Anashkalimi i Hormuzit: Shtytja e Arabisë Saudite për një tubacion në Al-Mahra të Jemenit
Nga: Mawadda Iskandar
Përmes përdorimit të ekstremistëve Salafi, Arabia Saudite kërkon të ringjallë një tubacion strategjik të naftës përmes Al-Mahra të Jemenit, për të anashkaluar Ngushticën e Hormuzit dhe për të fituar hegjemoni mbi fqinjët e saj arabë. Por rezistenca e ashpër vendase dhe luftërat e fuqive ndërkombëtare mund të pengojnë ambiciet e Riadit.
Përshkallëzimi i shpejtë ushtarak në provincën Al-Mahra të Jemenit – e cila historikisht ka qenë e paprekur nga lufta – lidhet drejtpërdrejt me ndryshimet më të gjera rajonale. Shtytja e re e Arabisë Saudite për të ndërtuar një tubacion eksporti të naftës përmes Detit Arabik, nëpërmjet Al-Mahra, sinjalizon një kapitull të ri në betejën globale mbi rrugët e energjisë dhe kontrollin bregdetar.
Kjo përpjekje nuk është thjesht një manovër ekonomike; është një lëvizje e llogaritur gjeopolitike që synon të riformësojë ekuilibrat e fuqisë në Azinë Perëndimore, me ndikime përtej kufijve të Jemenit.
Karta Salafi
Tensionet po rriten në provincën strategjike të Al-Mahra, provinca më lindore e vendit, e cila ndan kufijtë me Arabinë Saudite dhe Omanin. Kohët e fundit, protestat publike janë intensifikuar kundër rekrutimit nga Arabia Saudite të milicive të vijës së ashpër Salafi nën flamurin Dera’ al-Watan (Mburoja e Kombit), një forcë që supozohet të ruajë sigurinë.
Njëkohësisht, trajnerë ushtarakë amerikanë kanë mbërritur në Aeroportin Ndërkombëtar të Al-Ghaydah – i kthyer në një bazë ushtarake saudite që nga viti 2017 – përpara se të transferoheshin në Kampin Qishn, ku Riadi po stërvit njësitë e tij të reja të armatosura.
Duke folur për The Cradle, Adel al-Hasani, kreu i Forumit për Paqe dhe Ndërprerjen e Luftës në Jemen, shpjegon rëndësinë e Al-Mahra-s, duke vënë në dukje se ajo është provinca e dytë më e madhe në Jemen dhe ndan kufijtë me dy vende: Omanin përmes pikave kufitare Shahn dhe Sarfit, dhe Arabinë Saudite përmes kufirit Kharkhir.
“Arabia Saudite ka ambicie të kahershme në këtë provincë. Ajo ka tentuar vazhdimisht dhe ka dështuar të vendosë kontrollin, duke përdorur taktika të tilla si rekrutimi i fiseve vendase dhe dhënia e shtetësisë për shumë banorë. Mbretëria gjithashtu ka kërkuar të ndërtojë një tubacion nafte përmes Al-Mahra deri në Detin Arabik, duke insistuar që toka ku kalon tubacioni të konsiderohet territor saudit – një kërkesë që fiset vendase e kanë refuzuar.”
Rëndësia e Al-Mahra nuk qëndron vetëm te rezervat e saj të pashfrytëzuara të naftës. Vendndodhja e saj e bën atë një objektiv kryesor për Arabinë Saudite, e cila është e etur të ndërtojë një tubacion që do të reduktonte varësinë e saj nga Ngushtica e Hormuzit – e kontrolluar nga Irani – përmes së cilës aktualisht kalojnë më shumë se 90% e eksporteve të saj të naftës.
Riyadi më parë u përpoq të siguronte një korridor tokësor 300 kilometra nën sundimin e ish-presidentit jemenit Ali Abdullah Saleh, duke ofruar të menaxhonte logjistikën dhe sigurinë. Ky plan dështoi, por mbretëria nuk është tërhequr.
Tani, ajo synon të shtrijë tubacionet e naftës nga fushat e saj përmes Kharkhir në Hadramaut, duke arritur në Portin Al-Nashtoon në Al-Mahra dhe përfundimisht në Detin Arabik – duke i siguruar Arabisë Saudite një rrugë alternative jetike për eksportet e saj të naftës përtej Hormuzit, i cili është gjithashtu e vetmja dalje detare për Irakun, Kuvajtin, Bahreinin dhe Katarin.
Rezistenca popullore
Lëvizja e fundit ushtarake e Arabisë Saudite në Jemen është pjesë e një fushate më të gjerë për të forcuar kontrollin mbi Al-Mahra. Pasi ka marrë nën kontroll vijën bregdetare të provincës, Riadi ka ngritur kulla survejimi, ka marrë nën komandë Portin Al-Nashtoon dhe ka vendosur patrulla detare.
Gjatë viteve, ai ka punuar sistematikisht për të blerë besnikërinë e fiseve – duke ofruar shtetësi saudite dhe stimuj financiarë në këmbim të mbështetjes vendase, përfshirë për tubacionin e diskutueshëm të naftës.
Megjithatë, kjo përpjekje ka shkaktuar rezistencë të ashpër vendase. Shumë banorë të Al-Mahra kundërshtojnë praninë e huaj ushtarake dhe akuzojnë Arabinë Saudite për përpjekje për të “okupuar” rajonin e tyre.
Ali Mubarak Mahamed, zëdhënës i Komitetit të Protestës Paqësore të Al-Mahra – një lëvizje popullore kundër ndikimit saudit – i tha The Cradle:
“Arabia Saudite dështoi të imponojë projektin e tubacionit të naftës për shkak të kundërshtimit të fortë politik nga komiteti ynë dhe vendosmërisë së popullit të Al-Mahra, i cili ka prioritizuar interesat e veta mbi ryshfetet e jashtme.”
Ai shton:
“Arabia Saudite tani po financon dhe mbështet grupet Salafi, duke i zhvendosur ato nga provinca të ndryshme në Al-Mahra për të ndikuar në popullsinë vendase, për të ndryshuar përbërjen demografike dhe për të përhapur sektarizëm.”
Një betejë midis fuqive arabe të Gjirit
Ambiciet saudite në Al-Mahra ndërthuren me rivalitetet rajonale, veçanërisht me Katarin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA).
Ndërsa Doha ndan shqetësimet e Riadit për ndërprerjet e mundshme të transportit të naftës përmes Hormuzit, EBA tashmë ka siguruar një rrugë alternative të eksportit përmes tubacionit Habshan-Fujairah, duke e bërë atë më pak të ndjeshëm ndaj çdo bllokade të Hormuzit.
Në këtë kontekst, Riadi synon të shndërrojë Al-Mahra dhe Hadramaut në rajone gjysmë-autonome nën ndikimin e tij.
Megjithatë, këto përpjekje po përballen me rezistencë – jo vetëm nga fiset vendase, por edhe nga fuqitë konkurruese të Gjirit dhe lojtarët ndërkombëtarë të kujdesshëm. E ardhmja e Al-Mahra mbetet e pasigurt.
Rajoni mund të bëhet vendi i përplasjes së gjatë midis fuqive të huaja dhe rezistencës vendase, veçanërisht teksa dinamikat rajonale në ndryshim kërcënojnë të ripërcaktojnë hartën gjeopolitike të Jemenit dhe të rajonit më të gjerë.
