A do të paguajnë ndonjëherë Franca, Mbretëria e Bashkuar, SH.B.A. për ato që i kanë bërë Jemenit?

Nga: Darius Shahtahmasebi

Një raport i fundit i Këshillit të të Drejtave të Njeriut i KB ka ekspozuar rolin e SH.B.A.-së, Mbretërisë së Bashkuar dhe Francës në shkatërrimin e Jemenit, duke nxitur diskutime në lidhje me përgjegjshmërinë e atyre që janë përgjegjës për masakrën.

Aktivisti i njohur, avokati i lirisë së shtypit dhe fituesi i çmimit Nobel Tawakul Karman dikur i tha Yemen Times se “do të vijë një ditë kur të gjithë shkelësit e të drejtave të njeriut do të paguajnë për ato që i bënë Jemenit”. Kjo deklaratë ishte bëri disa vite përpara se SH.B.A. dhe Franca i mundësuan një koalicioni të udhëhequr nga Sauditë të shkatërrojnë popullatën civile të Jemenit përmes një mori veprimesh kriminale.

Falë një raporti të KB të lëshuar këtë javë, ne mund të jemi më afër të shohim një përgjegjësi për veprimet kriminale të të gjithë shkelësve të të drejtave të njeriut që kanë përdorur popullin e Jemenit në një lojë mizore, gjeopolitike shahu për të çuar më tej axhendën e tyre. Por a do të mbajn përgjegjësi qeveritë perëndimore, apo a është ky edhe një rast tjetër i të menduarit me dëshirë?

Për ata që e kanë ndjekur dhe dokumentuar nga afër konfliktin e Jemenit, raporti i KB nuk na tregon saktësisht asgjë që nuk dinim ose dyshonim. Dokumenti thotë që SH.B.A., Britania e Madhe dhe Franca, si dhe fajtorët e dukshëm në koalicionin e udhëhequr nga Sauditët, kanë bashkëpunuar në një sërë krimesh të mëdha lufte gjatë pesë viteve të fundit, përfshirë sulmet ajrore, bombardime pa dallueshme, snajperë, minat e tokës, vrasjet dhe ndalimet arbitrare, torturat, dhuna seksuale dhe baza gjinore dhe uria si një metodë e luftës.

Është interesante të theksohet se ekspertët e KB kanë identifikuar individë që mund të jenë përgjegjës për krimet ndërkombëtare dhe i kanë kaluar këto emra tek Komisioneri i Lartë i KB. Kur gjetja e emrave nuk u bë e mundur, ekspertët në vend të kësaj shënuan grupe përgjegjëse.

Ndoshta kësaj here, Këshilli i KB për të Drejtat e Njeriut – i cili, meqe ra fjala, e ka Arabinë Saudite si anëtar deri në fund të vitit, nuk po luan bën asgjë.

“Kjo pandëshkueshmëri endemike, për shkelje dhe abuzime nga të gjitha palët në konflikt, nuk mund të tolerohet më,” tha kryetari i panelit. “Kërkimet e paanshme dhe të pavarura duhet të fuqizohen që të mbajnë përgjegjësi ata që nuk respektojnë të drejtat e popullit jemenas. Komuniteti ndërkombëtar duhet të ndalojë t’i kthejë një sytë që i ka verbërur nga këto shkelje dhe situatës së patolerueshme humanitare.

Sipas raportit të KB, implikimet për këtë po arrijnë më tej nga sa mund të priteshin. Nëse gjetjet e raportit do të miratoheshin, edhe vende të tilla si Australia duhet të rishqyrtonin politikat e tyre.

Sidoqoftë, nuk ka nevojë të shqetësohet, sepse sipas një zëdhënësi të qeverisë britanike, “Mbretëria e Bashkuar ka qenë në pararojë të përpjekjeve ndërkombëtare për të sjellë një zgjidhje diplomatike për konfliktin e tmerrshëm në Jemen”.

Epo, në të vërtetë, qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ndihmon koalicionin e udhëhequr nga Sauditë në bombardimin e Jemenit duke pasur personelin e tij të ulur në dhomën e komandës dhe kontrollit që koordinon shpërndarjen e grevave, duke siguruar bomba të bëra nga Britanikët për shkatërrimin e jemenit, trajnimin e pilotëve sauditë, mirëmbajtjen dhe përgatitjen e aeroplanëve britanikë brenda Arabisë Saudite me ndihmën e inxhinierëve britanikë dhe mijëra kontraktuesve britanikë, duke siguruar trupa për të ndihmuar me misionin tokësor të udhëhequr nga Sauditë brenda Jemenit dhe një listë që vazhdon.

Ndërsa një punonjës i BAE i tha Channel 4 të Mbretërisë së Bashkuar, “ata, Sauditët, nuk mund ta bënin këtë pa ne. Nëse ne nuk do të ishim atje, brenda 7 deri në 14 ditë nuk do të kishte më asnjë avion në qiell”.

Ndoshta kjo është ajo që e shtyu historianin britanik Mark Curtis të bëjë këtë koment, “Asnjë ministër i pasluftës nuk ka mbajtur ndonjëherë përgjegjësi për krimet e luftës jashtë vendit, megjithë episodet e shumta dhe të tmerrshme në politikën e jashtme të MB”.

Por le të mos e anashkalojmë falas edhe Francën. Ndërsa Presidenti Emmanuel Macron zhvillon turne në botë nën maskën e një vendi humanitar, duke bërë thirrje për një drejtësi të lartë, tolerancë, respekt dhe diplomaci në të gjithë planetin, raporti është një kujtesë e ashpër që Franca është po aq e motivuar kolonialisht për të mashtruar dhe trazuar vendet e varfra mbrapa dyerve të mbyllura.

Një dokument i dalë nga Dega e Ministrisë së Mbrojtjes së Inteligjencës Ushtarake në Francë bëri të ditur përdorimin e qëllimshëm të armëve franceze në luftën e Jemenit. Armët përfshijnë tanke dhe sistemet e raketave të drejtuara nga lazeri të cilat u shitën në  Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, drejtuesit kryesorë të luftës. Dokumenti madje nxjerr edhe vetë Macronin, i cili vështirë se mund të fshihet pas imazhit të tij të jashtëm si një ndërmjetës paqeje (më parë, Franca tha se armët e shitura për Mbretërinë ishin vetëm për qëllime vetëmbrojtjeje). Sipas raporteve, imazheve satelitore, video dhe fotografitë e marra nga civilë, pohuan se disa nga këto tanke të blera nga Emiratet e Bashkuara Arabe kishin marrë pjesë në sulme të koalicionit, përfshirë fushatën brutale për të detyruar Hodeidah-në të nënshtrohej.

Siç është rasti me Mbretërinë e Bashkuar, roli francez në konflikt tejkalon atë të shitjes së armëve. Raportet shprehen se që nga fillimi i luftës, personeli francez “fluturoi për misione zbulimi” mbi pozicionet Houthi për të mirën e Arabisë Saudite dhe vazhdoi të trajnojë pilotët e saj luftarakë. Marina Franceze dikur madje u fut në hap për të siguruar vazhdimin e bllokadës ekonomike në Jemen kur flota e Arabisë Saudite u tërhoq për mirëmbajtje në 2016.

Roli i Shteteve të Bashkuara në këtë mizori është mjaft i dukshëm për këdo që ka ndjekur konfliktin, ose e kupton natyrën themelore të gjeopolitikës së Lindjes së Mesme. Unë mund të shkruaja libra të tërë për këtë temë nëse do të kisha kohë.

Por ajo që do të jetë intriguese për të parë është nëse ky raport është hapi i parë në një drejtim që i sheh Shtetet e Bashkuara të mbajnë përgjegjësi për pjesëmarrjen e saj në këto akte kriminale ndërkombëtare. Sipas një përgjigje me email që kam marrë nga KB, Këshilli i të Drejtave të Njeriut shpreson që ndërsa puna e tyre vazhdon, gjetjet dhe rekomandimet e tyre do të evoluojnë edhe në rezultate. Sidoqoftë, ata vërejnë se shumë shtete janë kundër këtij skenari.

Kishte një periudhë të shkurtër kur ICC dukej se do të fillonte të merrej me sulmin që është SH.B.A. për krimet e tij të kryera në Afganistan, por shpresa për këtë projekt u ndal plotësisht në fillim të këtij viti. Nëse ne nuk mund të bëjmë një hetim mbi krimet e luftës në Afganistan, atëherë kush e di se çfarë mund të shpresojmë të arrijmë në fushën e të drejtave të njeriut në të ardhmen afatshkurtër.

Ironia është se tre fajtorët kryesorë: SH.B.A., Britania e Madhe dhe Franca, priren të shkelin nëpër botë duke ligjëruar botën për çështje të të drejtave të njeriut, lirisë dhe demokracisë. Asnjë nga këto parime nuk zbatohet për njerëzit e Jemenit, të cilët janë duke u ndëshkuar në mënyrë kolektive për arsye që për mua ende mbeten të paqarta.

Sipas mendimit tim, koha e publikimit të raportit nuk mund të jetë më e përshtatshme dhe mund të gjenerojë me shumë mundësi një diskutim global për situatën fatkeqe që pengon Jemenin (kombi më i varfër në botën arabe). Vetëm disa ditë më parë, një sërë sulmesh ajrore të koalicionit vranë mbi 100 njerëz dhe plagosën dhjetëra të tjerë në një qendër paraburgimi Houthi në Jemen. Duke e vendosur të drejtën ndërkombëtare në njërën anë, madje edhe një laik do të duhet të mendojë se një qendër ndalimi është jashtë kufijve në një zonë luftarake nga vetë përcaktimi i tij. (Ata janë të ndaluar; ku mund të vrapojnë në rast sulmi ajror?)

Sipas kreut të delegacionit të Kryqit të Kuq në Jemen, në përgjigjen e parë pas këtij sulmi tha se u gjetën “90 trupa të pa jetë”. Një veprim jashtëzakonisht mizor, madje edhe për koalicionin e udhëhequr nga sauditët.

Dikush mund të shpresojë se vetëm raporti i KB mund të ndihmojë në ndalimin e këtyre lloj sulmeve në të ardhmen, jo duke shtypur Arabinë Saudite dhe koalicionin e saj, por duke ndikuar tek vendimmarrësit që këto akte të tmerrshme të marrin fund njëherë e mirë. Siç thashë, raporti i KB nuk konfirmoi asgjë që ne nuk e dinim, as nuk detajoi asgjë që ligjvënësit në të gjithë planetin nuk e dinin me vite. Me fjalë të tjera, ne i kemi njohur prej kohësh pasojat e mundshme ligjore për mbështetjen tonë për një koalicion i cili forcon Jemenin, dhe kjo nuk ka ndryshuar aspektin tonë. Ferr, u desh vrasja e një gazetari të Washington Post për Gjermaninë për të ndryshuar melodinë e tij (vrasja e civilëve të pafajshëm nuk i shqetëson fare).

Pasi të kemi një hetim dy-vjeçar me shkrim nga një grup ekspertësh i KB sigurisht ndihmon kauzën tonë, dhe në fund të fundit mund të ndihmojë profecinë e Tawakul Karman që të bëhet realitet në të ardhmen afatmesme dhe afatgjatë./gazetaimpakt/rt/

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne