Pse Izraeli nuk e gëlltit dot pranin turke në Rripin e Gazës

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu po i bën rezistencë të fortë pranisë së mundshme të Turqisë dhe Katarit në zonën e Gazës — ai e ka përshkruar atë si një “linjë e kuqe” në planin për paqe të pasluftës. Shteti izraelit është i shqetësuar se përfshirja e Turqisë dhe Katarit mund t’u japë atyre ndikim të padëshiruar në pothuajse të gjitha proceset e rindërtimit dhe menaxhimit civil të Gazës.

Në anën tjetër, Uashingtoni po bën përpjekje për të mbështetur marrëveshjen e ndërmjetësuar nga Turqia, Egjipti dhe Katari me Hamas dhe insiston se roli i Turqisë dhe Katarit do të jetë vetëm humanitar apo civil — pa karakter ushtarak dhe politik. Megjithatë, Tel Avivi nuk është i bindur me këtë justifikim amerikan; nëse Turqia merr pjesë, Izraeli e sheh këtë si kërcënim për sigurinë dhe pavarësinë e vendimmarrjes në Gaza.

Negociatat midis Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara vazhdojnë, me qëllim parandalimin e një krize diplomatike dhe ruajtjen e bashkëpunimit me akteret kyqë në Lindje të Mesme (Burimi: gazeta izraelite “Israel Hayom”).

Arsyet e refuzimit izraelit !

Ka disa “arsyet” kryesore pse Izraeli është kundër pranisë së Turqisë në Rripin e Gazës:

Izraeli ndjen se Turqia, me përfshirjen e saj, mund të fitojë influencë të rëndësishme në një territor ku Izraeli synon të ruajë kontrollin mbi tokat e pushtuara.

Turqia dhe Izraeli kanë histori të trazuar qoftë bashkëpunimi por edhe rivaliteti; Izraeli nuk dëshiron që Turqia të përdorë situatën në Gaza për të rritur rolin e saj rajonal.

Izraeli e shikon Katarin gjithashtu si aktor të rëndësishëm që ka qenë ndërmjetësues në të kaluarën, dhe frikësohet se kombinimi Turqi-Katar mund të sfidojë pozicionin izraelit në tokat e pushtuara palestineze por edhe dobësimin e Izraelit në gjeopolitikën në regjion

Roli turk dhe pse insiston të jetë e pranishme Turqia në Rripin e Gazës !

Turqia ka arsye të rëndësishme për të qenë e përfshirë:

Turqia kërkon të rrisë rolin e saj në Lindjen e Mesme si aktor kyç i rajonit. Përfshirja në rindërtimin dhe menaxhimin e Gazës do t’ia mundësonte këtë.

Turqia shfaq solidaritet me popullin palestinez dhe dëshiron ta demonstroj këtë si një përparësi politike dhe morale në politikën e saj të jashtme.

Siç raportohet, Turqia ka caktuar një zyrtar të lartë të emergjencës për të koordinuar ndihmën humanitare për Gazën.

Po ashtu, për Turqinë është një shans për të forcuar marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara dhe me vendet arabe që janë të përfshira në marrëveshje.

Marrëdhëniet Izrael–Turqi: Historia dhe gjendja aktuale !

Marrëdhëniet midis Izraelit dhe Turqisë kanë pasur shume luhatje dhe janë mjaft komplekse:

Turqia ishte shteti i parë me shumicë myslimane që njohu Izraelin në vitin 1948

Gjatë viteve 1990-2000 kishte një periudhë «të artë», ku Turqia dhe Izraeli bashkëpunonin në ekonomi, mbrojtje, diplomaci.

Megjithatë, me ngritjen në fuqi të partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (Justice and Development Party apo turqisht Adalet ve Kalkınma Partisi- AKP ) dhe me politikën më aktive të Turqisë ndaj çështjes palestineze, marrëdhëniet u përkeqësuan.

Rasti më i rėnd i përshkallzimit të raporteve Turqi-Izrael ishte incidenti i flotës humanitare “Mavi Marmara” në vitin 2010, ku humbën jetën disa shtetasë turq.

Kohët e fundit, për shkak të luftës në Gazë dhe akuzave të Turqisë ndaj Izraelit, marrëdhëniet janë në pikën më të tensionuar. Turqia ka ndërmarrë masa si pezullim i tregtisë me Izraelin dhe ndalime ajrore/portuale.

Pra: nuk është çështje vetëm e politikës së jashtme, por edhe e imazhit politik të Turqisë në rikonfigurimin gjeopolitikë dhe gjeostrategjik të Turqisë si akter kredibil në marrdhënjet nderkombëtare qoftë në rrafshin regjional por eshe në atë botëror.

Roli i Shteteve e Bashkuara të Anerikës si akter dominant !

Shtetet e Bashkuara janë ndërmjetës kryesorë në këtë proces dhe dëshirojnë që marrëveshja e armpushimit në Gaza të shkojë përpara me përfshirjen e Turqisë dhe Katarit vetëm në nivel humanitar/civil.

Por Izraeli ka frikë se përfshirja e Turqisë mund të çojë në një humbje të autonomisë së tij në aspektin e sigurisë dhe vendimmarrjes.

Ky është një shembull tipikë dhe sfidues i marrëdhënieve në trekëndëshin SHBA-Turqi-Izraelit: ku secili ka interesa të ndryshme, por është i lidhur me tjetrin.

Çfarë do vije tani – skenarët e nundshëm ?

Në këtë fazë mund të ndodhin disa skenarë:

Nëse Izraeli “bindet“për të pranuer ardhjen e turqëve në Rripin e Gazës dhe nëse SHBA garantojn se Turqia nuk do të ketë ndikim ushtarak apo politik, atëherë mund të arrihet një kompromis.

Por, nëse Izraeli vazhdon të refuzojë dhe Turqia vazhdon të kërkojë më shumë rol, mund të ketë përkeqësim të marrëdhënieve dhe rritje të tensioneve diplomatike por me pak gjasë ballafaqim ushtarakë.

Një tjetër skenar është që Turqia të përfshihet kryesisht me ndihmë humanitare dhe rindërtim, që mund të jetë më i pranueshëm për Izraelin.

Gjithashtu, nëse situata në Gaza përkeqësohet (çështje emergjence humanitare, epidemie, largim masiv banorësh), presioni ndërkombëtar për pranin e Turqisë mund të rritet.

Kërkesa e Izraelit për të parandaluar praninë turke dhe të Katarit në Gazë, shfaqë jo vetëm një çështje teknike ose logistike, por një lloj lufte për influencë dhe legjitimitet në një zonë shumë të ndjeshme për sigurinë dhe gjeopolitikën rajonale dhe botërore. Mar­­rëdhëniet mes Turqisë dhe Izraelit kanë arritur në pikun mė të lart të tensioneve verbale por vështirë e besuedhme për një konfrontim ushtarak, ndonëse të dy rivalët e njohin mirë fuqin e njëri-tjetrit. Miq JO por edhe arniqë….?/GAZETAIMPAKT