Nga Gezim Selmani
Kjo fotografi e kohes flet me shume se njemije fjale qe mund te tregoi nje pseudo-historian per historikun e Kryengritjes te Malsise te Madhe, qe ishte komplet nje kryengritje antishqiptare e nxitur dhe financuar nga serbo – malazezet. Sic e shikoni edhe nga vete fotografia, pjesmarsit e ketij grupimi malsoresh te Trabonit, mbajne pran tyre dy portrete, ku njeri prej portreteve i perket Skenderbeut, kurse portreti tjeter i perket Nikolles, mbretit te Malit te Zi. Tani lind nje pyetje e zakonshme: Perse valle shqiptaret e Trabonit mbajne prane tyre fotografine e mbretit Nikolla te Malit te Zi, cfare perfaqeson ky mbret i huaj per keta shqiptare?! Sigurishte qe pergjigjia eshte fare e thjeshte; Mbreti Nikolla eshte udheheqesi i tyre dhe lufta e tyre behej pikerishte per forcimin dhe zgjerimin e mbreterise te Nikolles qe shqiptaret e Trabonit e kishin zgjedhur si mbretin e tyre. Kaq shume ishin njehesuar trabonasit me mbreterin e Malit te Zi, sa kane hequr edhe qeleshet tipike shqiptare dhe ne vendim e tyre mbajne kapat malazeze qe mbane ne koke edhe mbreti Nikolle. Pamvarsishte se Shqiperia kishte me shume se pese muaj qe kishte shpallur pavarsine e saj dhe qeveria e Vlores ju bente thirje gjithe shqiptareve te bashkoheshin dhe mbronin tokat shqiptare nga coptimi, jezuitet e Trabonit e kishin bere zgjedhjen e tyre pro Malit te Zi. Cuditerishte keto fakte historike fshihen nga shqiptaret, duke u perpjekur ti japin nje imazh, pozitiv, patriotik, qendrimeve antishqiptare te ketij komuniteti qe ne kohen me te veshtire per shqiptaret u bashkuan me armiqte tane.
