shndërrimit të madh të raporteve të punës. Po ju sjell ndërmend këtu numrin e parë të “Potere Operaio”[3], të vitit 1969, i cili hapej me një pyetje: “Çfarë do të ndodhë me punëtorët kur automatizimi, që sapo ka filluar, të hyjë në fabrika dhe të nxjerrë jashtë punëtorët?”. Kjo ishte pyetja që kërkonte përgjigje që atëherë dhe është pyetja të cilës duhet t’i përgjigjemi sot në mënyrë absolutisht dramatike.
Gazetari: Përse mendoni se rikthimi te nacionalizmi nuk mund të jetë shpëtim dhe përse besoni ende te një zgjidhje internacionaliste?
A.N.: Po sepse kombet janë diçka barbare, diçka tribale. Gjatë dy luftërave të fundit botërore kanë vdekur tetë persona nga familja ime, pa asnjë arsye që mund të premtonte mirëqenien, shpresën për jetën. Kombet janë diçka tërësisht barbare. Unë jam internacionalist sepse jam komunist, kështu që besoj se beteja duhet zhvendosur te globalizimi deri në fund e duhet fituar aty.
Gazetari: Pra, globalizimi është në krizë apo jo?
A.N.: Globalizimi ka qenë gjithmonë në krizë, që kur ka filluar në vitet 1500 dhe që kur Perëndimi është imponuar në Evropë. Ajo që është interesante sot lidhet me faktin se ata që tentuan dhe donin të kishin drejtimin e globalizimit janë në krizë, sepse nuk arrijnë më që ta mbështesin dhe ta shtyjnë përpara. Humbja e madhe e Shteteve të Bashkuara ka filluar që në Afganistan me presidentin Bush dhe tregon se amerikanët nuk janë më në gjendje për ta mbështetur dhe për ta çuar përpara globalizimin. Në këtë pikë janë kthyer te koncepti “Amerika e para”, por kuptohet që sot problemi është krejt tjetër.
Gazetari: Nga Amerika te Britania e Madhe, pastaj është rreziku për të kaluar te Franca, sepse në një balotazh të mundshëm të së djathtës, mes Fijonit dhe Lë Penit, klasa punëtore mund të votojë pikërisht Lë Penin, ndryshe me çfarë ndodhi në vitin 2002 kur ishte balotazhi midis Zhak Shirakut dhe babait Lë Pen…
A.N.: Po ç’vazhdon të flasësh ende për “klasën punëtore”? Këtu bëhet fjalë thjesht për shtresa mjaftueshëm korporative dhe të limituara të fuqisë së përgjithshme punëtore. Fuqia e përgjithshme punëtore sot përbëhet nga të gjithë ata që punojnë në shoqëri. Përbëhet mbi të gjitha nga të rinj, prekarë[4], përbëhet mbi të gjitha nga gra që janë futur në tregun e punës dhe riprodhimit, por keqpaguhen. Përbëhet akoma më tej nga shumë njerëz që punojnë në Botën e Tretë me paga absolutisht të turpshme. Populli që lufton është goxha i ndryshëm nga disa fraksione egoiste të klasës punëtore që luftojnë për të mbijetuar, krejt pa shpresë, të katandisur në këtë pikë nga socialdemokracia dhe pronarët.
Gazetari: Si ka mundësi, sipas jush, që nuk ka shpërthyer një rebelim shoqëror, konfliktual?
A.N.: Po rebelime shpërthejnë vazhdimisht. Që nga 2011 jemi në një zjarr rebelimesh të vazhdueshme, që vazhdojnë të quhen “populizma”, por janë rebelime dhe ekstremisht të forta. Problemi është se si orientohen dhe ky është problem plotësisht i hapur, përtej gjasmezgjidhjes përmes dredhive gjuhësore/terminologjike që përsëriten, parullave të zakonshme: “populizmi”, “elitat”, etj. Këtu jemi mbi një vullkan që po shpërthen.
Gazetari: A duhet të fshihet borxhi publik?
A.N.: Borxhi publik duhet të fshihet, kjo nuk ka dyshim, njëjtë si prona private, përderisa prona private ka për qëllim atë që na tregoi një raport i disa ditëve më parë nga Oxfam, që 8 persona në botë kanë pasuri më shumë sesa 3.5 miliardë njerëz të tjerë së bashku.
Gazetari: Besoni në një revolucion nga Lëvizja “5 Yjet” në Itali?
A.N.: Nuk e di dhe nuk më intereson.
Gazetari: E përse, nga ana tjetër, dështoi Syriza në Greqi dhe pjesërisht Podemos-i në Spanjë?
A.N.: Syriza nuk dështoi, por rezistoi. Syriza rezistoi duke treguar se sa e rëndësishëm është, jo vetëm në Greqi por në nivel evropian, të bësh rezistencë të fortë ndaj ligjeve financiare. Sa i përket Podemos-it, duhet të jemi të kujdesshëm sepse është një proces ekstremisht i hapur dhe ekstremisht i rëndësishëm dhe tregues i rrugës që duhet ndjekur.
Gazetari: Nuk mendoni se Cipras ka tradhtuar frymën dhe qëllimin e referendumit duke pranuar diktatin e Trojkës?
A.N.: E çfarë duhet të bënte, të vriste veten?! Unë mendoj se vetëvrasja nuk është kurrë një rrugëdalje politike.
Gazetari: Pra Varufakisi ka gabuar me zgjedhjen e tij?
A.N.: Jo, Varufakisi ka bërë mirë duke hapur një betejë tjetër, një betejë për të modifikuar rregullat evropiane.
Gazetari: Besoni në mrekullinë nga interneti, besoni që nga bota virtuale mund të nisë një revolucion i ri, nëse mund ta quajmë kështu?
A.N.: Shikoni, unë nuk besoj që revolucionet, apo që virtualitetet, mund të realizohen përmes makinerive/kompjuterëve. Është makineria/kompjuteri ajo që përthithet nga njeriu. Dhe kur njeriu e përthith atë, siç po ndodh me gjeneratat e reja të këtij mijëvjeçari, atëherë gjërat nisin të lëvizin.
Gazetari: “Kodi i Punës” në Itali ka falimentuar mjerisht. Një ligj i ngjashëm në Francë provokoi një kontestim të fortë. Edhe mbi këtë çështje, a mund të themi se ka dështuar e majta franceze e mbase edhe ajo evropiane?
A.N.: E majta franceze dhe ajo evropiane mendoj se kanë dështuar më 1914-n, më shumë se një shekull më parë, kur kanë votuar borxhet e luftës për hyrjen në Luftën e Parë Botërore. Pastaj ka dështuar më 1939-n, pastaj ka dështuar kur është larguar nga marksizmi më 1953-shin. Tashmë është një trup i vdekur, por kjo nuk nënkupton që nuk ka një rebelim të fortë, të vazhdueshëm, të konsoliduar në jetën e përditshme, dhe kjo është ajo që ka rëndësi.
Gazetari: A kanë ende intelektualët një rëndësi specifike për të ndryshuar vizionin e globalizimit, për ta riorientuar disi shënjestrën?
A.N.: Jo, intelektualët me siguri që jo, por intelektualiteti i masave, po. Që nënkupton ata miliona njerëz që kanë shkuar në shkollë dhe që sot janë klasa e vërtetë punëtore, të gjithë ata që drejtojnë makineritë, të gjithë ata që dëgjojnë këtë bisedë tonën. Këta janë njerëzit që punojnë, që vuajnë, ama janë njerëzit që kanë makinën brenda vetes.
Gazetari: Cili ka qenë mashtrimi më i madh i Bashkimit Evropian?
A.N.: Bashkimi Evropian mashtrime ka bërë shumë, por dëmi dhe problemi thelbësor ka qenë që nuk ka shtyrë përpara një projekt federalist, që nënkupton praktikisht ta lësh Evropën në duart e kombeve, kombeve që janë pikërisht ato gjëra monstruoze, të vogla, mjaftueshëm famëkeqe dhe gjithmonë të afta për të shkaktuar katastrofa.
Hyrja dhe përkthimi: Xhuliano Bregasi
Shënime:
[1] Oxfam është një konfederatë ndërkombëtare e organizatave bamirëse, e fokusuar në zbutjen e varfërisë globale.
[2] Partisë Komuniste Kineze
[3] Potere Operaio (Pushteti Punëtor) ka qenë një grupim politik i të majtës radikale në Itali, aktiv nga viti 1968 deri më 1973. Për disa vite kanë patur edhe gazetën e tyre me të njëjtin emër. Antonio Negri ka qenë ndër drejtuesit kryesorë të Potere Operaio-s.
[4] Prekariati është një koncept novator që kërkon të rrokë një pjesë gjithnjë e më të madhe të klasës punëtore së kapitalizmit bashkëkohor, të karakterizuar nga puna e pavazhdueshme, e pasigurt dhe e keqpaguar./ OP
