Vrasja e gjykatësve të lartë iranianë lidhet me grupin MEK të shpërngulur në Shqipëri

Vrasja e dy gjykatësve të lartë iranianë, Mohammad Moghiseh dhe Ali Razini, ka tërhequr vëmendjen ndaj grupit ushtarak i shpallur terrorist nga OKB deri ne 2012, tashmë të shpërngulur në Shqipëri,  Mojahedin-e Khalq (MEK), i cili është akuzuar nga autoritetet iraniane për organizimin e këtij akti të dhunshëm. Incidenti, që ndodhi në Teheran më 18 janar, ka ngritur pyetje të mëdha për motivet dhe pasojat e një ngjarjeje të tillë, ndërkohë që MEK, deri tani, nuk ka marrë asnjë përgjegjësi për vrasjet.

Gjykatësit, të cilët kishin një histori të gjatë përfshirjeje në gjykime politike dhe mbajtën pozita të larta në sistemin gjyqësor iranian, u qëlluan për vdekje brenda Pallatit të Drejtësisë në Teheran. Ata ishin të njohur për ndikimin e tyre në procese të tilla si ato që lidhen me Lëvizjen e Gjelbër të vitit 2009, një lëvizje opozitare që kundërshtoi zgjedhjet presidenciale të cilat konsideroheshin të manipuluara.

MEK, një grup që dikur mbështeste liderin revolucionar iranian Ayatollah Khomeini, është shpallur një organizatë terroriste nga qeveria iraniane dhe ka një histori të gjatë përballjesh me shtetin e tij të origjinës. Grupi vepron dhe është aktiv kryesisht nga Shqipëria dhe ka kultivuar lidhje të ngushta me politikanë të ndryshëm, përfshirë disa figura të njohura amerikane.

Në një kohë kur Irani ka ngritur akuza për përfshirje të MEK në vrasjen e gjykatësve, disa analistë besojnë se ngjarja mund të jetë një pjesë e një strategjie më të gjerë, për të destabilizuar regjimin iranian dhe për të nxitur tensione mes grupeve të ndryshme  dhe autoriteteve iraniane.

Historia: Dy gjykatës të lartë të Gjykatës së Lartë të Iranit janë vrarë në Teheran në atë që është përshkruar si një “vrasje e planifikuar.” Zyrtarët iranianë kanë akuzuar organizatën Mojahedin-e Khalq (MEK), e cila deri tani nuk ka konfirmuar dhe as mohuar përgjegjësinë.

Përmbajtja: Gjykatësit Mohammad Moghiseh dhe Ali Razini u qëlluan për vdekje në Pallatin e Drejtësisë në Teheran më 18 janar.

Sulmuesi, emri i të cilit nuk është bërë i njohur, thuhet se ka qenë një pastrues që ka shërbyer çaj në kompleks dhe ka punuar atje për 10 vjet, sipas mediave lokale. Ai vrau veten pas atentatit ndaj gjykatësve.

Agjencia e lajmeve e drejtuar nga gjyqësori, Mizan, e përshkroi incidentin si një “vrasje të planifikuar”, por detajet e sakta të ngjarjes mbeten të paqarta.

Disa raporte thonë se sulmuesi ka plagosur me thikë një roje sigurie dhe ka marrë armën e tij për të vrarë gjykatësit, ndërsa të tjerë thonë se sulmuesi nxori një armë dhe filloi të qëllonte.

Zëdhënësi i gjyqësorit, Asghar Jahangir, më 19 janar tha se disa persona janë “identifikuar, thirrur ose arrestuar” në lidhje me vrasjet. Në një deklaratë më 18 janar, Khamenei e quajti vrasjen e gjykatësve një “martirizim.”

Dita tjetër, Khamenei udhëhoqi ritualet fetare mbi trupat e Moghiseh dhe Razini, që tregonin statusin e tyre të lartë në sistemin ligjor.

Autoritetet iraniane kanë akuzuar MEK për vrasjet, megjithatë grupi ende nuk ka marrë përsipër apo mohuar përgjegjësinë.

Mohsen Rezaee, një politikan i njohur konservator dhe anëtar i Këshillit të Këshilltarëve, më 19 janar akuzoi se “hipokritët” qëndronin pas sulmit, duke përdorur një term për të përshkruar MEK. Rezaee gjithashtu akuzoi grupin për “bashkëpunim me armiqtë e kombit iranian”, një referencë e mundshme për Izraelin dhe SHBA-në.

Në një paraqitje në televizionin shtetëror më 18 janar, ish-ministri i drejtësisë Mostafa Pourmohammadi (2013-17) tha se sulmuesi ka tentuar, por ka dështuar të vriste një gjykatës të tretë. Pourmohammadi pretendoi se para se të qëllonte gjykatësit, sulmuesi “foli për ‘hipokritët’- cilësim që iranianët përdorin për MEK.

MEK më 19 janar festoi vrasjen e gjykatësve, duke i quajtur ata “ekzekutues.” Një postim në faqen e internetit të grupit të bazuar në Shqipëri përshkroi përfshirjen e viktimave në ekzekutimet masive të të burgosurve në fund të viteve 1980, shumica e të cilëve ishin anëtarë të MEK.

Majid Nouri, djali i Hamid Nouri, i cili u dënua në 2022 në Suedi për përfshirje të mundshme në ekzekutimet e vitit 1988, më 19 janar e quajti Moghiseh “mikun më të mirë të babait tim.”

Babai i tij, Hamid Nouri, u dënua me burg për “shkelje të rënda të ligjit ndërkombëtar humanitar dhe vrasje,” por u lirua në vitin 2024 si pjesë e një shkëmbimi të të burgosurve me Iranin.

Djali i tij pretendoi se lirimi i babait të tij ishte një “disfatë e madhe” për MEK, të cilën e akuzoi për “hakmarrje” duke vrarë Moghiseh dhe Razini, “emrat e të cilëve dolën shpesh gjatë gjykimit të babait tim.”

Të dy Moghiseh dhe Razini ishin kryegjyqtarë të shumë proceseve politike, përfshirë ato që lidhen me Lëvizjen e Gjelbër. Aktiviteti i MEK u shfaq pas zgjedhjeve presidenciale të kontestuara në Iran në vitin 2009 dhe përfshiu protesta masive, të cilat u përballën me forcën e sigurisë.

Konteksti/Analiza: Si Moghiseh, ashtu edhe Razini mbajnë pozita të larta në sistemin ligjor të Iranit, me Moghiseh që ka pasur një njohje më të madhe për shkak të drejtimit të shumë rasteve politike.

MEK, një organizatë islamo-markiste shpesh e përshkruar si një “kult,” ka qenë grupi i vetëm  i organizuar që ka kundërshtuar aktivisht Republikën Islamike.

Fillimisht, mbështetësit e MEK mbështetën liderin revolucionar Ayatollah Ruhollah Khomeini (1900–1989) gjatë luftës së tij kundër Shahut Mohammad Reza Pahlavi (1941–1979).

Megjithatë, pasi ra në kundërshtim me Republikën Islamike të sapoformuar nën udhëheqjen e Khomeinit, MEK filloi një kryengritje të pasuksesshme. Grupi më vonë u shpërngul në Irak, ku udhëheqësi i atëhershëm Saddam Hussein (1979–2003) u ofroi azil dhe inkurajoi sulme të MEK ndaj forcave iraniane gjatë Luftës Iran-Irak (1980-1988).

Qeveria iraniane e ka shpallur MEK një “organizatë terroriste” dhe e mban përgjegjëse për vrasjen e 17,000 iranianëve gjatë viteve 1980.

Grupi opozitar i shpërngulur ka punuar për të krijuar marrëdhënie me politikanë amerikanë dhe ka pasur figura të njohura, kryesisht republikanë, që kanë marrë pjesë në ngjarjet e tij.

John Bolton, i cili shërbeu si këshilltar për sigurinë kombëtare gjatë mandatit të parë të Donald Trump (2017-2021), ka qenë një mbështetës i MEK. Para emërimit të tij në vitin 2018, Bolton ka folur në ngjarje të grupit dhe ka shprehur mbështetje për ta.

Në korrik 2022, Irani vendosi sanksione ndaj zyrtarëve të SHBA-së që ai i tha se mbështesnin MEK, përfshirë ish-sekretarin e shtetit Mike Pompeo (2018-2021) dhe senatoren Ted Cruz dhe Cory Booker.

Irani gjithashtu akuzon MEK për lidhje të ngushta me armikun e tij Izrael dhe ka sugjeruar se Tel Avivi mund të ketë ndihmuar piratët kibernetikë të lidhur me MEK të sulmojnë Iranin në të kaluarën.

E ardhmja: Vrasja e gjykatësve të lartë është incidenti më i fundit në një listë në rritje të dështimeve të sigurisë.

Irani është akuzuar më parë për kryerjen e sulmeve kibernetike ndaj MEK dhe Shqipërisë, ku grupi është i bazuar. Teherani mund të synojë grupin nëse e konsideron atë përgjegjës për vrasjet.

Janë të mundshme shqetësime për incidente të tjera të tilla, ndoshta të destinuara për të krijuar paqëndrueshmëri në Iran, përpara mundësisë së një dialogu ndërmjet Teheranit dhe Uashingtonit, me rikthimin e Trump në Shtëpinë e Bardhë./AmwajMedia/GazetaImpakt

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne