Pamja Islamofobike mbi Historinë e Turqisë

Nga: Hayy Yaqzan

Pas sulmeve vdekjeprurëse ndaj dy xhamive në Christchurch, Zelanda e Re në mars 2019, u zbulua se sulmuesi nuk mbajti sekrete në lidhje me frymëzimin e tij. Ai jo vetëm që botoi një “dokument” 74-faqesh për të shpjeguar pse ai shënjestroi muslimanët, por ai gjithashtu kishte shkruar disa emra në armët e tij. Një nga emrat ishte ai i Milos Obilic, një nacionalist serb i projektuar si një “hero”, i cili gjoja luftoi kundër osmanëve në Betejën e Kosovës (1389) dhe e vrau Sulltan Muratin e I.

Unë nuk mendoja për asnjë nga këto në fillim të këtij viti sepse u përgatita për udhëtimin tim në Stamboll, Turqi. Unë kurrë nuk kam qenë në Stamboll më parë, por kisha lexuar për vite me rradhë për historinë e mrekullueshme të këtij qyteti. Ky ishte gjithashtu udhëtimi im i parë vetëm në një vend tjetër përveç SHBA; E dija që udhëtimi vetëm do të më lejonte të shfrytëzoja më shumë kohën time në Stamboll pa u shqetësuar për shqetësimet të tjerëve. Unë isha duke shijuar emocionin e këtij udhëtimi para se të nisesha për fluturim.

Unë zbrita në tokë për të vrapuar në Stamboll, ku do të qëndroja vetëm më pak se tre ditë. Duke i lënë çantat në hotel dhe ende veshët e mi që akoma kumbonin, nxitova të lutem në Xhaminë e Sulltan Ahmet, e njohur gjithashtu si Xhamia Blu. Ndërsa ecja përreth xhamisë, duke admiruar arkitekturën, u trondita, pasi për herë të parë duke studiuar historinë e shumë prej këtyre ndërtesave dhe qytetit në tërësi,sespe unë do ti përjetoja ato shumë ndryshe nga dikush që është duke u zgjuar vetëm nga bukuria e tyre estetike.

Xhamia e Sulltan Ahmetit u ndërtua në fillim të viteve 1600, si pjesë e përpjekjes së sulltanit për të riafirmuar fuqinë e tij pasi i dha fund luftërave të gjata otomane në dy fronte, një me habsburgët e evropës dhe tjetra me safavidët e Iranit. Ai e ndërtoi atë mbi rrënojat antike të Pallatit të Madh, dikur shtëpi për perandorët bizantinë (romakë). Bizanti (pas mbretit Grek, Byzas) ishte emri më i vjetër i njohur i këtij qyteti 2,700-vjeçar.

Të nesërmen në mëngjes, shkova për të vizituar atë që për mua ishte vendi më i rëndësishëm në Stamboll, varrin e një shoku të mirënjohur të Profetit (a.s), Ebu Ejub al-Ansari. Ai u varros këtu sepse ai ishte bashkuar me një ekspeditë të hershme myslimane (në 669ce) në këtë qytet, i njohur atëherë si Kostandinopojë. Ai ndërroi jetë dhe u varros jashtë mureve të saj. Ajo që shumë njerëz ndoshta nuk e dinë është se me vite, varri i tij u nderua nga shumë të krishterë të qytetit. Ata do të luteshin këtu për shi dhe shëndet të mirë dhe thuhet se një burim kishte dalë pranë varrit të tij, me të cilin të sëmurët laheshin për tu shëruar. Një kult ortodoks grek kushtuar Shën Vasilit madje e lidhnin atë me Ebu Ejubin!

Kudo në Stamboll, ka bëma të historisë që kundërshtojnë shpjegime të thjeshta. Ndalesa ime tjetër, afër varrit të Ebu Ejubit, ishte Kisha 1.500-vjeçare e shpëtimtarit të shenjtë në Chora, e cila u shkatërrua jo nga osmanët muslimanë, por nga kryqtarët e krishterë. Gjithashtu aty afër ishin muret teodosiane, ndërtuar për të mbrojtur qytetin. Unë isha në gjendje të ngjitem në një pjesë të mureve antikë, i mahnitur që ata ishin akoma këtu.

Mendova për të gjithë ata që kishin ardhur ballë për ballë me muret e këtij qyteti. Këtu është një listë e shkurtër e atyre që në të vërtetë arritën t’i kapërcejnë ata: darinët, spartanët, athinasit, aleksandrin, romakët, kryqtarët, osmanët, italianët, francezët dhe britanikët. Kjo nuk do të thotë për përpjekjet e shumta të dështuara për të kapur qytetin përfshirë 17 përpjekjet e muslimanëve. Otomanët, në maj të vitit 1453, u bënë forca e vetme muslimane që pretendoi me sukses Stambollin.

Disa nga ndalesat e mia të tjera ishin xhamitë dhe varret perandorake të sulltanëve më të famshëm osman, Mehmeti II (vdiq 1446), Selim I (vdiq 1520) dhe Sulejmani (vdiq 1566). Çdo ndalesë sillte kujtime për atë që unë dija për atë sulltan dhe kohën e tij, të mirën, të keqen dhe të shëmtuarën. Gjatë sundimit të Sulejmanit të Madhërishëm, Libri i Lutjes së Përbashkët nga Lutheran që përdoret në Islandën e largët, i kërkon Zotit që t’i shpëtonte ata nga “dinakëria e Papës dhe nga tmerri i turqve”. Ata me sa duket nuk kishin dëgjuar për shkollën dhe për kërkime mjekësore që ai ndërtoi në xhaminë e tij, ose librin themelor mbi stomatologjinë, një nga të parët në botë, shkruar nga mjeku i sulltanit, një refugjat hebre nga al-Andalus.

Jam munduar të shoh dhe të bëj sa më shumë. Në Muzeun Arkeologjik të Stambollit, pashë një kopje origjinale të traktatit më të vjetër të paqes në botë. Drejt jashtë tij ishte Parku Gulhane, shtëpia e një grupi të epokës Romake që festonte një fitore ndaj gotëve, dhe nga ana tjetër, medreseja e parë e qytetit (seminari islamik). Më tej shihet Muzeu i Topkapit, i cili është ngjitur me Parkun Gulhane, dhe ofron një vështrim në jetën private të dinastisë osmane. Gjithashtu jo shumë larg nga këtu është pazari i madh, një nga tregjet më të vjetra në botë.

Në anën tjetër të Bririt të Artë, unë u ngjita në Kullën Galata, të ndërtuar nga tregtarët genoves si pjesë e kështjellës që mbronte koloninë e tyre. Rreth 1.500 vjeçare ajo është një nga kullat më të vjetra në botë. Në 1204, ajo u sulmua nga Kryqtarët, duke bërë që shumë hebrenj dhe genoves të shtypeshin për vdekje, ndërsa ata u përpoqën të largoheshin në të njëjtat shkallët që unë po ngjitja. Disa shekuj më vonë, edhe këtu u zhvillua fluturimi i parë “ndërkontinental”: Hezerfan Çelebi u ngrit nga kulla, në evropë, nga diçka që ishte si një avion pa motor dhe zbarkoi në anën tjetër të ngushticës së Bosforit, në Azi!

Më tej në veri përgjatë Bosforit, unë u ngjita gjithashtu Rumeli Hisari, Prerësit e fytit, një kështjellë e ndërtuar nga Sulltan Mehmeti II që ishte kryesore për pushtimin e qytetit prej tij. Gjatë shekujve ajo u përdor edhe si pikë kontrolli doganore dhe burg.

Dhe sigurisht, atje ishte Aya Sofya, një ndërtesë befasuese që qëndron e vetme edhe në një qytet po aq të mahnitshëm sa Stambolli. Duke u futur brenda, u ndjeva gati i mbingarkuar nga historia që kishte hapësira përpara meje, pasi kisha 1.500-vjeçare u bë një xhami dhe më pas një muze. Unë pashë Ibn Batutah që refuzonte të hynte në kishë sepse atij iu tha që ai do të duhej të përkulej, dhe ai nuk pranoi t’i përkulet, përveç Allahut (xh.sh.). Unë pashë Sulltan Mehmetin e II duke u gjunjëzuar jashtë kishës, ndërsa ai përshkoi qytetin pasi e pushtoi, mori pluhur dhe e hodhi mbi kokën e tij, për t’i kujtuar vetes të qëndronte i përulur.

Sulmuesi në Christchurch nuk mund të shihte asgjë nga kjo. Historia ku ai po përqendrohej mund të përmbajë disa të vërteta, por ai ishte duke u përqëndruar tek një shkurre në një pyll të lulëzuar, ashtu si ylli që vdes në një galaktikë të shkëlqyeshme. Përjetimi i një qyteti siç është Stambolli i kujton një personi që historia mund të jetë njëkohësisht mizore dhe e bukur, dhe aspekti në të cilin përqendrohemi është zgjedhja jonë. Tregimet islamofobike mund të përpiqen të mbështesin historinë për të justifikuar dhunën e tyre, por ato janë me të vërtetë vetëm produkte të mendjeve të shtrembëruara, të vetë-shërbimit./Gazetaimpakt/ crescent.icit/

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne