Qytetarët shqiptarë kërkojnë qeverisë së Edi Ramës të ndalojë mbajtjen e javës Kultutore Izraelite në Shqipëri, si masë reagimi ndaj genocidit izraelit në Gaza.
Përmes një letre të hapur dërguar Ministrit të Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit Blendi Gonxhe dhe të firmosur mbi 450 qytetarë të profesioneve të ndryshme i kërkohet të anulojë të gjitha aktivitet e parashikuara.
Për organizatorët e Javëve Ndërkombëtare të Kulturës,
Shqipëria krenohet me trashëgiminë e saj të mikpritjes, me strehimin e të huajve, me bujarinë në sigurimin e një jetese – të pakushtëzuar – për ata në nevojë. Askund tjetër nuk është më e dukshme kjo përveçse në strehimin dhe mbrojtjen ofruar refugjatëve hebrenj në përgjigje të politikave gjenocidiale të regjimit nazist gjatë Luftës së Dytë Botërore. Shumë shqiptarë, me të drejtë, janë vlerësuar për mënyrën se si, me vetëmohim dhe deri në rrezik për jetën, u kujdesën për refugjatët. Ngjashëm, në vitin 1999, u mikpritën edhe mijëra refugjatë nga Kosova, kur u përballën me gjenocidin. Kohët e fundit, mikpritjen shqiptare e përjetuan edhe refugjatët afganë që i shpëtuan persekutimit në vendin e tyre.
Bota tani është dëshmitare e një tjetër gjenocidi që po shpaloset në Palestinë. Atje janë vrarë mbi 35,000 civilë nga shteti i Izraelit në 7 muajt e fundit. Po i njëjti shtet që i ka dhënë titullin “Të Drejtët Ndër Kombe” shumë prej bashkatdhetarëve tanë – Izraeli – po kryen, tani që shkruajmë, një spastrim etnik të ngjashëm me atë prej nga kërkuan të shpëtonin shumë refugjatë hebrenj rreth tetëdhjetë vite më parë.
Si anëtarë të komunitetit kulturor shqiptar që shpreh ndërgjegjen e një kombi dhe të njerëzimit, ju shkruajmë me përkushtim të thellë ndaj vlerave që vijnë nga të qenit ndër të “Të Drejtët Ndër Kombe” për të njohur dhe përforcuar rolin e padiskutueshëm që arti dhe kultura kanë në ruajtjen e drejtësisë, dinjitetit dhe humanizmit për çdokënd, duke përfshirë edhe palestinezët.
Javët Ndërkombëtare të Kulturës, platformë e Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit që zhvillohen nga maji deri në nëntor në qytetin e Tiranës, pretendojnë të jenë një festë e kulturave botërore, me një kalendar të pasur aktivitetesh, artistësh dhe shfaqjesh. Ne pranojmë dhe vlerësojmë përpjekjet e bëra për të bashkuar njerëzit nga e gjithë bota në një frymë shkëmbimi dhe mirëkuptimi kulturor. Ashtu si dhe në edicionet e mëparshme, shteti i Izraelit është i ftuar të marrë pjesë nga 9 deri më 14 qershor 2024 për të shpalosur kulturën e tij.
Duke marrë parasysh veprimet e vazhdueshme gjenocidale të shtetit të Izraelit në Gaza (sipas Këshillit të Drejtave të Njeriut dhe hetimit paraprak të gjykatës Ndërkombtare të Drejtësisë) dhe shkeljet e panumërta të të drejtave të njeriut në krejt Territoret e Pushtuara të Palestinës të kryera çdo ditë nga forcat e armatosura pushtuese të Izraelit, dhe duke kujtuar realitetin e përjetuar të gjenocidit në Ballkanin Perëndimor vetëm disa dekada më parë, përfshirja e shtetit të Izraelit si pjesë e Javëve Kulturore Ndërkombëtare ngre pikëpyetje të rëndësishme etike në kontekstin shqiptar. Një përpjekje e tillë flagrante që ka për qëllim të normalizojë gjenocidin nuk është thjesht fyerje për përkatësinë e përbashkët si qenie njerëzore: është thellësisht ofenduese për kujtimet kolektive të 30 viteve të fundit në Ballkan.
Gjatë përurimit u tha se “kultura, arti, muzika dhe teatri i bashkojnë njerëzit, ndoshta edhe më shumë se politika”. Një shkëmbim dhe mirëkuptim i tillë kulturor nuk mund të ndodhë me kombe që, kundra gjithë traktateve ndërkombëtare dhe parimeve morale themelore të një njerëzimi të përbashkët, angazhohen në gjenocid.
Teksa është thelbësore të themi se artistët e ftuar jo medoemos përfaqësojnë shtetin apo mbështesin gjenocidin, është po aq e rëndësishme të themi se ngjarjet kulturore mund të bëhen pa dashje instrumente të agjendave politike, që lënë në hije frymën e vërtetë të shkëmbimit kulturor nga pesha e konflikteve të pazgjidhura gjeopolitike. Duhet të jemi vigjilentë ndaj ngjarjeve kulturore që mund të normalizojnë padrejtësitë që po ndodhin, veçanërisht kur këto kryhen në bashkëpunim të drejtpërdrejtë me Ambasadën e Shtetit të Izraelit në Tiranë. Ngjarjet kulturore nuk duhet të shërbejnë si një pëlhurë e vendosur mbi realitetin e mizorive që po kryhen në mënyrë të vazhdueshme nën shikimin syçelë të botës dhe nuk duhet të bëhen bashkëpunuese me agresorin.
Në të njëjtën frymë me të cilën dikur u treguam të Drejtë, duke shfaqur solidaritet me popullin palestinez, u bëjmë thirrje organizatorëve të anulojnë Javën Kulturore të Izraelit. Gjithashtu, u bëjmë thirrje të gjithë komunitetit artistik dhe qytetarëve të Shqipërisë që të tërhiqen nga përfshirja ose përkrahja e aktiviteteve që implikojnë përfshirjen e drejtpërdrejtë ose të tërthortë të shtetit të Izraelit.
Në emër të komunitetit kulturor shqiptar,
Kolektivi Palestina e Lirë
SIGNATORIES/NËNSHKRUES
- Fioralba Duma, activist and community organizer
- Vincent W.J. van Gerven Oei, publisher and writer
- Armando Lulaj, artist
- Jeta Kaçka, musician
- Ashique Mohammad, urbanist
- Pleurad Xhafa, artist
- Jonida Gashi, art theorist
- Ataol Kaso, publisher
- Nadia Abazi, artist
- Stavri Çifligu, gallerist
- Margo Rejmer, writer
- Hana Qena, artist
- Mamica Burda, architect and lecturer
- Elona Pira, publisher
- Raino Isto, art historian
- Klodiana Millona, architect and artist
- Arnen Sula, architect
- Elis Gjevori, journalist
- Sergi Melaj, graphic designer
- Adele Gjoka, film producer
- Ermir Islami, software engineer
- Malik ben Abdennabi, programmer
- Arlind Ismalaja, programmer
- Grigor Malo, programmer
- Fiona Mino, architect
- Piro Rexhepi, writer
- Era Kanani, office manager
- Ebba J. Zajmi, writer/artist working in publishing
- Bernard Karamanaj, Accountant
- Sidorela Vatnikaj, activist
- Misuela Shimaj, activist
- Joli Lamaj, librarian
- Stela Velo, architect
- Donika Lekaj, editor
- Andi Kociaj, Business Analyst
- Edra Tabaku, student
- Orges Novi, book collector
- Arnold Kapinova, archaeologist
- Besnik Sinani, historian, lector
- Jora Kasapi, architect
- Edison Lika, activist
- Era Selimaj, student & activist
- Klevisa Ruçi, Community manager, peace activist
- Paula Tushi, anthropologist and photographer
- Arta Gashi, UK immigration adviser and special educational needs facilitator
- Jesmina Sengla, activist
- Ilona Cenolli, health policy officer and researcher
- Hana Spahia, activist
- Nurjona Pinguri, researcher
- Sokol Hazizi, architect
- Drilon Bekiri, researcher
- Leah Whitman-Salkin, editor
- Ermela Çelaku, activist
- Dragana Kurti, activist
- Kristi Goxha, activist
- Alban Ukaj, actor
- Dora Nano, filmmaker and activist
- Era Kraja, economist
- Gerta Xhaferaj, artist and architect
- Basma Gavoci, architect
- Qëndresa Rramani Dervishi, psychologist and neuroscientist
- Dugagjin Dervishi, civil engineer
- Shqiponja Rramani, artist
- Kaltrina Rramani Bajrami, nurse
- Saranda Rramani, web developer
- Daria Smaja, activist
- Oleksandr Holiuk
- Antonio Muço, activist
- Arbesa Musa, artist
- Bassam Abulibdeh, school principal
- Oriola Madhi, doctor
- Agri Sokoli, teacher
- Wendy Morava, creative director
- Silvi Naçi, artist and educator
- Ana Shima, activist
- Angelina Bardhi, interior architect
- Drita Beqiri, activist
- Kristina Millona, journalist
- Melisa Dembogaj, student
- Ervina Bajrami, student
- Armir Taraj P.E., structural engineer
- Denisa Lata, student
- Anna Lodeserto, researcher
- Bashkim Duma, painter
- Justinian Topulli, cleric and social researcher
- Thomas Dorsey, software engineer
- Agnes Nokshiqi, artist and professor
- Ornela Alia, artist
- Jon Pasha
- Zaynab Khadr, homemaker, mother, human
- Megi Ballgjini, architect
- Valentina Bonizzi, artist
- Patris Pustina, journalist
- Gerti Pema, musician
- Gentian Ballaqeni, musician and poet
- Hiba Ben Abdennabi, filmmaker
- Gertjana Shino, marketing specialist and influencer
- Tjasa Kancler, artist and professor
- Jasmina Hoxha, nurse and activist
- Elton Hatibi, historian
- Elsa Paja, artist
- Endri Dani, graphic designer
- Lorna, Doctor, teacher
- Alma Germizi, logopedist
- Lulzim Plloçi, theologist
- Erion Gjatolli, translator
- Blerta Hocia, artist and curator
- Elian Stefa, curator
- Arbër Gashi, curator and researcher
- Abel Brahusha, student
- Mejreme Daci, film creative, activist
- Nada Temelkov, researcher and policy advisor
- Elia Gjika, student and activist
- Fatime Paja, artist
- Naxhire Nurellari, student
- Deni Çava, student
- Anila Balla, director
- Fjona Nela, student and activist
- Ajni Nela, student
- Marsela Nela, self-employed
- Xhesi Hoxholli, landscape architect
- Isnalda Sylaj , student and activist
- Alexia Malaj, activist and researcher
- Ariana Beka, student
- Emanuel Ndreka
- Blerta Kambo, artist
- Klaudia Fagu, curator
- Ronald Qema, journalist
- Kristi Hoxha, nurse
- Fatime Zenelhasani, project manager
- Adela Kaca, digital specialist
- Albi Dema, programmer
- Sara Arifaj, teacher
- Serena Fejzo, activist
- Xhorxhia Fejzo, student
- Uillred Dallto, human
- Fjona Stojku, law student and activist
- Fisnik Kruja, President of the Muslim Forum of Albania
- Nektar Duma, architect
- Armand Bora, director
- Mendim Akiti, advocate and researcher
- Detina Malo, web developer
- Jonida Balliu
- Ina Petreli, program manager
- Renaldo Naka, manager
- Silvia Petreli, program manager
- Eldi Prifti, security manager
- Irida Ndreu, doctor
- Valbona Fejza, architect
- Xhovana Kuci, economist
- Ina Rapushaj
- Albina Nanaj, activist
- Xhesika Gasa, graphic designer
- Klaudia Qunaj, student, social administrator, and activist
- Redina Qose, artist
- Jona Doda, marketeer
- Lejdi Caci, social worker
- Rea Nepravishta, activist
- Enxhi Muca, teacher
- Romina Ruda, director
- Bora Baboçi, artist
- Megi Halili, student
- Bedër Butka, programmer
- Meriona Mezani, student
- Laert Llaveshi, student
- Paskualina Toma, judicial editor
- Arlind Koçi, student
- Brunilda Basha, architect
- Fabjola Ndoj
- Sidita Zaja, human rights lawyer and feminist queer activist
- Mirjana Pali, urban designer and architect
- Kleida Peçulaj, philologist
- Fatjon Alku, web and graphic designer
- Nigerta Prengzaj, architect
- Dafne Bajraktari, property manager
- Gonxhe Bojaxhiu, criminologist
- Nurjeta Shtini, architect
- Jona Selimaj, student
- Ihsmira Cabej, student
- Brisilda Shtjefni, architect
- Etel Haxhiaj, Worcester, MA City Councilor
- Drini Hoxha, topograf
- Reinald Mehmeti, student
- Suada Mehmeti, hairdresser
- Iris Nela, architect
- Pantesilena Jaho
- Iva Kristo, student
- Detjon Begaj, Municipal Councilor in Bologna
- Alesia Buzhiqi, student
- Ervjola Selenica, researcher University of Bologna
- Doruntina Vinca, writer and researcher
- Ervin Qylafku, theologist
- Bena Gremi, illustrator and graphic designer
- Ejona Bala, architect
- Gerdi Demneri, accountant
- Martin Xhoxhi, artist
- Sokol Damani, programmer
- Imer Çullhaj, freelance
- Adna Saliaga, Student
- Deni Sanxhaku, activist
- Sandro Mele, artist
- Daniel Plaku, software tester
- Adriatik Kurti, activist
- Dorina Pllumbi, architect and researcher
- Semiramis Muho, student
- Ymer Gurra, IT Engineer
- Arilda Lleshi, activist
- Armela Vajushi, architect
- Fadil Qato, architect
- Aleksia Askushaj, architect
- Klea Idrizi, architect
- Gresia Zeneli, architect
- Jeta Pera, activist
- Elio Shyti, IT Engineer
- Klea Hoxhallari, architect
- Joana Meraja, activist
- Anastasia Mema, architect
- Xheni Hajdari, student
- Mateos Meko, web developer
- Clara Osma, student and activist
- Serena Osma, actress
- Daniela Ionita, activist
- Merjada Xhafaj, digital marketing manager
- Ada Abazi, student
- Marlind Laçi, jurist and publicist
- Jenifer Tota, activist
- Klejton Çika
- Ignat Basha, architect
- Izabela Mera, student
- Erisa Hoxhallari, dental laboratory technician
- Sanja Hoxhallari, student
- Ema Xheli, student
- Eriselda Xhaferri, food and beverage manager
- Ronald Demneri, logistics manager
- Ridvana Mucaj, architect
- Altin Veisllari, IT specialist
- Gent Lohja, mathematician
- Zamira Bushati, theologist and teacher
- Xhentiana Muskaj, activist
- Stavro Xhardha, activist
- Rejhana Mucaj, finance
- Almeda Tusha, student
- Sharuana Myselimi, mathematician
- Marleno Nika, researcher
- Elira Kadriu, journalist
- Boiken Sinaj, project manager
- Esmeralda Shania, teacher
- Eljat Zhabjaku, pharmacist
- Diana Malaj, activist
- Kloe Alicanaj, student
- Emiljando Kita, activist
- Muhamed Farruku, teacher
- Xhesjana Çelaj, architect
- Selim Bullari, student
- Sara Berberi, student
- Alban Lohja
- Floriar Arapi, jurist
- Dardan Beselica, project manager
- Alba Beselica, computer technician
- Iva Vaso, pharmacist, medical aesthetician
- Adnan Ramadhi, teacher
- Ilir Kuliçi, mechanic
- Ermal Bega, orientalist and publisher
- Enriko Peçulaj, activist
- Anja Simeoni, student
- Ina Lisi, creative director
- Fjorentina Hoxha, developer
- Tedi Skënduli, developer
- Anja Xhakani, researcher
- Jonida Çaka, activist
- Ana Çaka, activist
- Alma Marku, activist
- Albiona Asllani, activist
- Kevin Ahmetaj, activist
- Artesa Stambolliu, activist
- Erina Shurdhi, student
- Irdi Ismaili, Linux system admin
- Nikoleta Meco, architect
- Esi Saqe, developer
- Klea Beqari, student
- Erzen Deliu, tileworker
- Nador Bakalli, activist
- Taulant Spahiu, student
- Jenin Abbas, student and activist
- Alpera Llogoni, student
- Sindi Prifti, student
- Endi Fejza, student
- Natali Bliu, activist
- Dajana Toska, student
- Ejona Domi, student
- Rosela Marku, student
- Jerome C student
- Petrina Ndini, student
- Yli Lika, activist
- Nevila Myselimi, activist
- Fatmira Hoxhaj, teacher
- Jasmina Kasemi, activist
- Mirsa Ahmeti, nurse
- Ardiana Raboshta, zootechnician
- Asibela Kasemi, graphic designer
- Diana Alija, activist
- Ian Elly Ssali Kiggundu, jurist & pianist
- Herjon Bushati, bus driver & syndicalist
- Erinda Skura, social worker
- Benedicta Djumpah, podcaster & activist
- Ergjena Taushani, housekeeper, mother, human
- Zhaklin Dyrmishi, student
- Avni Tafili, theologian / autor motivues
- Albiona Prodrimja, architect
- Bora Mema, researcher & strategic organizer
- Alban Kodra
- Edor Domi, photographer
- Ervis Bekteshi, doctor
- Dan Sokoli, activist
- Era Kolgeci, studente
- Dita Shaqiri, film student
- Klejton Cikaj, activist
- Vanesa Buli, student
- Rezart Mehmetaj, businessman
- Fjolla Spanca, writer, journalist and project coordinator
- Frenk Mushi, student
- Emma Jorgaqi, student
- Ilvi Kapo, Student
- Ester Kapo, Student
- Nora Bzheta, Artist
- Fitim Nuhiu, profesor
- Elmaz Fida, translator
- Roald Hysa, journalist
- Saimir Ismaili, Scholar of Islamic studies and Arabic language
- Ylli Gurra, imam
- Denisa Dervishaj, medical student
- Desard Sijoni, student
- Genc Çurgu, translator
- Leonora Milani, arkitekte/fotografe
- Migen Matraku, imam
- Altin Nela, teacher
- Artiola Shabani, software tester
- Alketa Gjoni
- Olta Russell- Project Manager
- Aleksandros Memetaj, actor and artist
- Flamur Dardeshi
- Marsi Deliallisi
- Daniela Gjopalaj
- Roland Qazimi, environmental engineer
- Alfred Aga, mjek
- Nurul Nurwulan, pedagog
- Dorian Balliu, imam
- Alexa Hysi, mother and community organizer
- Jetmir Hysi, IT professional
- Eriselda Konda, medical
- Fisnik Barbullushi, human
- Doris Myftiu, studente
- Mesih Baraku manager
- Dea Maçkiq data analist
- Shkamb Jaka, artis
- Blerina Maliqi
- Valdrina Aliu, architect
- Drilom Gashi, interior designer
- Artiola Maksuti, architect
- Erlisa Mehmeti, student & artist
- Lola Sylaj, artist
- Alkete Sylaj, artist
- Vesa Qena, artist
- Albinota Shabani, law student
- Erjon Duka, IT
- Paola Guma, computer scientist and activist
- Shan Karemani, researcher
- Selma Fejzullaj, studente
- Edona Bylykbashi, project manager
- Jetim Luboteni, doctoral student
- Erisa Latifi, architect
- Selena Ymeri, juriste
- Blerina Kanxha, author
- Enkeleida Kalemi, digital creator
- Senada Mehmeti, aviation engineer
- Elena Velaj, business owner
- Alesia Burnazi, communications expert
- Iris Çepele, student
- Milena Selimi, journalist, writer
- Agon Hasani, programmer
- Ermal Manjani, inxhinier
- Alueda Ramaj, student
- Adratik Bicaku, worker
- Johana Osmani, student
- Serxhiola Muca, student
- Daniel Prroni, researcher
- Endi Tupja, visual artist, researcher
- Sara Kelmendi, researcher
- Megi Reçi, researcher
- Ajla Qose, student
- Diori Angjeli, Researcher
- Artan Sadiku, psikolog
- Adela Salla, business strategy leader
- Enea Picari, pastry chef
- Sabina Fejzullaj, teacher
- Arta Luboteni, pharmacist
- Enriketa Ballushi, teacher
- Gentjan Fejzullaj, translator
- Noel Leshja, web designer
- Visa Kadriu
- Nazim Mahmuti, psychologist
- Klaudia Tamburi, student
- Klea Bendo, student
- Xhiljola Duro, student
- Elton Lelo, përkthyes
- Ado Hasanovic, film director
- Donjeta Jakupi, linguist
- Behlul Zeka, jurist
- Daut Ibrahimi, translator
- Joana Nushi, software engineer
- Armand Hoxhaj, building engineer
- Lora Nicaj, artist
- Orest Jano, Web Developer
- Era Breganaku, student
- Marilena Paskali, student
- Greis Malaj, architect
- Sonila Celaj, architect
- Jurgena Alijaj, accountant
- Frenki Veshi, Menaxhere produksioni
- Nurxhan Meshekran, Product Designer
- Dea Jaupllari, Marketing Manager
- Blerta Kelmendi, Producente
- Dhurata Mehmetaj, Illustrator
- Arber Hysenllari, Manager
- Nefo Tatari, Automation Engineer in Test
- Klea Muceku, artist
- Sindi Zhanaj, Teacher
- Ormen Zhanaj, Electrician
- Edmir Shima, IT
- Lea Gjoleka, yoga teacher
- Lorina Bekteshi, Marketing expert
- Tiziana Lohja, illustrator
- Belkisa Kaloshi, student
- Esma Bregu, artist
- Astrit Cani, writer
- Carrie Ann Morgan, Researcher
- Krislinda Ahmetaj, Infermiere
- Redi Roshi, Copywriter
- Elian Xeka, Student
- Elio Selimaj, student
- Oksana Projku, student
- Dorela Binjaku, vet coordinator
- Ermir Kërrnaja, translator
- Besmir Koçia, specialist emergency physician
- Ngadhnjim Fetiu, Project manager
- Alban Gorishti, teolog
- Melisa Dani, student
- Alban Krasniqi – Firefighter / Fire Emergency Dispatcher Senior
- Alban Bala – Jurist
- Brikena Sinanaj, receptionist
- Etjen Reme, student
- Valdrin Cuca, Jurist
- Hyjni Ferati – Speech Pathologist
- Megi Reka, hospital management
- Denion Hoxha, receptionist
- Ilir Qyrana, architect
- Stefani Vlusha, Illustrator
- Xhesika Ryta, IT
- Bora Dabulla, mësuese
- Dea Karoshi, studente
- Klara Bardulla, studente
Linku i plote me emrat eshte me poshte:
