Nga: Eric van de Beek
Për disa arsye në perëndim shumica e njerëzve besojnë se mediat e tyre të lajmeve janë superiore ndaj shtypit rus. Shumë madje e marrin për një fakt se Putin po vret gazetarët.
Në vitin 2020 Rusia renditet e 149 në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit, botuar çdo vit nga Reporterët pa Kufij. Kjo renditje është shumë më poshtë se çdo vend tjetër perëndimor, madje edhe më i ulët se disa vende arabe si Emiratet e Bashkuara Arabe, Katari dhe Kuvajti.
Shumë në Perëndim do ta marrin këtë për fakt, sepse me dekada mediat e tyre po ndërtojnë në kokën e tyre idenë se Kremlin vret gazetarët.
Përkundër besimit të përhapur se ngritja e pushtetit të Putinit në 1999 në një farë mënyre shkaktoi një gjymtyrë atentatesh ndaj gazetarëve, këto atentate kanë rënë ndjeshëm që nga viti 2000. Numrat e dhënë nga Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve me bazë në New York, tregojnë qartë se nën drejtimin e paraardhësit të Putinit, Boris Yeltsin, gjërat ishin shumë më keq. Kishte aq zemërim moral në Perëndim në lidhje me vrasjen e reporterëve në vitet e Jeltsin sa kishte nën Putin? A është akuzuar ndonjëherë Yeltsin për vrasjen e gazetarëve? Unë nuk mendoj.
Edhe gazeta më e hapur e opozitës në Rusi, Gazeta Novaya, e cila ka humbur gjashtë nga reporterët e saj në vrasjet e stilit të “kontratës”, nuk mendon se Putini ose Kremlin kanë ndonjë lidhje me vrasjen e gazetarëve. E vetmja gjë për të cilën ata akuzojnë qeverinë e tyre është që të mos ndërmarrin masa adekuate për të siguruar sigurinë e tyre.
Putin i përshkruar si një qen
Unë jam nga një vend, Hollanda, është në vendin e 5 në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit. Në shtatë vitet e fundit madje u rendit 2, 3, dhe 4. Dhe unë duhet të them: Ndjehem i lirë të shkruaj gjithçka që dua pa pasur telashe me autoritetet. Por jam i sigurt që kjo nuk do të thotë se jam më mirë se një gazetar rus.
Me sa duket në Rusi është e mundur që media të përshkruaj presidentin Vladimir Putin si qen, siç bëri Moska Times. Në Hollandë do të ishte e pamundur të përshkruaj mbretin Willem-Alexander në këtë mënyrë. Do të konsiderohej fyerje e madhështisë së tij . Njëzet njerëz janë ndjekur penalisht që nga viti 2000 për fyerjen e mbretit. Ata mund të marrin dënimin me burg deri në pesë vjet ose gjobë 20.500 euro.
Gjithashtu, për mediat në Rusi është e mundur të akuzosh ushtarakun rus se janë përgjegjës për rrëzimin e MH17 në Ukrainën Lindore, pasi Novaya Gazeta ka qenë duke e bërë vazhdimisht. Në shtypin kryesor të Hollandës, artikulli ose artikulli i parë që vë në dyshim narracionin zyrtar për rrëzimin është akoma më e pamundur për të parë dritën e botimit. Shtypi Hollandez nuk ka bërë asgjë përveç promovimit të tij. Ata madje shkuan në një gjatësi të madhe për të ndihmuar autoritetet për të vërtetuar pretendimin e tyre se fajtorët janë rebelët dhe Rusia. Dhe kështu rojtari po shkon tek pema e gabuar. Në vend që të bëjnë atë që gazetarët duhet të bëjnë, duke sfiduar autoritetet duke u përpjekur të hedhin dritë mbi narrativën e tyre, ata morin pjesë n ë reklamimin e saj.
Shembujt e mësipërm janë vetëm dy nga shumë që mund të jepen për të treguar shtypin Rusi është shumë më i lirë se sa audienca perëndimore beson se janë, dhe në disa aspekte edhe më të lira. Në Rusi është e mundur ta lidhni Putinin me skemat e pastrimit të parave; t’i quajmë rusët “fashistë të kuq”; ta quajmë pakicën ruse në Ukrainën Lindore “mbeturina gjenetike”; për të duartrokitur vdekjen e ushtarëve rusë në Siri dhe për të justifikuar dhunën e ushtrisë ukrainase në Donbass. Etj., Etj.
Ata që shprehën këto mendime e bënë atë pa pasoja të rënda. Me sa di unë gazetarët, ekspertët dhe mediat nga shembujt e mësipërm janë akoma gjallë dhe vazhdojnë të sulmojnë. Ata nuk janë mbyllur, vrarë apo ndaluar nga TV kombëtare.
Media Ruse është më e larmishme
Kam intervistuar Jeroen Ketting, një sipërmarrës holandez që jeton në Moskë. Ai është një mysafir i rregullt në emisionet televizive Ruse dhe ndonjëherë bën shfaqje edhe në TV ose radio Hollandeze gjithashtu.
“Media holandeze është më e lirë se media ruse”, thotë ai. “Por nga ana tjetër, kundërshtarët në shtypin Hollandez nuk tolerohen. Atyre u jepet shumë pak hapësirë për tu shprehur. Ka shumë më shumë diskutime në televizionin rus. Në emisionet e bisedave dëgjoni më shumë mendime të kundërta dhe gjërat bëhen shumë më të ashpra. Në të kundërt, emisionet e bisedave në Hollandë janë shumë të ngopura, me njerëz që e mbështesin njëri-tjetrin.
Të huajt si Ketting shpesh janë të ftuar në emisionet e bisedave ruse për të sqaruar çështje që lidhen me Rusinë dhe vendin e origjinës. Unë njoh të paktën tre holandezë që janë rregullisht në këto emisione. Por kurrë nuk i shoh rusët që jetojnë në Hollandë duke mbrojtur politikat e brendshme dhe të jashtme të qeverisë ruse.
Ambasadori Amerikan është në TV Hollandez gjithë kohën. Mbaj mend që e kam parë ambasadorin rus vetëm një herë.
Dhe kështu, edhe nëse supozohet se shtypi rus është më i kufizuar se shtypi Hollandez, kjo qartë nuk çon në një të qenit inferior ndaj tjetrit. Përkundrazi. Ndërsa në Rusi shumë gazetarë po shkojnë maksimalisht në ushtrimin e lirisë që ata kanë, në Hollandë gazetarët duket se po bëjnë krejt të kundërtën. Kjo rezulton që media ruse të jetë shumë më e larmishme dhe të sjellë më shumë “lajme që dikush nuk i dëshiron të botuara”.
Gazeta e fundit e opozitës
Të jesh i lirë për të shprehur vetveten është një gjë, por të botosh gjëra në media kryesore të rëndësishme është krejt tjetër. Për shembull, asnjë prej kolonave që unë nuk kam shkruar deri më tani për Sputnik News nuk mund t’i kishte bërë ato në gazetat dhe revistat holandeze, përfshirë këtë, thjesht sepse temat e diskutuara dhe mendimet e shprehura janë tabu.
Gazetarët që shkojnë kundër rrjedhës kryesore janë bojkotuar, i mohoet mbështetja në dhe nuk u jepet një kartë mediaje. Sigurisht që këtu është është shembulli për në Hollandë dhe nuk do të çuditesha nëse e njëjta gjë vlen pothuajse për çdo vend të botës.
Gazeta Novaya e lartpërmendur shpesh është etiketuar “gazeta e fundit e opozitës e Rusisë”. Sa të përditshme të opozitës ka në Perëndim? Në Hollandë nuk ka asnjë.
Një vërejtje e bërë së fundmi nga Kryeministri Hollandez Mark Mark Rutte ilustron gjendjen në të cilën mediat holandeze e gjejnë veten sot. Rutte komplimentoi letrat dhe mediat transmetuese për mbulimin ‘objektiv’ të krizës së Coronavirusit. Imagjinoni që Putini të komplimentojë shtypin rus. Në Perëndim një gjë e tillë do të nxiste një stuhi. Do të paraqitej si prova përfundimtare që shtypi rus kontrollohet plotësisht nga Kremlin.
Nëse media në Hollandë është më e lirë se media ruse, atëherë ndoshta kjo është për shkak se gazetarët holandezë janë më të shkathët se kolegët e tyre rus? Nëse media nuk e shfrytëzon plotësisht lirinë që ata kanë, atëherë qeveritë janë më pak të prirura të vendosin të gjitha llojet e masave kufizuese./Gazetaimpakt/sputniknews/
