Nga: Mustafa Fetouri
Tetori shënoi 13 vjet që kur koloneli Muammar Gaddafi u vra brutalisht nga një turmë rebelësh të mbështetur nga NATO në rrethana ende të panjohura nën një sëri dezinformimi të qëllimshëm. Megjithatë, 13 vjet më vonë, Gaddafi është ndoshta figura më popullore në vendin e Afrikës Veriore.
Është thjesht nostalgjia që e bën publikun e gjerë të dëshirojë një njeri që ka kohë që ka vdekur, apo ka diçka tjetër që shkon përtej nostalgjisë së thjeshtë si një emocion njerëzor?
Çfarë ndodhi?
Më 23 shtator 2009, në fjalimin e tij të parë dhe të vetëm para Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, Muammar Gaddafi e përshkroi Këshillin e Sigurimit të OKB-së si këshillin e “tmerrit”. Ai shpjegoi se këshilli, sipas statutit të OKB-së, është përgjegjës për paqen në botë, por vetëm ka sjellë “më shumë luftëra dhe sanksione”. Ajo që ai nuk e dinte në atë kohë ishte se i njëjti organ i OKB-së, më pak se dy vjet më vonë, do të autorizonte largimin e tij dhe përfundimisht vrasjen e tij duke miratuar rezolutën 1973, e cila u dha dritën jeshile të gjitha vendeve anëtare të OKB-së për të ndërhyrë në Libi për aq kohë sa ata e njoftuan Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së për qëllimin e tyre për ta bërë këtë.
Rezoluta 1973
Rezoluta 1973, e miratuar më 17 mars 2011, ishte përgjigja e KS të OKB-së ndaj demonstratave publike që përfshinë pjesë të Libisë në muajin e kaluar, në të cilat njerëzit kërkuan kushte më të mira jetese, strehim dhe punë. Në kohën kur çështja u diskutua në OKB, ato që kishin qenë demonstrata publike paqësore dhe legjitime ishin shndërruar në një revoltë të armatosur të udhëhequr nga aktorë të ndryshëm, duke përfshirë islamikët dhe ish-terroristët, kundër qeverisë legjitime.
Vala e pakënaqësisë publike në Libi ishte pjesë e zgjimit më të gjerë publik që filloi në Tunizinë fqinje përpara se të kalonte në Egjipt. Në të dy vendet, Perëndimi u përpoq të shpëtonte Presidentin Ben Ali në Tunizi dhe më vonë homologun e tij egjiptian, Hosni Mubarak, por dështoi. Nuk pati thirrje për ndërhyrje ushtarake për të “mbrojtur” civilët në asnjërin vend. Me Libinë, ishte një çështje krejtësisht tjetër.
Përballë grupeve të armatosura që kërkonin të destabilizonin vendin, qeveria e Gadafit u përgjigj, ashtu si çdo qeveri tjetër e respektuar, duke përdorur forcën kundër rebelimit të armatosur. Nën Gadafin, Libia kishte parë ngjarje të ngjashme në katër dekadat e mëparshme, ku u bënë përpjekje të mbështetura nga Perëndimi jo vetëm për të vrarë Gadafin, por edhe për të sjellë ndryshimin e regjimit me forcë. Qeveria përdori forcën për të frenuar demonstratën, por veçanërisht duke synuar grupet e armatosura që ishin shfaqur në mesin e demonstruesve paqësorë.
Në këtë kaos, shumë njerëz të pafajshëm u vranë dhe u plagosën, por askund afër shifrave të fryra të raportuara në mediat perëndimore dhe për të cilat flitet publikisht nga politikanët perëndimorë në përpjekjen e tyre për të zgjeruar përçarjen midis autoriteteve libiane dhe qytetarëve të saj dhe për të mbjellë përçarje midis libianëve, të cilët ishin të ndarë midis mbështetësve të Gadafit dhe mbështetësve të asaj që u bë e njohur si Revolucioni i 17 Shkurtit. Ëilliam Hague, ministri i jashtëm i Mbretërisë së Bashkuar në atë kohë, për shembull, u tha mediave botërore se Gaddafi tashmë ishte larguar nga vendi dhe ishte rrugës për në Venezuelë, kur në fakt Gaddafi nuk u largua kurrë nga Tripoli, kështu që Haga mashtronte opinionin publik, gjë që ndezi më tej situatën.
Nxitoni në veprim pa fakte
Nën presionin e anëtarëve të përhershëm të superfuqive me veto, KS i OKB-së miratoi rezolutën 1973 nën pretekstin e doktrinës ‘E Drejta për Mbrojtje’ (R2P) që, në mënyrë të diskutueshme, i lejon OKB-së të përdorë forcën ushtarake për të mbrojtur civilët kur qeveria e tyre dështon ta bëjë këtë. Paragrafi 4 i rezolutës u bëri thirrje të gjitha vendeve të botës që të “marrin të gjitha masat e nevojshme” për të mbrojtur civilët në Libi, të vendosin një zonë ndalim fluturimi dhe u kërkoi të gjitha vendeve anëtare të OKB-së të forcojnë embargon e vendosur tashmë ndaj vendit me rezolutën e KS të OKB-së 1970, të miratuar. Më 26 shkurt 2011, duke ia referuar situatën në Libi Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC), për të hetuar krimet e supozuara të luftës dhe krimet kundër njerëzimit dyshohet se po kryheshin në shkallë të gjerë në Libi me urdhër të vetë Gadafit, i cili ishte një nga tre zyrtarët e treguar nga gjykata.
Rezoluta 1970 nuk u miratua bazuar në raporte konkrete hetimore të pavarura të fakteve, por, kryesisht, në bazë të raporteve të njëanshme të medias. As OKB-ja dhe asnjë nga institucionet e saj përkatëse nuk hetuan ngjarjet në terren për të mund të fajësojnë, dhe misioni i parë zyrtar i OKB-së mbërriti në Libi në mars dhe i raportoi KS të OKB-së në prill 2011. Kjo do të thotë se KS i OKB-së miratoi dy rezolutat e saj, 1970 dhe 1973, bazuar në raporte të paverifikuara mediatike, deklarata jo të besueshme të dëshmitarëve dhe llogari të njëanshme të organizatave civile.
Në kohën kur Këshilli i Sigurimit i OKB-së miratoi rezolutën e vitit 1973, Libia ishte tashmë në një luftë civile të plotë midis rebelëve të armatosur dhe forcave qeveritare, të cilat, duke u çnjerëzuar nga mediat e njëanshme perëndimore, quheshin “brigada të Gadafit”.
Rebelët ishin në fakt një përzierje e organizatave terroriste dhe vendasve që zgjodhën të luftonin qeverinë. Ato përfshinin grupe të tilla si Al-Kaeda, Ansar Al-Sharia, Al-Ka’ida në Tokat e Magrebit Islamik, Grupi i Luftimit Islamik Libian dhe mbetje të grupeve të tjera dhe veteranëve afganë të luftës që depërtuan në vend.
Nga mesi i marsit 2011, Libia u përfshi nga grindjet e brendshme të dhunshme, qeveria e saj u bojkotua nga shumica e vendeve, zëri i saj u mbyt nën breshërinë e gënjeshtrave mediatike dhe lajmeve të rreme, zyrtarët e saj u ndaluan të udhëtojnë dhe lideri i saj u godit ditë e natë. Rebelët që luftonin kundër qeverisë po furnizoheshin, financoheshin, armatoseshin, stërviteshin dhe drejtoheshin nga Perëndimi dhe disa vende arabe si Katari, Jordania dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
U krijua skena që NATO të merrte përsipër ndërhyrjen ushtarake. Në fakt, Franca, SHBA-ja dhe Britania e Madhe kishin filluar tashmë bombardimin e Libisë duke nisur valën e parë të sulmeve me raketa në vendet dhe radarët e mbrojtjes ajrore libiane, në mënyrë që të përgatisin terrenin për vendosjen e një zone ndalim-fluturimi. Madje edhe forcat e sigurisë civile, të cilat kishin postblloqe rreth Tripolit, u bombarduan. Nga fundi i marsit 2011, Libia është kthyer në një “teatër operacionesh” dhe NATO filloi “Operacioni Mbrojtësi i Unifikuar” me një bombardim gjatë gjithë orarit.
Kjo do të thoshte se aleanca ushtarake më e fortë në historinë njerëzore sapo kishte nisur luftën e saj të parë në Afrikën e Veriut që kur Franca u mund në Algjeri në vitin 1962. Në fund të operacionit të saj, NATO kishte vrarë qindra gra dhe fëmijë libianë, kishte shkatërruar pronat private dhe infrastrukturën, të gjitha në emër të përforcimit të së drejtës ndërkombëtare dhe mbrojtjes së civilëve ndërsa axhenda e vërtetë ishte shumë më e keqe. Skenat e kaosit, shkatërrimit, shpërnguljeve dhe vrasjeve vazhduan nga marsi deri në tetor, në të cilat ushtria libiane arriti të mbajë rebelët në tokë ndërsa përballej me bombardimet ajrore të NATO-s. Më 20 tetor 2011, Gaddafi u vra në skena të tmerrshme dhe trupi i tij, së bashku me trupat e djalit të tij dhe ministrit të tij të mbrojtjes, u shfaqën për publikun.
Qëllimet reale të operacionit të NATO-s në Libi
Vrasja e Gadafit doli të ishte qëllimi përfundimtar i vërtetë i fushatës së NATO-s në Libi. U mor vendimi që ai duhej të likuidohej si person dhe gjithçka që ai përfaqësonte si udhëheqës duhet të fshihej nga kujtesa e popullit të tij dhe miliona të tjerëve në të gjithë Afrikën për të cilët ai ishte një burim frymëzimi si një udhëheqës i ndershëm afrikan.
Objektivi më i madh i menjëhershëm ishte transformimi i Libisë nga një shtet i pavarur me vendimmarrje sovrane në një vartës perëndimor, të drejtuar në mënyrë kaotike dhe të paaftë për të vendosur vetë për ndonjë çështje madhore kombëtare, duke përfshirë zgjedhjet, politikat ekonomike dhe menaxhimin e pasurisë së saj kombëtare, përfshirë miliarda ende të ngrira nëpër botë.
Për ta arritur këtë, klima dhe mjedisi i solidaritetit shoqëror, të cilit Gadafit iu deshën dekada për t’u siguruar dhe forcuar, u shpërbë dhe u vra si një ide, duke lejuar që i gjithë struktura shoqërore libiane të shpërbëhej, duke sjellë në një epokë kaosi dhe varësie nga fuqitë e huaja.
Sot, Perëndimi vazhdon të bëjë çdo përpjekje për të parandaluar rimarrjen e vendit nga populli i tij, edhe nëse kjo ndodh përmes kutive të votimit të sjella nga avionët perëndimorë me pretekstin e shndërrimit të Libisë në një parajsë demokratike në bregun jugor të Mesdheut.
“Gaddafi nuk vdiq”
Megjithatë, pas gjithë këtyre viteve, njeriu që Perëndimi e portretizoi si të keq dhe të cilin e shkatërruan Libinë për ta hequr, ende mbahet mend dhe vlerësohet nga shumica e libianëve sikur të mos kishte vdekur fare.
Në shtator, mijëra njerëz të thjeshtë dolën në rrugë në dhjetëra qytete, qyteza dhe fshatra anembanë vendit për të festuar 55 vjetorin e ardhjes së Gaddafit në pushtet më 1 shtator 1969, në atë që u bë e njohur si Revolucioni Al-Fatih. Ndërsa përkujtimet kanë ndodhur pothuajse çdo vit që nga viti 2011, festimet e këtij viti u shquan për numrin e madh të të rinjve që morën pjesë. Në Bani Walid, për shembull, festimet shfaqën një paradë të udhëhequr nga një dalje Gadafit, e kompletuar me truproje.
Ali Al-Kilani, një poet i njohur dhe ish-ndihmës i Gadafit, pretendon se “Gadafi nuk vdiq” sepse ai i bëri libianët të besojnë në vetvete dhe “të jenë krenarë për pavarësinë dhe sovranitetin e tyre”. Rritja e numrit të njerëzve që festuan këtë vit është provë se “ai është ende i popullarizuar pavarësisht nga ajo që është bërë për ta fshirë atë nga mendjet e njerëzve”, tha Al-Kilani nga mërgimi i tij i vetë-imponuar në Kajro, Egjipt.
Për të nderuar kujtimin e babait të saj këtë vit, Aisha Gaddafi, një nga dy vajzat e liderit të ndjerë, zgjodhi të ekspozonte veprën e saj të artit duke e përkujtuar atë në Muzeun Shtetëror të Artit Oriental në Moskë. E ftuar nga Igor Spivak, kryetari i Shoqatës Ruse të Lindjes së Mesme, Aisha pranoi ftesën pasi u takua me Spivakun në Oman, ku jeton në mërgim. Duke përuruar shfaqjen, ajo tha: “Unë i shfaq këto vepra për herë të parë për të nderuar babanë dhe vëllain tim në përvjetorin e vdekjes së tyre”. Aisha, e cila humbi bashkëshortin dhe dy fëmijët e saj në një sulm ajror të NATO-s, shtoi: “Mund t’ju them se këto fotografi janë pikturuar jo me dorën time, por me zemrën time”.
Spivak tha se donte që Aisha të ekspozonte në Moskë sepse njerëzit në Rusi “e duan atë, e duan babanë e saj dhe duan ta shohin artin e saj në Rusi”.
A mund të bëhet popullariteti vota?
Vetë fakti që shumë libianë ende e nderojnë Gadafin dhe e kujtojnë atë do të thotë se qëllimi kryesor i NATO-s për të fshirë kujtesën e tij ka dështuar. Popullariteti i tij sot mund të luajë gjithashtu një rol vendimtar në zgjedhje sa herë që ato të zhvillohen. Djali i tij Saif Al-Islam, i cili u regjistrua për të garuar në zgjedhjet presidenciale në dhjetor 2021, u sugjerua të fitonte, por votimi u shty për një kohë të pacaktuar falë refuzimit të SHBA-së dhe Britanisë së Madhe që ai të ishte në fletëvotim.
Ambasadorët e Britanisë së Madhe dhe SHBA-së në Libi ndërhynë pak para ditës së zgjedhjeve, më 24 dhjetor 2021, për të shprehur refuzimin e tyre për emërimin e tij. Ata pretenduan se Saif Al-Islam nuk është një zgjedhje e mirë për Libinë, pasi ai kërkohet nga GJNP. Në të vërtetë, Saif Al-Islam është paditur nga ICC, por gjykatat libiane tashmë e kanë shfajësuar atë edhe pse një ligj i përgjithshëm për amnisti të miratuar nga parlamenti në vitin 2015. Gadafi i ri sot është shumë më popullor se çdo kandidat tjetër i mundshëm, dhe shumë prej këtij popullariteti buron nga mbiemri i tij dhe nga fakti që ai i qëndroi pranë babait të tij gjatë luftës.
Ndërsa Muammer Gaddafi ende gëzon respekt dhe besnikëri midis pjesëve të mëdha të Libisë, vetë vendi nuk ka gjasa të bëhet i qëndrueshëm, i bashkuar dhe paqësor së shpejti. Shumë vëzhgues, me pesimizëm, thonë se Gaddafi vdiq dhe me vete mori edhe Libinë. /GazetaImpakt/ Rt
