Kur filloi?
Më 27 nëntor, një koalicion i luftëtarëve të opozitës nisi një ofensivë të madhe kundër forcave pro-qeveritare. Sulmi i parë erdhi në vijën e parë midis Idlibit të kontrolluar nga opozita dhe guvernatorit fqinj të Aleppos. Tre ditë më vonë, luftëtarët e opozitës morën qytetin e dytë më të madh të Sirisë, Alepon.
Kush e bëri këtë?
I quajtur Operacioni Parandalimi i Agresionit, kjo ofensivë u luftua nga disa grupe të armatosura opozitare siriane të udhëhequra nga Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dhe të mbështetur nga fraksionet aleate të mbështetura nga Turqia. HTS – e udhëhequr nga Abu Mohammed al-Julani – është më e madhja dhe më e organizuara, pasi ka qeverisur qeverinë e Idlibit për vite përpara kësaj ofensive. Grupe të tjera që morën pjesë në operacion ishin Fronti Kombëtar për Çlirimin, Ahrar al-Sham, Jaish al-Izza dhe Lëvizja Nour al-Din al-Zenki, si dhe fraksione të mbështetura nga Turqia që bien nën ombrellën e Sirisë.
Ka rënë e gjithë Siria?
Ndoshta. Edhe pse luftëtarët e opozitës nuk hynë në Lattakia dhe Tartous, në qeveritë bregdetare – shihen si bastione të al-Asadit. Rebelët përparuan shpejt – brenda pak ditësh, ata morën Hamën dhe Homsin, një qytet i quajtur dikur “Kryeqyteti i Revolucionit” gjatë viteve të para të luftës. Të shtunën, Deraa – vendlindja e kryengritjes së 2011 – doli gjithashtu nga kontrolli i qeverisë . Ushtria siriane njoftoi se po “rivendosej dhe ripozicionohej” në provincën dhe Sweida aty pranë, por kjo dukej se doli e kotë. Observatori Sirian për të Drejtat e Njeriut (SOHR), me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, tha se trupat siriane po tërhiqeshin nga pozicionet në Quneitra, pranë Lartësisë Golan të aneksuar nga Izraeli.
Siria po luftonte teksa ekonomia e saj u rëndua, e cila thuhet se mbështetej kryesisht nga një tregti e paligjshme e drogës psikoaktive Captagon. Al-Assad u bë jashtëzakonisht i papëlqyer pasi njerëzit e kishin gjithnjë e më të vështirë të mbijetonin, duke përfshirë ushtarët e tij, shumica e të cilëve nuk donin të luftonin për të. Ushtarët dhe oficerët e policisë thuhet se po braktisnin postet e tyre, po dorëzonin armët dhe po iknin përpara përparimit të opozitës. Edhe ushtarakisht, regjimi i al-Asadit ka qenë i dobët prej vitesh, duke u mbështetur në mbështetjen ushtarake ruse dhe iraniane për ta mbështetur atë. Por, analistët thonë se Rusia është zhytur në pushtimin e saj të Ukrainës dhe Iranit dhe aleati i tyre libanez Hezbollahu është dëmtuar nga sulmet izraelite – ata nuk mund të vinin në shpëtimin e ushtrisë siriane të lëkundur.
Ku është al-Assad?
Askush nuk e di ende se ku ndodhet al-Assad. Ai dhe ministri i tij i mbrojtjes Ali Abbas janë të dy në vende të panjohura, sipas kryeministrit sirian Mohammad Ghazi al-Jalali, i cili i tha uebsajtit të lajmeve Al Arabiya se ata kishin humbur komunikimin të shtunën mbrëma. Sipas kreut të SOHR, Rami Abdel Rahman, al-Assad u largua nga Siria përmes aeroportit ndërkombëtar të Damaskut ndërsa ishte i siguruar nga ushtria. Ushtarët e braktisën atë pak më vonë dhe luftëtarët e opozitës morën kontrollin e saj.
A ka ikur e gjithë qeveria?
Jo, kryeministri al-Jalali ka qëndruar, duke folur për shtypin herët të dielën për të thënë se ai kishte mbetur për t’u siguruar që gjërat të vazhdonin të ecnin.
Damasku, Homs dhe qytete të tjera siriane shpërthyen në festime ndërsa u njoftua largimi i al-Asadit. Pamjet nga Damasku kapën luftëtarët e opozitës duke qëlluar në ajër në agim. Njerëzit u ngjitën në majë të tankeve në gëzim, mes turmave që valëvitnin flamurin e revolucionit. Në disa vende, njerëzit rrëzuan statujat e babait të al-Asadit, Hafezit. Turmat u mblodhën për t’u lutur së bashku në xhami dhe për të festuar në sheshe publike, duke brohoritur parulla kundër Asadit dhe duke i rënë borive të makinave.
Çfarë ndodhi në burgun Sednaya?
Luftëtarët e opozitës kanë hapur burgjet e regjimit gjatë avancimit të tyre, duke liruar të burgosurit e ndërgjegjes të mbajtur brenda. HTS njoftoi se luftëtarët e saj kishin sulmuar burgun në periferi të kryeqytetit, duke shpallur “fundin e epokës së tiranisë në burgun e Sednaya”, një objekt sinonim me abuzimet më famëkeqe të regjimit të al-Asad. SOHR konfirmoi se “dyert e burgut famëkeq Sednaya … janë hapur për mijëra të burgosur që u burgosën nga aparati i sigurisë gjatë gjithë sundimit të regjimit”.
Çfarë ndodh më pas?
Kjo mbetet për t’u parë. Analistët theksojnë se ka shumë potencial për Sirinë, ashtu siç ka një sërë grackash të mundshme nëse palët e ndryshme nuk bashkëpunojnë. Al-Jalali tha në një deklaratë video se kabineti i tij është i gatshëm t’i “zgjatë dorën” opozitës dhe t’ia dorëzojë funksionet e saj një qeverie kalimtare. “Ky vend mund të jetë një vend normal që ndërton marrëdhënie të mira me fqinjët e tij dhe botën… por kjo çështje varet nga çdo lidership i zgjedhur nga populli sirian”, tha al-Jalali në një fjalim të transmetuar në llogarinë e tij në Facebook. Lideri i HTS al-Julani tha në një deklaratë në mediat sociale se “institucionet publike do të qëndrojnë nën mbikëqyrjen e kryeministrit derisa të dorëzohen zyrtarisht”.
