Nga Constantin von Hoffmeister , një komentator politik dhe kulturor nga Gjermania, autor i librit të ri ‘MULTPOLARITY!’ , dhe kryeredaktor i Publishing Arktos
Në një botë të kapur mes kufijve ekologjikë dhe ambicjeve teknologjike, ringjallja e vizionit të fjetur prej kohësh të Teknate sugjeron që e ardhmja e Amerikës mund të formësohet jo nga gjeopolitika tradicionale, por nga ndjekja e autarkisë industriale, kontrollit të burimeve dhe premtimit për një rend teknokratik të vetëqëndrueshëm.
Ishte një lëvizje e papritur, duke hutuar analistët anembanë globit. Pasi siguroi fitoren në zgjedhje, Donald Trump nuk u përqendrua menjëherë te rivalët e perceptuar strategjikë si Kina, Rusia ose Irani, siç kishin parashikuar me kaq besim parashikuesit gjeopolitikë. Në vend të kësaj, vështrimi i tij u vendos në Kanada, Grenlandë dhe Kanalin e Panamasë – territore që, në shikim të parë, dukeshin të shkëputura nga koreografia e pritshme e ambicieve të politikës së jashtme amerikane. Ky strumbullar ngriti një kor spekulimesh dhe debatesh. U parashtruan shumë teori. Megjithatë, midis morisë së shpjegimeve, vetëm një ka arritur të bashkojë fillesat e paparashikueshmërisë së dukshme të Trump në një narrativë koherente. Kjo teori e gjurmon logjikën e këtyre lëvizjeve prapa në një vizion të harruar prej kohësh të një shoqërie teknokratike që u shfaq në fillim të shekullit të 20-të brenda Shteteve të Bashkuara.
Rrënjët e kësaj ideje, të njohur si “Technate”, qëndrojnë në një vizion të një shoqërie të qeverisur jo nga politikanë apo financierë, por nga shkencëtarë dhe inxhinierë, të udhëhequr nga parimet e efikasitetit, zotërimit teknologjik dhe optimizimit të burimeve. Në botëkuptimin e teknokratëve të hershëm, sistemet ekonomike të bazuara në monedha arbitrare dhe tregje spekulative shiheshin si relike kaotike të së kaluarës. Në vend të kësaj, ata propozuan që vetë energjia – e matshme dhe e matshme – duhet të shërbejë si bazë për të gjitha transaksionet ekonomike. Kështu, Technate do të bëhej një entitet i pavarur dhe i vetë-qëndrueshëm, ku pasuria përcaktohet nga disponueshmëria e burimeve natyrore, ekspertiza e banorëve të saj dhe integrimi i pandërprerë i teknologjisë me qeverisjen.
Megjithatë, Technat nuk u parashikua kurrë si diçka që mund të krijohej në çdo vend. Kërkonte një mjedis shumë të veçantë – një mjedis me burime të bollshme natyrore, infrastrukturë të avancuar industriale dhe një popullsi të trajnuar për të lundruar në kërkesat e një shoqërie shumë të mekanizuar. Ambienti ideal, sipas teoricienëve të hershëm teknokratë, ishte Amerika e Veriut, me pasurinë e saj të madhe minerale, tokat pjellore dhe potencialin e pakrahasueshëm për energji hidroelektrike dhe industriale. Kanadaja, me depozitat e saj të pasura të metaleve dhe mineraleve, dhe Grenlanda, me rezervat e saj të pashfrytëzuara të elementeve të rralla tokësore, ishin pjesë përbërëse e këtij vizioni. Kanali i Panamasë, si linja e shpëtimit që lidh oqeanin Atlantik dhe Paqësor, do të siguronte më tej autonominë strategjike të rajonit nga zinxhirët e furnizimit global.
Filozofi gjerman Georg Friedrich Junger (1898-1977), në kritikën e tij të thellë të teknologjisë, paralajmëroi kundër dominimit të pakontrolluar të mekanizimit mbi jetën njerëzore. Reflektimet e tij, veçanërisht në “Dështimi i Teknologjisë” (1949), theksuan rreziqet ekzistenciale të një bote ku sistemet teknologjike bëhen të vetëpërjetësuara, duke zhveshur individët nga autonomia e tyre dhe duke e reduktuar jetën njerëzore në thjesht dhëmbëza në një makinë të madhe. Kritika e Junger është një kujtesë e zymtë e kostove që shoqërojnë madhështinë teknologjike: erozioni i vlerave tradicionale, tjetërsimi i individit dhe potenciali që regjimet teknologjike të evoluojnë në forma të tiranisë së butë. Megjithatë, ajo që e dallon Technate nga distopitë kundër të cilave paralajmëroi Jünger është premtimi i saj për harmoninë midis ekspertizës njerëzore dhe kontrollit teknologjik. Në vend që teknologjia të dominojë jetën, ajo do të përdorej si një instrument i lulëzimit kolektiv, i mbikëqyrur nga një elitë teknokratike e përshtatur me nuancat e flukseve të energjisë, ekuilibrin ekologjik dhe qëndrueshmërinë afatgjatë.
Lidhja indirekte e Elon Musk me këtë vizion i shton një kthesë intriguese historisë. Musk, i njohur për ambiciet e tij futuriste dhe sipërmarrjet teknologjike, është nipi i një ish-drejtori të degës kanadeze të Technocracy Incorporated, një organizatë që dikur propagandonte pikërisht këto ide përpara se aktivitetet e saj të kufizoheshin nga qeveria kanadeze. Pavarësisht nëse Musk e kanalizon me vetëdije këtë trashëgimi apo jo, ndikimi i tij brenda rrethit të Trump ka ringjallur dukshëm interesin për konceptin e një teknologjie të vetë-qëndrueshme të Amerikës së Veriut. Nga kjo perspektivë, dëshira e Trumpit për të fituar Grenlandën dhe për të siguruar kontrollin mbi Kanalin e Panamasë bëhet më pak një rrugëdalje e çuditshme dhe më shumë një hap i llogaritur drejt përmbushjes së një vizioni teknokratik që ka qenë prej kohësh i fjetur, por kurrë nuk është harruar plotësisht.
Shumica e analistëve politikë fillimisht e interpretuan fokusin e Trump në këto rajone si pjesë e strategjisë së tij më të gjerë të pakësimit, që synon reduktimin e përfshirjes së SHBA në konfliktet jashtë shtetit dhe riorientimin e prioriteteve kombëtare brenda. Ata e panë retorikën e tij për Kanadanë dhe Grenlandën si manovrim të turpshëm ose oportunist të pasurive të paluajtshme. Megjithatë, kur shikohet përmes thjerrëzës së teorisë teknokratike, shfaqet një logjikë tjetër. Amerika e Trump, pavarësisht retorikës së saj të vetë-mjaftueshmërisë, nuk mund të arrijë autarkinë industriale me bazën e saj aktuale të burimeve. Industritë me energji intensive që do të fuqizonin një epokë të re të madhështisë amerikane kërkojnë akses në rezervat minerale, energjinë hidroelektrike dhe rrugët strategjike të transportit detar. Pasuria e madhe natyrore e Kanadasë, potenciali i Grenlandës si një qendër burimesh në të ardhmen dhe roli i Kanalit të Panamasë si një arterie jetike e tregtisë nuk janë shqetësime periferike – ato janë thelbësore për ndërtimin e një teknologjie moderne.
Me gjithë turbullirën dhe paparashikueshmërinë e tij, synimi kryesor i Trumpit për ta “bërë Amerikën sërish të madhe” përshtatet pa probleme në këtë kuadër. Me sa duket, deri në vitin 2025, figurat kryesore në administratën e tij e kanë kuptuar se arritja e këtij vizioni do të kërkonte më shumë sesa ulje taksash dhe derregullim. Ajo do të kërkonte blerjen strategjike të burimeve dhe infrastrukturës përtej kufijve aktualë të Amerikës – asete që mund të ankorojnë një epokë të re të zgjerimit teknologjik dhe industrial. Teknati, në këtë kontekst, nuk është thjesht një ideal spekulativ, por një plan pragmatik për sigurimin e prosperitetit kombëtar në një botë gjithnjë e më shumëpolare.
Junger pa dyshim që do të paralajmëronte kundër rreziqeve të një përpjekjeje të tillë, duke na kujtuar rreziqet e nënshtrimit të jetës njerëzore ndaj imperativave teknologjike. Megjithatë, nëse vizioni i Technate mund të zbutet nga njohja e këtyre rreziqeve – nëse ai mund të integrojë efikasitetin teknologjik pa sakrifikuar dinjitetin njerëzor – ai mund të ofrojë një rrugë përpara që pajton modernitetin teknologjik me nevojën e qëndrueshme për kuptim dhe komunitet. Ndërsa teknokratët e hershëm të shekullit të 20-të shpesh u hodhën poshtë si ëndërrimtarë utopikë, idetë e tyre janë rishfaqur në një moment kur bota po përballet sërish me çështjet e mungesës së burimeve, qëndrueshmërisë ekologjike dhe kufijve të ndërvarësisë globale.
Nëse ky urdhër do të arrijë ekuilibrin e parashikuar nga arkitektët e tij apo do t’i nënshtrohet paralajmërimeve të kritikëve si Jünger, mbetet për t’u parë. Ajo që është e qartë, megjithatë, është se ëndrra e Teknates, e zbritur prej kohësh në margjinat e mendimit politik, po formëson përsëri konturet e realitetit gjeopolitik. Është një projekt ambicioz që, nëse ka sukses, mund të ripërcaktojë parametrat e fuqisë globale në dekadat në vijim./RT/GazetaImpakt
