Në një vendim të përkohshëm të shumëpritur të premten për një çështje të ngritur nga Afrika e Jugut kundër regjimit izraelit mbi gjenocidin në Rripin e Gazës, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) nxori masa provinciale, por nuk bëri thirrje për një armëpushim në territorin e rrethuar.
Masat e përkohshme, të cilat kanë nevojë për ndjekje të mëtejshme mbi zbatimin, sinjalizuan një fitore të madhe për palën afrikano-jugore që krijoi gjatje historike duke e tërhequr zvarrë regjimin e Tel Avivit në gjykatën më të lartë të OKB-së, me qendër në Hagë.
Në një vendim 45-minutësh, gjyqtari i ICJ-së Joan Donoghue hodhi poshtë pretendimin e regjimit të Benjamin Netanyahu se gjykatës së OKB-së i mungon juridiksioni për të dëgjuar çështjen e gjenocidit të Afrikës së Jugut kundër saj.
Megjithatë, shumë aktivistë të të drejtave të njeriut thonë se vendimi ishte i pamjaftueshëm, pasi nuk e akuzonte qartë regjimin izraelit për gjenocid dhe nuk dha urdhër për një armëpushim të plotë në Gaza.
Që nga 7 tetori, agresioni ajror dhe tokësor izraelit në Gaza ka rezultuar në vrasjen e më shumë se 26,000 palestinezëve, shumica prej të cilëve fëmijë dhe gra.
Territori është bërë i pabanueshëm, sipas Kombeve të Bashkuara.
Në fund të dhjetorit, Afrika e Jugut ngriti një padi në GJND, duke akuzuar Izraelin për shkelje të detyrimeve të tij sipas Konventës së Gjenocidit të vitit 1948 dhe duke bërë thirrje për një ndalim të menjëhershëm të vazhdimit të gjenocidit në Gaza.
Gjykata mbajti dy ditë seanca intensive në fillim të këtij muaji, duke dëgjuar argumentet e të dyja palëve. Vendimi i përkohshëm erdhi të premten. Vendimi përfundimtar pritet të marrë vite.
Cili është vendimi i GJND-së?
Gjykata me bazë në Hagë hodhi poshtë kërkesën izraelite dhe tha se ka juridiksionin “prima facie” për të dëgjuar çështjen e paraqitur nga Afrika e Jugut sipas nenit IX të Konventës së Gjenocidit.
Gjykata ka nxjerrë gjashtë masa të përkohshme sipas nenit 41, të cilat janë si më poshtë:
Izraeli duhet të marrë të gjitha masat e mundshme për të parandaluar aktet sipas nenit II të Konventës së Gjenocidit të vitit 1948 në lidhje me palestinezët në Gaza, të cilat përfshijnë vrasjen e anëtarëve të grupit, shkaktimin e lëndimeve të rënda trupore ose mendore për anëtarët e grupit, dëmtimin e qëllimshëm të grupit. Kushtet e jetës të llogaritura për të sjellë shkatërrimin e tij fizik tërësisht ose pjesërisht; dhe vendosjen e masave që synojnë parandalimin e lindjeve brenda grupit.
Izraeli duhet të sigurojë që ushtria e tij të mos kryejë asnjë nga veprimet e mësipërme.
Izraeli duhet të parandalojë dhe ndëshkojë “nxitjen e drejtpërdrejtë dhe publike për të kryer gjenocid”, kundër palestinezëve në Gaza.
Izraeli duhet të lejojë ndihmën humanitare në Rripin e Gazës.
Izraeli duhet të sigurojë ruajtjen dhe parandalimin e shkatërrimit të provave që lidhen me aktet nën objektin e nenit II dhe nenit III të Konventës së Gjenocidit kundër Palestinezëve në Gaza.
Izraeli duhet t’i paraqesë një raport GJND-së për të gjitha masat e marra për të mbështetur masat e përkohshme të urdhëruara nga GJND brenda një muaji.
Çfarë tha gjykata për gjenocidin?
Gjykata e lartë e OKB-së tha se kishte një mosmarrëveshje sipas nenit IX të Konventës së Gjenocidit për t’i quajtur veprimet izraelite në Gaza si gjenocid, gjë që ishte një surprizë e madhe për shumë ekspertë ligjorë.
“Palët duket se kanë pikëpamje qartësisht të kundërta nëse disa veprime ose mosveprime të supozuara të kryera nga Izraeli në Gaza përbëjnë shkelje nga ky i fundit i detyrimeve të tij sipas Konventës së Gjenocidit”, tha gjykata në vendimin e saj.
Megjithatë, ai urdhëroi Izraelin të ndërmarrë hapa për të parandaluar aktet e gjenocidit ndërsa lufta në Gazia po vazhdon me intensitet nga pala Izralite, e cila po shkatërron cdo gjë që ushtrisë i del përpara.
Donoghue tha se Izraeli duhet “të marrë të gjitha masat brenda fuqisë së tij” për të parandaluar aktet e përfshira në konventën e gjenocidit dhe për të siguruar “me efekt të menjëhershëm” që forcat e tij të mos kryejnë akte të konsideruara gjenocidale.
“Gjykata është gjithashtu e mendimit se Izraeli duhet të marrë masa brenda fuqisë së tij për të parandaluar dhe ndëshkuar nxitjen e drejtpërdrejtë dhe publike për të kryer gjenocid në lidhje me anëtarët e grupeve palestineze në Rripin e Gazës”, tha ajo.
Që nga 7 tetori, regjimi izraelit ka bërë kërdinë në Gaza, duke vrarë më shumë se 26,000 palestinezë dhe duke shkatërruar infrastrukturën, duke përfshirë shtëpitë e banimit, shkollat, spitalet dhe kampet e refugjatëve.
Çfarë tha gjykata për armëpushimin?
Gjykata e OKB-së, për zemërimin e madh të palestinezëve, nuk bëri thirrje për një armëpushim në Gaza. Por më pak se dy vjet më pare, një një vendim të saj, në të kundërt, ajo kishte urdhëruar Rusinë të ndalonte ofensivën e saj në Ukrainë.
Megjithatë, gjykatësi tha se gjykata është “e pikëpamjes se Izraeli duhet të marrë masa brenda fuqisë së tij për të parandaluar dhe ndëshkuar nxitjen e drejtpërdrejtë dhe publike për të kryer gjenocid”.
Ministrja e Jashtme e Afrikës së Jugut Naledi Pandor, e cila ishte e pranishme në gjykatë, tha se ajo “shpresonte” që gjykata të urdhëronte një armëpushim në rripin e Gazës të rrethuar në masa të përkohshme.
Në lidhje me këtë, SHBA dhe disa nga aleatët e saj kishin kundërshtuar më parë në Kombet e Bashkuara armëpushimin në Gaza, me presidentin amerikan Joe Biden që mbështeti publikisht agresionin izraelit ndaj Gazës.
Çfarë kërkonte Afrika e Jugut?
Ankesa e Afrikës së Jugut deklaroi se regjimi izraelit “ka shkelur dhe vazhdon të shkelë detyrimet e tij sipas Konventës së Gjenocidit, në veçanti detyrimet e parashikuara në nenin I, të lexuar në lidhje me nenin II, dhe nenet III (a), III (b), III (c), III (d), III (e), IV, V dhe VI.”
Kështu, regjimi “duhet të pushojë menjëherë çdo akt dhe masë në shkelje të këtyre detyrimeve, duke përfshirë akte apo masa të tilla që do të ishin në gjendje të vrisnin ose të vazhdonin të vrisnin palestinezë”, shtoi ai.
Afrika e Jugut më tej bëri thirrje për “persona që kryejnë gjenocid, komplotojnë për të kryer gjenocid, nxitin drejtpërdrejt dhe publikisht gjenocid, tentojnë të kryejnë gjenocid dhe bashkëpunëtorë në gjenocid në kundërshtim me nenet I, III (a), III (b), III (c), III (d) dhe III (e)” “të dënohen nga një gjykatë kompetente kombëtare ose ndërkombëtare, siç kërkohet nga nenet I, IV, V dhe VI”.
Ai gjithashtu i kërkoi GJND-së të tregonte sa vijon në masat e saj të përkohshme ndaj Izraelit: të pezullojë menjëherë operacionet e tij ushtarake në dhe kundër Gazës, të sigurojë që çdo njësi e armatosur ushtarake ose e parregullt e drejtuar, e mbështetur ose e ndikuar prej tij të mos ndërmarrë hapa për të çuar përpara operacionin ushtarak. .
Si reagoi Afrika e Jugut ndaj vendimit?
Në një deklaratë, Afrika e Jugut përshëndeti vendimin e përkohshëm si “një fitore vendimtare për sundimin ndërkombëtar të ligjit dhe një moment historik të rëndësishëm në kërkimin e drejtësisë për popullin palestinez”.
“Nuk ka asnjë bazë të besueshme që Izraeli të vazhdojë të pretendojë se veprimet e tij ushtarake janë në përputhje të plotë me ligjin ndërkombëtar, duke përfshirë Konventën e Gjenocidit, duke pasur parasysh vendimin e Gjykatës”, thuhet në deklaratën e qeverisë së Afrikës së Jugut.
Ministri i Jashtëm Pandor tha se nëse vendimi lexohet me kujdes, “duhet të ndodhë një armëpushim”.
“Si ofroni ndihma dhe ujë pa armëpushim?”, u dëgjua të thoshte të premten Pandor .
A mund të zbatohet vendimi?
Si Afrika e Jugut, ashtu edhe Izraelit u kërkohet të respektojnë vendimet e gjykatës dhe nuk mund të apelojnë një vendim të marrë nga GJND. Megjithatë, vetë gjykatës së OKB-së i mungon mekanizmi për të zbatuar urdhrat e saj, të cilat ekspertët besojnë se do të lejojnë regjimin izraelit të vazhdojë agresionin e tij.
Nëse regjimi izraelit vazhdon luftën e tij gjenocidale, Afrika e Jugut mund ta çojë çështjen në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, ku shteteve anëtare do t’u kërkohet të votojnë për t’i bërë presion regjimit izraelit në përputhje me vendimin e GJND-së.
Nëse Këshilli i Sigurimit i OKB-së miraton një rezolutë që i bën thirrje regjimit të Tel Avivit t’i përmbahet vendimit të GJND-së, regjimi mund të përballet edhe me veprime ndëshkuese, sipas ekspertëve ligjorë.
Cili është hapi tjetër në këtë rast?
Izraeli duhet të paraqesë një raport mbi veprimet e tij në përgjigje të vendimit të përkohshëm deri më 26 shkurt, pas së cilës Afrika e Jugut do të ketë mundësinë t’i përgjigjet raportit izraelit.
Pas kësaj, GJND-ja do të analizojë raportin dhe përgjigjen e Afrikës së Jugut dhe do të shohë nëse regjimi izraelit në të vërtetë po i bindet vendimit të së premtes apo jo.
Do të pasohet nga të tjera seanca për çështjen bazuar në provat e paraqitura në gjykatë.
Vendimi për të ecur përpara është për shkak se gjykata e OKB-së vendosi të premten se nuk mund ta refuzojë çështjen e paraqitur nga Afrika e Jugut, të cilën e kishte kërkuar regjimi izraelit./GazetaImpakt/presstv/
