Të dielën, një komision kyç kongresional në Shtetet e Bashkuara miratoi projektligjin e ri të prerjes së taksave të Presidentit Donald Trump, i cili mund të aprovohet në Dhomat e Përfaqësuesve gjatë javës.
Projektligji zgjat prerjet e taksave të vitit 2017 të Trump-it dhe mund të shtojë deri në 5 trilion dollarë borxh kombëtar, duke thelluar shqetësimet pas uljes së vlerësimit të kreditit të SHBA-së nga Moody’s të premten. Agjencia citoi shqetësime për borxhin në rritje të vendit, që tani arrin 36 trilionë dollarë.
SHBA-ja ka borxhin kombëtar më të madh në botë dhe përballet me shqetësime në rritje për stabilitetin e saj afatgjatë fiskal.
Çfarë është borxhi i SHBA-së?
Borxhi kombëtar është shuma totale që qeveria amerikane i detyrohet huadhënësve të saj. Aktualisht, ai arrin 36.2 trilionë dollarë, që përfaqëson 122% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (GDP) të vendit. Për më tepër, borxhi po rritet me rreth 1 trilion dollarë çdo tre muaj.
Rekordi historik: Raporti borxh/GDP arriti kulmin gjatë pandemisë në 2020, kur shkoi në 133%. Krahasimi global: SHBA-ja është në 10 vendet kryesore me raportin më të lartë borxh/GDP në botë, duke konkurruar me vende si Japonia (260%) dhe Italia (140%).
Pse ka rëndësi?
Shpenzimet e interesit: Qeveria shpenzon mijëra miliardë dollarë në vit vetëm për të paguar interesat e borxhit, duke zvogëluar fonde për shëndetësi, edukim dhe infrastrukturë. Rreziqet ekonomike: Një borxh shumë i lartë mund të çojë në: Rritje të taksave në të ardhmen. Ulje të besimit në dollarin amerikan si monedhë globale. Presion për reduktim të shpenzimeve sociale.
Reagimi i agjencive të vlerësimit: Uljet e vlerësimeve (si ajo e Moody’s) mund të rrisin kostot e huazimit për SHBA-në.
A është i pashmangshëm një krizë?
Jo domosdoshmërisht. SHBA-ja përdor dollarin si monedhë globale, e cila i lejon të huazojë me norma relativisht të ulëta. Megjithatë, nëse borxhi vazhdon të rritet pa kontroll, mund të shkaktojë:
Inflacion të lartë (nëse qeveria “printon” para për të mbuluar borxhin).
Rënie të investimeve të huaja në obligacionet amerikane.
Çfarë është “debt ceiling” (pragu i borxhit) dhe pse rritet vazhdimisht?
Kur qeveria e SHBA-së shpenzon më shumë para sesa mbledh nga taksat, krijohet një deficit buxhetor. Për ta mbuluar këtë deficit, qeveria huazon para (duke lëshuar obligacione të shtetit).
Çfarë është “debt ceiling”?
Pragu i borxhit (debt ceiling) është kufiri maksimal që Kongresi i SHBA-së i vendos qeverisë për sa mund të huazojë për të financuar detyrimet ekzistuese, si:Sigurimet Shoqërore (Social Security)
Shëndetësia (Medicare, Medicaid)
Mbrojtja (defense spending)
Pagesa e interesave të borxhit ekzistues.
Ky kufir nuk kontrollon shpenzimet e reja, por lejon qeverisë të mbulojë shpenzimet e miratuara tashmë nga Kongresi.
Pse rritet vazhdimisht?
Që nga viti 1960, Kongresi ka rritur, pezulluar ose ndryshuar pragun e borxhit 78 herë (sipas Ministrisë së Financave). Kjo ndodh sepse:Deficitet vjetore: Qeveria vazhdon të shpenzojë më shumë se sa mbledh.
Rritja e detyrimeve: Programe si pensionet dhe shëndetësia kërkojnë fonde gjithnjë e më të mëdha.
Interesat e borxhit ekzistues: Vetë pagesa e interesave të borxhit të tashmë shton nevojën për huazim të ri.
Çfarë ndodh kur arrihet kufiri?
Nëse pragu i borxhit nuk rritet, qeveria nuk mund të huazojë më dhe mund të:
Vonojë pagesat (për punonjësit, ushtrinë, ose pensionistët).
Shkaktojë një parandalim teknik të shpenzimeve (government shutdown).
Rrezikojë një parandalim të pagueshmërisë (default), gjë që mund të tronditë tregjet globale.
Pse nuk e heqin fare kufirin?
Disa ekonomistë argumentojnë se pragu i borxhit është i panevojshëm, pasiqë Kongresi tashmë miraton buxhetin (dhe deficitin). Megjithatë, ai ruhet si:
Mjet politik: Partitë e përdorin për të negociuar kushte (si ulje të shpenzimeve).
Simbol i përgjegjësisë: Në teori, detyron diskutim rreth borxhit.
Konkluzioni
Pragu i borxhit nuk ndalon rritjen e borxhit, por vetëm kufizon aftësinë e qeverisë për ta shlyer atë. Meqenëse deficitet vazhdojnë, Kongresi rrit vazhdimisht kufirin për të shmangur një krizë financiare.
