Ekspozimi ndaj plumbit rezultoi në rënien e koeficientit mesatar të inteligjencës së një personi deri në 3 pikë, sipas shkencëtarëve. Ndotja e përhapur me plumb në Perandorinë Romake mund të ketë shkaktuar rënie të theksuar në të gjithë Evropën që zgjati gati dy shekuj, ka zbuluar një studim.
Koeficienti i inteligjencës (IQ) i një banori mesatar të qytetërimit të lashtë ka të ngjarë të ketë rënë me 2.5 deri në 3 pikë si rezultat i ekspozimit ndaj metalit toksik, sipas punimit të botuar në Proceedings of the National Academy of Sciences këtë të hënë.
Shkencëtarët, të cilët studiuan kimikatet e përmbajtura në bërthamat e akullit të nxjerra në Grenlandë, thanë se zbuluan se ndotja me plumb në Perandorinë Romake u rrit ndjeshëm pas vitit 15 para Krishtit dhe mbeti e lartë deri në rënien e Pax Romana, një shtrirje paqeje dhe prosperiteti që përfundoi në 180 pas Krishtit.
“Është e mahnitshme që ne ishim në gjendje të përcaktojmë sasinë e ndotjes së ajrit atmosferik mbi Evropën gati 2000 vjet më parë dhe të vlerësonim ndikimet e mundshme shëndetësore në qytetërimin e lashtë romak,” tha autori kryesor i punimit, Joseph McConnell, një shkencëtar klimatik dhe mjedisor në Desert Research.
Gjetjet janë “shumë të thella” sepse ato tregojnë se “emetimet antropogjene nga aktivitetet industriale kanë rezultuar në dëme të përhapura në shëndetin e njeriut për më shumë se dy mijëvjeçarë,” tha ai.
Perandoria Romake – e cila në kulmin e saj mbulonte të gjithë rajonin e Mesdheut duke përfshirë Afrikën Veriore, Evropën Perëndimore dhe pjesë të Lindjes së Mesme – po nxirrte dhe shkrinte sasi të mëdha argjendi dhe plumbi “për monedhat e tyre, për ekonominë e tyre” dhe si rezultat . sasi të mëdha metali toksik u ngjitën me grimcat e pluhurit në atmosferë, shpjegoi shkencëtari.
“Një reduktim prej 2,5 deri në 3 pikë në IQ mund të mos tingëllojë shumë, por ishte në të gjithë popullsinë dhe do të kishte vazhduar për gati 180 vitet e Pax Romana”, përfundoi McConnell.
Studimi mati vetëm ndotjen e ajrit, por romakët u ekspozuan ndaj plumbit përmes burimeve të tjera, duke përfshirë hidraulikun dhe enët e kuzhinës.
Shkencëtarët kanë debatuar gjatë nëse përdorimi i gjerë i metalit toksik luajti një rol në rënien e Perandorisë Romake.
“Ua lë në dorë epidemiologëve, historianëve të lashtë dhe arkeologëve të përcaktojnë nëse nivelet e ndotjes atmosferike në sfond dhe ndikimet shëndetësore që kemi identifikuar… ishin të mjaftueshme për të ndryshuar historinë,” tha McConnell./RT/GazetaImpakt
