Nga Khosro Mokhtari
Ministria e Jashtme e Iranit publikoi të enjten një deklaratë që konfirmon raportet për një marrëveshje pwr shkëmbimin e të burgosurve midis Teheranit dhe Uashingtonit, e cila përfshin shkrirjen e fondeve iraniane jashtë vendit.
“Irani ka marrë garancinë e nevojshme për angazhimin e SHBA-së ndaj detyrimeve të tij në këtë drejtim”, theksohet në deklaratë, duke shtuar se transferimi i fondeve ka qenë gjithmonë një prioritet për ministrinë e Jashtme.
Para deklaratës së ministrisë, IRNA citoi burime zyrtare të thoshin se pesë të burgosur amerikanë do të lirohen nga burgu Evin “brenda kushteve të një marrëveshjeje të ndërmjetësuar nga një palë e tretë”. Raporti tha më te j se më shumë se 10 miliardë dollarë nga asetet e ngrira të Iranit në Korenë e Jugut dhe Irak do të zhbllokohen sipas marrëveshjes që u arrit pas negociatave dyvjeçare.
Pesë të burgosur nga Irani dhe SHBA do të shkëmbehen sipas marrëveshjes. Shkëmbimi, megjithatë, do të ndodhë vetëm pasi paratë të depozitohen në llogaritë iraniane.Pesë iranianë që do të liroheshin si pjesë e marrëveshjes së shkëmbimit u burgosën për përpjekje për të anashkaluar sanksionet e SHBA-së, sipas pretendimeve të Uashingtonit, ndërsa pesë amerikanët në Iran u burgosën për spiunazh.
Të enjten vonë, zëvendësministri i jashtëm i Iranit dhe negociatori bërthamor Ali Bagheri Kani shkoi në “X”, i njohur më parë si “Twitter”, njoftoi se procesi i lirimit të miliarda dollarëve të aseteve iraniane kishte filluar. “Teherani ka marrë garancinë për angazhimet e Uashingtonit. Lirimi i disa iranianëve që u arrestuan ilegalisht në Amerikë është pjesw e marrwveshjes”, shkroi ai.
Ministri i Jashtëm, Hossein Amirabdollahian, në një postim në “Twitter” të shtunën, tha se që nga fillimi i qeverisë së Presidentit Ebrahim Raisi, diplomacia u vu në veprim për të “përfituar maksimalisht tw interesava kombëtare dhe të drejtat e kombit të madh të Iranit”.
“Përveç vazhdimit të procesit të neutralizimit të sanksioneve të paligjshme, rruga e negociatave dhe diplomacisë nuk u braktis kurrë. Përpjekjet vazhdojnë për të marrë rezultate përfundimtare dhe realizimin e plotë të të drejtave të Iranit”, shkroi kryediplomati, duke iu referuar zhbllokimit të aseteve iraniane jashtë vendit.
Në mesin e tre të burgosurve amerikanë që do të lirohen si pjesë e marrëveshjes së shkëmbimit janë Emad Shargi, Murad Tahbaz dhe Siamak Namazi. Dy të tjerët nuk janë identifikuar.
Emad Shargi
Emad Edward Shargi, i lindur në Iran dhe me nënshtetësi amerikane, u dënua me 10 vjet burg në janar 2021 me akuzën e spiunazhit dhe mbledhjes së informacioneve ushtarake.
Ai hyri në Iran në vitin 2016 me petkun e një biznesmeni, por aktiviteti ekonomik ishte në fakt një mbulesë për spiunazhin e tij në fushën ushtarake, veçanërisht në fushën e transportit dhe luftës me helikopterë.
Me ndihmën e bashkëpunëtorëve të tij, Shargi mblodhi informacione për industrinë e helikopterëve të Iranit. Dokumentet e marra dhe disponuara prej tij tregojnë se aktivitetet e tij ishin në fushën e spiunazhit ushtarak, jo biznesit apo tregtisë siç u raportua në mediat perwndimore pwr arrestimet.
Qëllimi i këtyre veprimeve ishte të ndihmonte politikëbërësit amerikanë të zbatonin regjimin e sanksioneve kundër Iranit për të goditur zinxhirin ndërkombëtar të furnizimit për pjesët rezervë të helikopterëve të destinuara për vendin.
Shargi u arrestua për herë të parë në prill 2018 dhe qëndroi në burg deri në dhjetor të atij viti para se të lirohej me kusht. Por përpara se të mbahej gjyqi i apelit, ai planifikoi të arratisej nga Irani.
Ndërsa qëndronte në një shtëpi private, pa dijeni për monitorimin e inteligjencës iraniane, ai kontaktoi rrjetin e spiunazhit amerikan dhe u kërkoi atyre të organizonin transferimin e tij të fshehtë jashtë vendit.
Ditën e arratisjes së planifikuar, ai u takua me një ndihmës spiun, hoqi kartën SIM dhe fiku celularin për të parandaluar gjurmimin. Pas kësaj, ata u drejtuan në terminalin perëndimor të autobusëve të Teheranit, ku, duke përdorur një identitet të rremë, ai bleu një biletë për të udhëtuar në kufirin perëndimor të Iranit. Shërbimet e inteligjencës iraniane lejuan qëllimisht arratisjen të vazhdonte pothuajse në pikën e planifikuar, me qëllim zbulimin dhe arrestimin e bashkëpunëtorëve të tij.
Shargi dhe disa të tjerë përfundimisht u arrestuan dhe u dënuan sipas ligjit iranian.
Murad Tahbaz
Murad Tahbaz, i cili ka lindur në Mbretërinë e Bashkuar dhe gjithashtu ka një pasaportë amerikane, u dënua me 10 vjet burg në nëntor 2019 si drejtues i një rrjeti spiunazhi që vepronte nën maskën e ambientalizmit.
Tahbaz bashkëthemeloi Fondacionin Persian i Trashëgimisë së Kafshëve të egra, zyrtarisht një organizatë ruajtjeje, shqetësimi kryesor i së cilës ishte gatopardi aziatik i rrezikuar i cili jeton kryesisht në shkretëtirën veriore Dasht-e Kavir të Iranit.
E njëjta zonë gjeografike është gjithashtu shtëpia e dy prej vendeve më të mëdha të raketave të Iranit, të cilat janë nën mbikëqyrje të rreptë dhe vëzhgimi afatgjatë i aktiviteteve të këtyre ambientalistëve të vetëshpallur zbuloi se ata ishin më të interesuar për ato objekte. Për më tepër, monitorimi i kontakteve të Tahbazit zbuloi se ai ishte në kontakt të ngushtë dhe komunikonte rregullisht me agjencitë e spiunazhit amerikan, britanik dhe izraelit.
Hetimi tregoi se disa individë të përfshirë u mashtruan në lidhje me qëllimin e vërtetë të projektit, i cili u prezantua në mënyrë të rreme në mediat perëndimore si provë e supozuar e pafajësisë kolektive.
Politizimi i rasteve nga SHBA
Rastet e këtyre spiunëve amerikanë iu nënshtruan politizimit nga qeveria amerikane, qëndrimi zyrtar i së cilës u ndoq nga të gjitha organizatat mediatike perëndimore, pa asnjë përjashtim. Baza ligjore e çështjeve të ngritura kundër tyre nga gjyqësori iranian u injoruan, sipas vëzhguesve, janë të njëjtat histori klishe rreth arrestimeve të pabaza, gjykimeve dhe kushteve të rënda të burgut u përsëritën nga zyrtarët amerikanë dhe mediat kryesore.
Sipas studiuesit ligjor Alireza Sadeghian, perëndimorët e burgosur në Iran për spiunim shpesh përshkruhen si “pengje politikë, biznesmenë, ambientalistë, humanitarë, aktivistë, luftëtarë të të drejtave të njeriut për të krijuar simpati për ta”.
“Kjo vetë-drejtësi amerikane nuk vihet në dyshim në Perëndim, sikur SHBA-ja është një model ligjor autoritar, jo vendi me numrin më të madh të të burgosurve, një shkallë shumë më të lartë të dhunës në krahasim me Iranin”, tha ai Uebsajtit i Press TV, duke iu referuar dyfytyrësisë dhe hipokrizisë flagrante të SHBA-së.
Për të ndikuar në opinionin publik në Perëndim, mediat amerikane do të publikonin deklarata emocionale nga familja dhe avokatët, duke i përshkruar ata si “të pafajshëm” të cilët ishin “burgosur gabimisht” nga autoritetet iraniane. Pasi i moshuari Namazi u lirua tetorin e kaluar, Jared Genser, një avokat dhe këshilltar i familjes Namazi, u citua të thoshte nga PBS se ai ishte “mbajtur gabimisht në Iran për më shumë se gjashtë vjet e gjysmë”, duke mos marrë parasysh të drejtat ligjore të çështjes.
Në maj 2022, një raport i AFP deklaroi se amerikanët dhe evropianët janë mbajtur në Iran “si pjesë e një politike të qëllimshme të marrjes së pengjeve për të përfituar lëshime nga qeveritë e huaja”.
Rrëfimet e “Pengjeve dhe shpërblimet”
Ekspertët perëndimorë dhe të ashtuquajturat grupe të të drejtave nuk përmendin iranianët që lëngojnë në burgjet e SHBA-së, duke argumentuar se amerikanët po shkëmbehen si “shpërblim”, për paratë iraniane që janë të ngrira ilegalisht.
Një retorikë e tillë, sipas ekspertëve, të kujton manipulimet amerikane të viteve 1979-1981, kur stafi i ambasadës amerikane në Teheran u ndalua, sipas narrativës perëndimore, për shkak të refuzimit të Uashingtonit për të kthyer miliarda dollarë të ruajtura në bankat amerikane. Edhe në atë kohë, Uashingtoni mohoi aktivitetet e tij të spiunazhi të përhapura në Iran, pavarësisht provave të pamohueshme të pajisjeve të zbuluara dhe dokumenteve të klasifikuara në ambasadën e sekuestruar.
Audienca amerikane u privua nga motivet e vërteta të kapjes së ambasadës. Të burgosurit u quajtën pengje dhe kërkesa për kthimin e aseteve të ngrira si shpërblim u keqpërfaqësua, duke aluduar se miliarda dollarë në fondet e ngrira ishin pronë e SHBA.
“Pretendimet e Iranit për arrestimin e rastësishëm të qytetarëve amerikanë për përfitime financiare dhe të tjera janë thjesht të rreme dhe empirikisht të paprovuara, siç dëshmohet nga rastet e ndalimit të përkohshëm të 10 marinarëve amerikanë, tre alpinistëve dhe shumë shembuj të tjerë”, tha Mahmoud Mortazavi, një analist politik.
“Nga ana tjetër, iranianët e liruar në Shtetet e Bashkuara nuk u arrestuan për spiunazh, por për përpjekje për të anashkaluar sanksionet amerikane, d.m.th për tregti për përfitim reciprok”. Ai nxitoi të shtojë se, ndryshe nga spiunët amerikanë në Iran, ata nuk planifikonin spiunazh industrial, sabotim të impianteve, vrasje të komandantëve amerikanë apo aktivitete të tjera shkatërruese. / presstv
