Nga Peter Andrews, gazetar dhe shkrimtar irlandez i shkencës me qendër në Londër. Ai ka një prapavijë në shkencat e jetës, dhe është diplomuar në Universitetin e Glasgow me një diplomë në gjenetikë.
Sido që të jetë ndikimi i mundshëm i koronavirusit, një gjë është bërë e dukshme: kur qeveritë janë zyrtarët e mbledhjes së të dhënave, nuk ka asnjë burim të besueshëm informacioni për rrezikun e pandemisë.
Nuk u desh shumë për një luftë informacioni për të shpërthyer mbi masën e vërtetë të Covid-19. Cdo mëngjes, ne zgjohemi me shifrat më të freskëta për vendin tonë. Disa qindra apo mijëra raste të reja, në varësi të vendit ku jetoni, dhe një pjesë me më shumë vdekjeve. Cdo ditë, kthesat me ngjyra të cilat korrespondojnë me rastet në vende të ndryshme zvarriten një ditë më tej në të ardhmen, si dallgët që afrohen në një plazh.
Por nuk ka asnjë mënyrë për të krahasuar statistikat e vendeve të ndryshme, bazuar në ato që janë në procese aq të mbushura me vrima dhe të meta sa që mund të jenë edhe hamendësime. Natyrisht, krahasimi i Italisë dhe Bjellorusisë është krahasimi i mollëve me portokallet, popullsitë dhe afatet kohore të pandemive në këto vende janë jashtëzakonisht të ndryshme, kështu që rezultatet e pritshme nga planet e tyre të përgjigjes janë të kota.
Në të njëjtën mënyrë, sidoqoftë, të krahasosh Italinë me një vend më të ngjashëm sipërfaqësor, si Spanja, është po aq e pakuptimtë. Për shkak se sistemet e tyre të testimit dhe raportimi i të dhënave ndryshojnë, nuk ka asnjë mënyrë për të mbledhur ndonjë informacion të dobishëm, për shembull, nëse kanë ndihmuar masat e tyre të bllokimit. Gazetari i “The Mail on Sunday” Peter Hitchens ka qenë mbrojtës, si në pohimin e tij se nuk ka asnjë lidhje të njohur shkakore midis masave të bllokimit dhe numrit të vdekjeve, gjë që nuk e ka bërë atë asnjë mik në median kryesore.
Për më tepër, ka shumë të panjohura për vetë virusin dhe, si një lloj i ri krejt i panjohur më parë për njerëzit, përpjekjet për ta kuptuar atë kanë ardhur nga një fillim i qëndrueshëm. Cdo pjesë e re e hulumtimit duket se shtron më shumë pyetje sesa përgjigje. A janë shumica e personave bartës asimptomatikë? Për sa kohë njerëzit janë ngjitës? Ka shumë tendosje apo vetëm një? Dhe sa vdekjeprurëse është në krahasim me gripin? Ka të mundësi të jetë një vit ose më shumë para se ta njohim, e tillë është natyra e kërkimit shkencor. Deri atëherë, ne do të duhet të përqafojmë injorancën tonë.
Jo i vetmi
Që nga fillimi, mospërputhjet dhe pamundësitë në dukje të dukshme erdhën përmes mediave kryesore. Shifrat më themelore për numrat e rasteve dhe të vdekjeve nuk qëndronin në llogaritjet më të thjeshta të mbështetur në zarf. Si mund të jetë shkalla e vdekshmërisë në Itali 20 herë më shumë se ajo që ishte përtej kufirit në Gjermani?
Shumë njerëz vunë në dyshim shifrat që vinin nga Kina dhe ata kishin të drejtë ta bënin këtë. Eshtë e pamundur t’i besosh qeverisë kineze në çështjet faktike në kohën më të mirë, dhe kur ata ndiheshin të mbështetur në një qoshe, ashtu siç bënë kur një nga qytetet e tyre të mëdha përtypte këtë virus, ata kishin çdo motiv për të minimizuar shkallën e krizës. Ekziston një rrezik, sidoqoftë, që duke shthurur Kinën si e vetmja strehë e gënjeshtrave dhe e propagandës në botë, njerëzit do të marrin automatikisht informacione mbi vlerat e qeverisë që besojnë më shumë, siç janë ato të tyre. Ky do të ishte një gabim, pavarësisht se në cilin vend ndodhet.
Koha e testimeve
Konsideroni një element i cili është thelbësor për procesin e mbledhjes së statistikave: testimin. Në terma më të thjeshtë, një popullatë përmban njerëz që nuk kanë qenë ende të ekspozuar ndaj virusit, njerëz që aktualisht kanë virusin, dhe njerëz që kanë pasur virus, tani por që janë shëruar. Në çdo ditë të caktuar, disa nga njerëzit që nuk kanë qenë ende të ekspozuar ndaj virusit e mbartin atë, dhe disa do të kenë simptoma të Covid-19 (me një gamë të gjerë të ashpërsisë, siç e dimë).
Ajo që ne do të donim të dinim është sa prej atyre njerëzve ishin sot, d.m.th. numri i rasteve të reja. Ndizni televizorin dhe lajmet do të raportojnë me besim shifrat e sotme (reja). Por në fakt, ky informacion është plotësisht i panjohur. Nuk ka asnjë mekanizëm me të cilin të gjithë këta njerëz mund ose do të raportonin për testim pasi të ndjehen të sëmurë, sepse ekziston një mungesë globale e kompleteve të testimit. Dhe edhe nëse njerëzit e duhur u testuan, aktualisht nuk ka asnjë mënyrë të dini se sa të sakta janë testet, për të zbuluar proporcionin e negativëve të rremë, do t’ju duhet një test për të provuar testet.
Për më tepër, testet, pasi të bëhen, duhet të përpunohen në një farë mënyre për të marrë rezultatet. Kjo po zgjat ditë ose javë për njerëzit e zakonshëm, jo të famshëm, por ekziston një sugjerim që pas disa ditësh testet pozitive të kthehen në mënyrë negative, që virusi të vdesë dhe të mos shfaqet në rezultate. Të gjitha këto pika të mundshme të dështimit kanë të bëjnë vetëm me testimin. Dhe është në këtë premisë themelore që bazohen të gjitha statistikat e tjera zyrtare dhe qeveritare. Prandaj, mosbesimi i fakteve dhe shifrave nuk është çështje e paranojës; është çështje e realizmit.
Të panjohurat e njohura
William Goldman, skenaristi legjendar i “Butch Cassidy dhe Sundance Kid” dhe “Nusja Princeshë”, kishte një moto personale për të kuptuar Hollywood-in. Motoja ishte: “Askush nuk di asgjë”. Ai nuk jetoi për të parë krizën e tanishme, por fjalët e tij të mençura vlejnë gjithashtu edhe për koronavirusin. Askush nuk di asgjë, të paktën nga të gjithë ekspertët dhe politikanët të cilët paguhen që rregullisht të komentojnë në këtë temë.
Ne të gjithë kemi qenë fajtorë që u përpoqëm të pretendojmë se dimë më shumë sesa në të vërtetë. Kjo është përgjigja e natyrshme njerëzore në një krizë që të përpiqemi ta kuptojmë. Përshtatja jonë më e madhe, gjëja që na ndan nga kafshët dhe që na bën ata që jemi si specie, është intelekti ynë. Me mendjen tonë kemi pushtuar botën, kemi mbizotëruar mbi çdo kafshë tjetër dhe nënshtruar lumenj, male dhe oqeane sipas dëshirës sonë. Sa ironi, pra, që një nga organizmat më të vegjël të natyrës, të padukshëm për ne, na ka dërguar në një izolim total. Ne jemi ende subjekt i tekave të natyrës dhe do të bënim mirë ta kujtonim atë./Gazetaimpakt/rt/
