Lufta e Izraelit kundër historisë dhe trashëgimisë së Libanit

Në historinë moderne, Guernica qëndron si një simbol prekës. Gjatë Luftës Civile Spanjolle, qyteti bask iu nënshtrua një bombardim ajror i paprecedentë nga forcat “nacionaliste” të gjeneralit Franko në prill 1937 dhe është bërë një kujtesë bezdisëse e tmerreve të luftës.

Ky ishte rasti i parë modern i bombardimeve ajrore të synuara nga civilët, i kryer me ndihmën e Gjermanisë naziste dhe Italisë Fashiste kundër forcave republikane –, një koalicion që përfshinte komunistë, socialistë, dhe të tjerë që i rezistojnë ambicieve fashiste të Frankos.

Tragjedia e Guernicës u përjetësua nga Murali i Pablo Pikasos, duke kapur shkatërrimin që goditi qytetin, duke varrosur banorët e tij nën rrënoja, shumica e të cilëve ishin gra dhe fëmijë. Synimi i Pikasos ishte të gdhendte incidentin e përgjakshëm në ndërgjegjen kulturore kolektive si një simbol i mizorive që njerëzit mund të kryejnë – një këshillë të qëndrueshme për brezat e ardhshëm.

Perëndimi ka shfrytëzuar me mjeshtëri propagandën kulturore dhe murali i Pikasos ka udhëtuar nëpër botë, i paraqitur në ekspozita dhe ngjarje ndërkombëtare si një kundërsimbol i konceptit të luftës. Është bërë një dokument humanitar solidariteti me viktimat civile të Guernicës dhe tragjedi të tjera.

Shkatërrimi në të gjithë Libanin

Megjithatë, kjo festë globale e artit si pasqyrim i përparimit njerëzor duket se zbatohet në mënyrë selektive, veçanërisht kur bëhet fjalë për vendet dhe njerëzit e Azisë Perëndimore.

Për 40 ditët e fundit, në Liban Baalbek, Jabal Amel, Nabatieh, Tiro dhe periferia jugore e Bejrutit, Izraeli ka shkaktuar shkatërrim në qytetet, fshatrat dhe qytezat e lashta me qëllim të pamëshirshëm. Lagje të tëra janë rrafshuar me saktësi, si për të fshirë historinë e tyre.

e Libanit Agjencia Kombëtare e Lajmeve (NNA) ka raportuar se të paktën 40,000 njësi banimi janë shkatërruar nga Izraeli në Libanin jugor që nga 8 tetori 2023 dhe 37 qytete janë zhdukur, shumica e tyre brenda tre kilometrave nga kufiri jugor. Qytete si Aita Shaab dhe Kafr Kila janë ndër më të goditurat. Që kur Izraeli e nisi atë pushtimi tokësor më 2 tetor, shkalla e shkatërrimit është përshkallëzuar, me gati 80 për qind të dëmit që ka ndodhur pas kësaj date. Analiza satelitore nga Washington Post zbulon se gati një e katërta e ndërtesave në 25 qytete libaneze pranë kufirit janë dëmtuar ose shkatërruar.

Mund të shihen ushtarët e pushtimit duke u kënaqur në zhdukjen e shtëpive, duke u hakmarrë sikur të ndëshkonte njerëzit që dikur jetonin atje – njerëz që, siç na thotë historia, janë të ndërthurur me rezistencën. Këto fshatra, qyteza dhe qytete, të cilat dikur ishin bastioni i ndjenjave nacionaliste, kanë rezistuar që nga ditët e kësaj kohe Konferenca Hujair në 1920 dhe më gjerë.

Në këto vende, gjen ende tetëvjeçarë, mjekërr dhe të vendosur, të cilët nderojnë figura si Gamal Abdel Nasser apo Antoun Saadeh. Të tjerët mbeten jashtëzakonisht besnikë ndaj së majtës dhe mbajnë idealet e epokës sovjetike, ose kanë luftuar përkrah rezistencës palestineze që nga fillimi i saj.

Pas humbjeve poshtëruese ndaj shtetit pushtues dhe kur batica nacionaliste arabe u tërhoq në vitet 1970, kur shtetet kthyen shpinën dhe u bashkuan me armiqtë e Libanit, njerëzit e këtyre zonave u përqafuan islami revolucionar si një mburojë kundër pushtimit dhe hegjemonisë.

Lufta kundër kulturës dhe trashëgimisë së Libanit

Në rastin e sotëm të Libanit, sulmet e Izraelit nuk synojnë vetëm Hezbollahun, Lëvizjen Amal, apo edhe atë Grupi Islamik i udhëhequr nga sunitët – ata synojnë historinë kolektive të vendit, të tashmen e tij dhe vetë trashëgiminë e rezistencës që ka formësuar prej kohësh identitetin e tij.

Në periferitë jugore të Bejrutit, nuk janë vetëm ndërtesat e banimit ato që janë goditur. Bastisjet e Izraelit kanë shënjestruar sistematikisht infrastrukturën, duke përfshirë sistemet e ujit, telekomunikacionin, rrjetet e energjisë elektrike dhe rrugët.

Në Tiro, a qytet i zhytur në histori, shkatërrimi pasqyron zonat kufitare. Trashëgimia kulturore, dikur e mbrojtur me shekuj, po zhduket nën breshërinë e granatimeve izraelite. Në Baalbek, shkatërrimi u shtri në Vende arkeologjike të klasifikuara nga UNESCO, duke përfshirë rrënojat romake 3000-vjeçare pranë Kështjellës Baalbek, një pikë referimi me rëndësi të jashtëzakonshme historike.

Kjo e shtyu qeverinë libaneze të paraqiste një ankesë në UNESCO për të mbrojtur këtë trashëgimi të paçmuar. Në Nabatieh, bombardimet arritën nivele të paprecedentë, me 1,763 bastisje që reduktuan tregun historik të qytetit – një qendër jetike e jetës ekonomike, historike dhe kulturore – në rrënoja.

Deri më 26 tetor, analiza satelitore zbuloi këtë të paktën 9,934 ndërtesa në të gjithë Libanin ishte dëmtuar ose shkatërruar, duke përfaqësuar gati një për qind të të gjitha ndërtesave në vend. Kjo është pjesë e strategjisë më të gjerë – të Tel Avivit për të rritur koston e rezistencës në mendjet e mbështetësve të tij.

Rritja e kostos së rezistencës

Në përputhje me “ famëkeqeDoktrina Dahiye” dhe përmes shkatërrimit të plotë joproporcional, Izraeli shpreson të rrisë çmimin e refuzimit të pushtimit dhe mbrojtjes së të drejtave palestineze, duke përdorur metoda të dizajnuara për të ndëshkuar dhe demoralizuar, për të fshirë njerëzit, trashëgiminë e tyre historike, dhe gjurmët fizike të ekzistencës së tyre. 

Synimi i shtëpive, lagjeve dhe monumenteve kulturore është një fushatë e llogaritur për të shkëputur lidhjet midis njerëzve dhe tokës së tyre – për të shkatërruar lidhjet fizike dhe emocionale që përcaktojnë një komunitet.

Në fshatrat jugore si Al-Adaisa dhe Mohibib, as varret e paraardhësve nuk janë kursyer. Ajo që Izraeli po bën është një luftë paralele – jo vetëm një sulm ushtarak, por një çrrënjosje morale dhe kulturore, një përpjekje për të shkatërruar si qëndrueshmërinë materiale ashtu edhe shpirtërore të një shoqërie që ka rezistuar prej kohësh.

Ky ndëshkim kolektiv, një shkelje flagrante e ligjeve dhe konventave ndërkombëtare, është krijuar për të minuar infrastrukturën materiale dhe morale të Libanit. Njerëzit, urbanizimi, infrastruktura dhe shërbimet – këto janë shtyllat e forcës në çdo shoqëri dhe të gjitha janë nën sulm sistematik, siç u pa me shënjestrimin e fundit të Izraelit El-Kard el-Hassan degët, institucionet financiare të drejtuara nga Hezbollahu, të krijuara për të ofruar kredi pa interes dhe shërbime të tjera bazë për civilët libanezë.

Sfidat e kthimit dhe rindërtimit

Pa dyshim, efektet e këtij shkatërrimi do të jehojnë për breza. Ndërsa konflikti zvarritet, pa një fund të dukshëm në horizont, populli i Libanit po afrohet zhvendosur sistematikisht. Komunitete të tëra janë çrrënjosur, shumë prej tyre janë zhvendosur më shumë se një herë, me disa që kërkojnë strehim deri në fund Iraku, Siria, Irani dhe Afrika.

Edhe nëse arrihet një armëpushim, kthimi në shtëpi nuk është çështje e thjeshtë. Shkatërrimi i lënë pas do të thotë se shumë do t’i gjejnë fshatrat dhe qytetet e tyre të pabanueshme. Rindërtimi do të marrë kohë, dhe spektri i zhvendosjes sektare tezgjah, që kërcënon të ndryshojë përgjithmonë strukturën delikate demografike të vendit.

Synimi i Izraelit shkon përtej objektivave të tij të deklaruara – të cilat tashmë kanë dështoi për t’u materializuar, duke përfshirë kthimi i kolonëve veriorë. Nivelimi i fshatrave kufitare dhe zhdukja e mjeteve të jetesës lë të kuptohet për një projekt më të madh – një riformësim të qëllimshëm të gjeografisë dhe demografisë.

Kjo është evidente në përpjekjen për të krijuar një zonë tampon në kufirin libanez, të ngjashme me modelin në Gaza. Ndërkohë, rezistenca po përgatitet për një konflikt të gjatë e të zgjatur, duke kuptuar se kjo është jo vetëm një betejë për territorin por një konfrontim ekzistencial mbi identitetin dhe të ardhmen e Libanit.

Nën udhëheqjen e saj të re, rezistenca mbetet e palëkundur, duke e ditur se fushata e Izraelit synon jo vetëm çarmatimin e saj, por edhe çmontimin e lidhjes midis popullit libanez dhe kauzës së tyre, si në Gaza me “Plani i gjeneralëve.”

Lufta civilizuese

Megjithatë, pavarësisht bombardimeve të pamëshirshme dhe përpjekjeve për të thyer Libanin, solidariteti vazhdon. Të zhvendosurit nga jugu, Bekaa dhe periferitë kanë gjetur strehim në të gjithë Libanin dhe përqafimi që kanë marrë flet shumë për qëndrueshmërinë e shpirtit libanez.

Ndërsa ndarjet mbeten, dhe ndërsa presionet e zhvendosjes potencialisht mund të mbjellin mosmarrëveshje, klima aktuale është një klimë e gjerë humanitare. Por ky solidaritet është i brishtë, i prekshëm ndaj presioneve të zhvendosjes së zgjatur dhe vështirësive ekonomike. Nëse keqmenaxhohet, mund të bëhet lehtësisht një pikë ndezjeje për konfliktin e brendshëm, i shfrytëzuar nga ata që kanë interes të mbjellin kaos të mëtejshëm.

Fushata izraelite e mbështetur nga SHBA në Liban nuk ka të bëjë vetëm me epërsinë ushtarake; ka të bëjë me riformësimin e realitetit politik, social dhe kulturor të Libanit. Për fat të mirë, rezistenca e kupton këtë, ashtu si edhe njerëzit që vazhdojnë të durojnë.

Sfida tani nuk është vetëm të rezistosh ushtarakisht, por edhe të ruash unitetin, kulturën dhe Libanin identiteti historik përballë një përpjekjeje të qëllimshme dhe sistematike për ta çmontuar atë./thecradle