Lufti Bilalli
Në një zhvillim diplomatik mjaft të rëndësishëm, Rusia duket të ketë dërguar në mënyrë private një dokument të paformalizuar — një “non-paper” — drejt Donald Trump dhe ekipyrit amerikan, në të cilin përsëriten kërkesa të vjetra për zgjidhje paqësore të konfliktit në Ukraina. Sipas informacioneve nga burime amerikane, Rusia kërkon të marrë kontroll të plotë mbi rajonin e Donbasi dhe të garantohet që në një marrëveshje paqeje nuk do të ketë praninë e trupave të NATO-s në territorin ukrainas.
Ky propozim shkon në kundërshtim me idenë të presidentit Trump, i cili ka sugjeruar që situata në vijën e frontit të ngrijë — pra luftimet të ndalojnë dhe linjat të mbeten aty ku janë aktualisht.
Takimi Trump–Volodymyr Zelenskiy dhe takimi me tensione !
Një zyrtar i lartë ukrainas i tha agjencisë Agence France‑Presse (AFP) se takimi i së premtes mes Trump dhe Zelenskiy ishte “i tensionuar dhe i vështirë”. Trump po ushtroi presion ndaj Ukrainës që të pranojë dhënien e Donbasit, sipas kësaj burimi.
Rol i Evropës – vizita e sekretarit të NATO-s në Uashington
Në një tjetër zhvillim kyç, sekretari i lartë i NATO-s, Mark Rutte, është nisur drejt Uashingtonit ku do të takohet me Trumpin me qëllim t’i rikthejë axhendën amerikane me atë evropiane dhe ukrainase në luftën kundër Rusisë.
Pse është e rëndësishme kjo lëvizje?
1. Kontrolli mbi Donbasin – Donbasi është një zonë kyçe ushtarakisht dhe ekonomikisht, dhe nëse Rusia arrin të bëjë pjesë të marrëveshjes së paqes kontrollin e plotë të tij, do të jetë një humbje strategjike për Ukrainën.
2. Zero trupave të NATO-s në Ukrainë – Kërkesa që në marrëveshje të mos ketë praninë e forcave të NATO-s në Ukrainë synon të zvogëlojë rolin ushtarak të Perëndimit dhe të ndryshojë strukturën e sigurisë në Evropë.
3. Ndryshe nga linjat e ftohta – Trump duket se preferon të “ngrijë” vijën e frontit — pra të mos lejojë ndryshim territoresh forcoresh për shpejt — ndërsa Rusia kërkon që Ukraina të heqë dorë nga pjesë të mëdha të territorit si pjesë e marrëveshjes. Kjo krijon një hendek të madh midis palëve.
4. Roli i Evropës dhe siguria kolektive – Me Rutte në Uashington, Evropa dëshiron të ruajë unitetin dhe të mos lejojë që SHBA të negociojë vetëm me Moskën, pa konsultim me aleatët. Kjo është kritike për të ruajtur pozicionin еvrо-atlantik të Ukrainës.
Çfarë mund të ndodhë më tej?
Negociatat mund të çrregullohen nëse Ukraina refuzon të pranojë kushtet ruse; Rusia ka nënkuptuar se nëse dështon një marrëveshje, do të vazhdojë lufta.
Një takim i dytë midis Trump dhe Vladimir Putin ishte paralajmëruar në Budapest, por tani po vihet në pikëpyetje për shkak të qëndrimeve kokëforta të Rusisë.
Evropa dhe Ukraina përgatitin një plan 12-pikësh për fundin e luftës — ky plan parashikon garanci sigurie për Ukrainën, kthimin e fëmijëve të rrëmbyer, rindërtim dhe përfshirje në BE — por përpara qeverisjes së këtij plani duhet të ketë marrëveshje paqeje.
Situata është në një pikë kritike: Rusia po vendos kërkesa të larta, SHBA të Trumpit po lëviz ndërmjet kompromisit dhe presionit ndaj Ukrainës, ndërsa Evropa me NATO-n përpiqen të mos mbeten jashtë negociatave. Nëse Ukraina përballet me presion për të dhënë Donbasin pa marrë garanci të qarta – kjo mund të përbëjë rrezik për territorin dhe sovranitetin e saj.
Evropa dhe Ukrainën duhet të jenë të vëmendshme që mos të bien në marrëveshje që mund të konsiderohen të pafavorshme – dhe SHBA të mos shkelin rolin e tyre si aleat i besueshëm./fb
