Nga Humaira Ahad
Allameh Mohammad Hossein Tabataba’i konsiderohet gjerësisht si një nga mistikët dhe filozofët islamë më të famshëm dhe më të nderuar të epokës moderne, një njeri i famshëm, shkëlqimi intelektual i të cilit ka frymëzuar breza. Shumë e konsiderojnë atë si një nga figurat më të mëdha myslimane që doli nga Irani në shekullin e kaluar, një mishërim i vërtetë i mençurisë dhe thellësisë shpirtërore.
Allameh Tabataba’i lindi në vitin 1903 në Tabriz, një qytet në Iranin perëndimor, në një familje sejidësh – pasardhës të Profetit të Shenjtë (a.s.). Familja kishte prodhuar tashmë mbi 14 breza teologësh dhe mendimtarësh të shquar. Allameh Tabataba’i ka shkruar më shumë se 40 libra, të gjitha kryevepra të mendimit intelektual. Megjithatë, arritja e tij kurorëzuese është “Tefsir al-Mizan”, një koment prej njëzet vëllimesh i Kuranit të Shenjtë i shkruar në arabisht. Komenti është përshkruar nga shumë njerëz si një vepër e frymëzuar hyjnisht. “Allameh Tabataba’i ishte një nga mrekullitë e jashtëzakonshme të seminareve tona në shekullin e kaluar. Një kombinim i cilësive të tilla si dituria, devotshmëria, morali, talenti letrar dhe arti, dhe sinqeriteti dhe miqësia ishte ajo që formoi personalitetin e këtij njeriu të madh, “tha Udhëheqësi i Revolucionit Islamik Ayatollah Sayyed Ali Khamenei në Kongresin Ndërkombëtar për nder të Allameh. Tabataba’i në vitin 2023.
Ajatollah Khamenei nënvizoi shtrirjen e gjerë të dijes së thellë dhe urtësisë shpirtërore të Allameh Tabataba’i-t, të cilat e vendosën atë në një ligë tjetër. “Ai ishte ekspert në parimet e jurisprudencës. Ai ishte një filozof. Dhe ai kishte një kuptim të thellë të misticizmit teorik. Ai ishte një studiues në astronomi dhe matematikë. Ai ishte një dijetar i shquar në interpretimin e Kur’anit dhe shkencave Kur’anore. Ai ishte një poet i zoti. Ai ishte gjithashtu i aftë dhe aktiv në shkencën e gjenealogjisë”. Vepra e polimathit të famshëm iranian ishte e padisponueshme për lexuesit perëndimorë derisa filozofi metafizik francez dhe iranologu Henry Corbin e prezantoi Allameh Tabataba’i tek audienca perëndimore përmes punës së tij mbi mësimet shpirtërore shiite.
Takimet e Allameh Tabataba’i me Henry Corbin
Corbin, një njeri i njohur më vete, u ndikua thellë nga veprat e Allameh Tabataba’i dhe nuk e fshehu atë. Ai madje takoi Allamehun për të diskutuar mbi aspektet shpirtërore të Islamit dhe Shiizmit. “Allameh Mohammad Hossein Tabataba’i, profesori i madh i filozofisë tradicionale të teologjisë dhe misticizmit nga Kum, ishte figura qendrore e takimeve tona,” shkruan Corbin në veprën e tij magnum “En Islam Iranien” (Islami në Iran), botuar në 1971. .
Tabataba’i drejtoi një rreth studimi dy-javor në Teheran, në të cilin Corbin, i cili atëherë ishte profesor i Islamit dhe Filozofisë Islame në Universitetin e Sorbonës në Paris dhe gjithashtu në Universitetin e Teheranit, mori pjesë së bashku me një grup intelektualësh iranianë. Figura të tjera të shquara që morën pjesë në këto takime përfshinin Ayatollah Murtaza Motahhari, Ayatollah Makarem Shirazi, Sayed Hadi Khosrowshahi dhe Sayed Hussain Nasr, ndër të tjera. Të pranishmit kujtojnë Korbinin të ulur pranë Allameh Tabataba’i-t me përulësi dhe respekt të plotë. “Ai ishte si një student i sjellshëm, duke i bërë pyetjet e tij Allameh Tabataba’i,” shkroi Sayed Hadi Khusrowshahi, një dijetar islamik dhe ish-ambasador iranian në Vatikan, në librin e tij mbi Allameh Tabatabai.
Corbin do të ishte në Iran çdo vjeshtë, i etur për të takuar Allameh Tabataba’i. Takimet silleshin kryesisht rreth çështjeve filozofike, teologjike dhe mistike. Në takimet fillestare u diskutua mbi themelet dhe mësimet ideologjike të shiizmit. Bisedat u botuan më vonë në librin e Allameh Tabataba’i, “Një Antologji Shi’ite”. “Allameh ishte një njeri i madh. Në fushën e filozofisë dhe interpretimit të Kur’anit, ai ishte një autoritet udhëheqës. Ekspertiza e tij mund të gjendet në diskutimet mes tij dhe Corbinit”, shkruan për këto takime doktor Nasr, profesor i studimeve islame në Universitetin George Washington. “Në shtator, Corbin do të vinte në Iran, ai do të diskutonte çështjet aktuale filozofike dhe teologjike të asaj kohe. Dr. Gholam Hossein Ebrahim Dinani, professor emeritus at Tehran University and one of Allameh Tabataba’i’s students who would accompany him from Qom to Tehran, says these meetings provided a platform to Corbin for the exchange of opinions about the spiritual possibilities of man.
Islami dhe Irani – Ndikimi i Alameh Tabataba’i-t mbi Corbin
Pas një jete kërkimi dhe eksplorimi të filozofisë dhe misticizmit të Islamit shiit, Corbin besonte se “bota persiane ishte e veshur me kuptim simbolik”. “Persia ishte vendi i Zoroastrit, Sohravardi, Ruzbehan dhe Ḥafeẓ, një botë sa e ndërmjetme dhe ndërmjetëse. . . jo thjesht një komb apo edhe një perandori, por një univers i tërë shpirtëror, një arenë për historinë e feve”, shkroi ai. Dr. Dinani thotë se Corbin e pa botën në shpatin e degradimit material dhe të zhveshur nga spiritualiteti. Ai ishte i shqetësuar dhe për këtë arsye filloi udhëtimin e tij për të gjetur dritën e spiritualitetit.
“Irani ka qenë vendi par excellence i filozofëve dhe mistikëve më të mëdhenj të Islamit,” shkroi Corbin në “En Islam Iranien”. I udhëhequr nga bisedat e tij me Allameh Tabataba’in, Corbin u bë orientalisti i parë që u mor seriozisht me traditën e gnosës shiite. Ai besonte “më në fund, në aspektin eskatologjik, Persia ishte një tokë e pritjes, ku gjatë fshehjes së madhe (gaybat-e kobra) Imami i fshehur përgatitet për orën e rishfaqjes së tij”. Duke kujtuar një incident, Sejjid Abdul Baqi Tabataba’i, djali i Tabataba’it të Allamehut, vuri në dukje: “Një ditë babai u kthye nga ne dhe tha me një gëzim të veçantë, ky profesor (Henry Corbin) është bërë besimtar në Islam, por rrethanat nuk e bëjnë këtë. lejojeni atë ta shprehë zyrtarisht dhe publikisht.”
Ekspertë të shumtë të studimeve islame janë të mendimit se bisedat e Corbinit me Allameh Tabataba’i-n e bënë atë të vetëdijshëm për mësimet dhe shpirtëroren e Islamit, duke krijuar një transformim në shpirtin e tij. “Ai kishte krijuar një lidhje personale dhe shumë të thellë me Imamin e dymbëdhjetë dhe imamët e tjerë shiitë në një mënyrë të tillë që dashuria e tij për imamët shiitë ishte e pabesueshme. Dukej se ishte një shiit shumë i devotshëm,” shkruan Prof. Nasr për Corbin. “Pajtimi i Corbinit nga Allameh Tabataba’i dhe krijimi i një dialogu të dyanshëm midis dy filozofëve dëshmoi edhe një herë se potencialet e brendshme të shiizmit mund të kenë një plan gjithëpërfshirës dhe të plotë për njeriun modern që mbulon rrugën e evolucionit natyror të jetës,” Sayed. Murtaza Hafizi, studiuese në Qendrën e Lindjes së Mesme për Kërkime Shkencore dhe Studime Strategjike, shënon për këto takime./PressTV/GazetaImpakt