Nga Merjem Francois
Izraelizmi, një film i ri i diskutueshëm mbi marrëdhëniet midis Izraelit dhe identitetit hebre, tregon një histori që të gjithë duhet ta dëgjojmë. “Nëse doni të ndryshoni botën, ju duhet të ndryshoni historinë tuaj”, kështu thotë Michael Margolis, CEO dhe themeluesi i Storied, një konsulencë strategjike që është e specializuar në tregimin e historive jashtë rregullit të tyre kronologjik. Si regjisore, citati ka kuptim të përsosur për mua. Tregimet na ofrojnë një ushqim emocional që mund të nxisë, të frymëzojë dhe të mbështesë njerëzimin përmes sfidave të tij më komplekse dhe të mundimshme. Por historitë, ndryshe nga idetë apo argumentet e thjeshta, i flasin zemrës, një hapësirë përtej keqkuptimeve të ngurtësuara që mund të pengojnë aftësinë tonë për t’u afruar dhe lidhur me njerëzimin tonë të përbashkët.
Në një film të ri dokumentar kontrovers të quajtur Izraelizëm, dy të rinj hebrenj amerikanë të rritur për ta dashuruar pa kushte Izraelin, përjetojnë një zgjim të thellë i cili i ndryshon jetën teksa dëshmojnë brutalitetin e pushtimit izraelit të Palestinës. Ndërsa bashkohen me një lëvizje në rritje të hebrenjve të rinj amerikanë që luftojnë me gardën e vjetër për të ripërcaktuar marrëdhënien e judaizmit me Izraelin, protagonistët na çojnë në betejën mbi vetë shpirtin e identitetit modern hebre.
Filmi është shfaqur në kampuset amerikane, ku publikimi i tij gjatë sulmit të vazhdueshëm gjenocidal në Gaza ka çuar në thirrje të shumta për censurë dhe anulime të shfaqjeve të planifikuara nga autoritetet e kampusit. Në mes të një debati publik tejet të censuruar rreth pushtimit izraelit, përpjekjet për të censuruar filmin janë një pasqyrim i kohës – madje edhe zërat hebrenj pro paqes janë në shënjestër nga e njëjta makineri e cila ka kërkuar për kaq shumë kohë të heshtë thirrjet palestineze për liri .
Izraelizmi tregon një histori që ne të gjithë duhet ta dëgjojmë, jo vetëm sepse sot Shtetet e Bashkuara janë e vetmja forcë që mund të frenojë ekstremizmin izraelit. Ai ofron një dritare të vogël se si grupet e fuqishme të interesit të posaçëm në SHBA i nxisin hebrenjtë e rinj që të mbështesin verbërisht Izraelin dhe sesi disa, arrijnë t’i shpëtojnë.
Por për një jo-hebre si unë, elementi më bindës i filmit ishte përshkrimi i tij i sinqertë i lidhjes emocionale që shumica e hebrenjve kanë krijuar me Izraelin dhe vështirësitë që ata përjetojnë kur përpiqen të dalin jashtë të fuqishmit që i mbron.
Ndërsa kritikët e shumtë të tij, duke përfshirë edhe mua, e shohin Izraelin si një shtet mashtrues etno-nacionalist, racialisht supremacist, në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare dhe një sistem aparteidi funksional, hebrenjve u mësohet që në moshë të re se shteti modern i Izraelit është mishërimi i të dejtave dhe lirive që duhet të gëzojnë hebrenjtë.
Ky nuk është një rrëfim i vogël për t’u çmontuar sepse, pjesërisht, është e vërtetë. Pas vitesh persekutimi dhe internimi, hebrenjtë më në fund kanë një shtëpi. Veçse nuk është shtëpia e tyre. Është ajo e palestinezëve. Shpërngulja e palestinezëve nga toka e tyre për të aktualizuar mitin zionist të “tokës pa popull për një popull me tokë” nuk është më pak e kundërshtueshme sesa persekutimi dhe internimi i imponuar historikisht mbi hebrenjtë.
Ndërkohë që personazhet kryesore tek izraelizmi (filmi) shohin se ëndrra e tyre për Izraelin është ndërtuar mbi një gënjeshtër, por në fund ajo që i mungonte filmit ishte një histori alternative.
Akademiku Barnett R Rubin e përshkruan poetikisht narrativën hebreje për Izraelin modern në artikullin e tij të titulluar “Mesia të rremë”: “E përsëritur në çdo epokë, kjo narrativë madhështore – skllavëria ndaj lirisë, mërgimi drejt shpengimit – ishte muzika e sfondit konstante, nëse ndonjëherë mezi dëgjohej, të kuptuarit e popullit hebre për takimin e tyre me historinë.”
Rubin përshkruan një tablo të mprehtë të historisë hebreje, të mbushur me tmerret e persekutimit antisemitik evropian gjatë shekujve, mërgimin dhe një shpresë të thellë për një vend sigurie dhe qetësie. Sionizmi politik nuk del nga një vakum, shpjegon ai, por nga paaftësia e shteteve evropiane për të garantuar sigurinë dhe lirinë e popullit hebre. Dhe përfundimisht, kulminacioni i dhunës së racizuar evropiane në formën e Holokaustit në mesin e shekullit të 20-të, kryqëzimi toksik i kolonializmit dhe sionizmit cakton skenarin për krizën tonë aktuale.
“Hebrenjtë izraelitë janë kolonialistë (kolonë) me një kujtesë historike ndërsa origjinë indigjene,” shkruan Rubin. “Ata zhvilluan një ideologji dhe një lëvizje politike dhe jo thjesht fetare të ‘kthimit’. Por kujtesa e tyre historike nuk u nda nga banorët e vendit. Kujtesa historike e popullit hebre nuk krijoi të drejtën apo kapacitetin për të konfiskuar apo pushtuar një copë të vetëm toke kundër vullnetit të zotëruesve të saj. Kujtesa historike e një populli, sado këmbëngulëse, nuk krijon asnjë të drejtë për të sunduar mbi një tjetër.
Kjo narrativë e shpronësimit, persekutimit dhe triumfit është ajo që i jep jetë mbështetjes për shtetin aktual të Izraelit. Ndërkohë që një lëvizje në rritje kritikësh po e çmonton këtë, brezi i ardhshëm i banorëve të përhumbur të kësaj toke të kontestuar, kanë nevojë dëshpërimisht për një histori të re shprese për ta zëvendësuar atë.Sot, siç shkruan themeluesi dhe drejtori ekzekutiv izraelit i Idealist Ami Dar, “Nëse të gjithë, kudo, do të pranonin me të vërtetë se shtatë milionë hebrenj dhe shtatë milionë palestinezë nuk po shkojnë askund dhe se çdo e ardhme e mundshme duhet të përfshijë dhe të konsiderojë të dyja palët, atëherë e gjithë energjia negative rreth këtij konflikti do të zhvendosej, transformohej.”
Që të ndodhë ky ndryshim, ne kemi nevojë për histori të reja. Tregime që njohin dhe nderojnë pretendimet për tokën, të cilat, ndonëse paraqiten si konkurruese, nuk janë në thelb të tilla. Në fund të fundit, filozofitë indigjene mund të na shtyjnë të mendojmë se toka nuk i përket askujt dhe se në fakt, kujdestarët abrahamikë të tokës kanë një mision të përbashkët për të ruajtur dhe mbrojtur natyrën e saj të shenjtë dhe për të nderuar të gjithë banorët e saj.
Rubin duket se sugjeron se një zionizëm “i dekolonizuar”, i ndarë nga supremacia korruptive e kolonializmit, dhe për rrjedhojë më shumë një dëshirë kulturore për një vend, sesa një pretendim politik ose territorial ndaj tij, duhet të dallohet nga ideologjia e dhunshme e kolonëve, e shumfishuar aktualisht. : “Palestina që ata [hebrenjtë] dëshironin ishte mishërimi i shpresave të tyre, në vend të disa provincave të perandorisë osmane me popullsi arabe myslimane dhe të krishterë.” Dhe kështu mund të jetë nga brenda atyre shpresave, të martuara me dëshirën e palestinezëve për një kthim në tokën e tyre, për autonomi mbi jetën e tyre dhe për paqen, që historia tjetër të mund të thuret.Ndërsa nga ana tjetër janë padyshim të njëjtat ëndrra elementare që e bëjnë luftën aktuale për pushtet kaq apokaliptike, ato gjithashtu bëjnë që historia, e cila aq shumë i nderon, të jetë thellësisht bindëse.
Ndërsa fokusi i izraelizmit përmblidhet në nevojën që kanë hebrenjtë për të çmontuar Frankensteinin (historian hebre pro ceshtjes Palestineze) në qendër të së cilës është pushtimi i dhunshëm i Izraelit, ku ajo që mungon është një narrativë shprese.
Një numër në rritje hebrenjsh po i bashkohen radhëve të anti-zionizmit dhe protestat masive të Zërave Çifutë për Paqe dhe pleqve hebrenj kanë dëshmuar kundërvënie të fuqishme ndaj konsensusit të supozuar ndaj shtetit aktual izraelit. Por kundër-narrativat kërkojnë më shumë se kundërshtim të thjeshtë për të zgjatur në kohë.
Historia që u shitet të rinjve hebrenj anembanë botës është e thellë, prekëse dhe krejtësisht bindëse. Dhe kjo do të thotë se çdo luftë për të çliruar hebrenjtë nga ky keqinterpretim i shtetit të Izraelit si një mishërim shpengues i vetëaktualizimit hebre do të kërkojë domosdoshmërisht një kundër-narrativë po aq, nëse jo më bindëse. Ai që nderon frikën legjitime hebreje për përsëritjen e historisë (pra të ekstremeve antisemitike), siguron bashkësinë dhe bashkimin e një ëndrre të përbashkët, të dimensionit kozmik, por gjithashtu premton të çlirojë palestinezët.
Siç vë në dukje edhe Rubin: “Ajo që është e pakëndshme për kolonializmin nuk është emigrimi ose kolonializimi i një popullsie me origjinë të ndryshme etnike ose kombëtare, ose e njerëzve që janë në njëfarë kuptimi jo-indigjenë, por dominimi i një grupi mbi një tjetër. Është e pamundur të rikthehet dhe të riprodhohet historia. Por është e mundur, me të vërtetë e nevojshme, të sigurohet një e ardhme ku palestinezët dhe izraelitët të kenë të drejta të barabarta.”
Ndërsa izraelitët zhgënjehen gjithnjë e më shumë me Netanyahun, zërat hebrenj brenda dhe jashtë Izraelit duhet të përballen me ndikimin e ideologjisë militariste në kulturën, politikën dhe identitetin e tyre. Sondazhi i Institutit të Demokracisë së Izraelit, një matës mujor i ndjenjës izraelite mbi ngjarjet aktuale, gjeti nivele në rënie të optimizmit për sigurinë e ardhshme dhe karakterin demokratik të vendit. Nëse videot nihiliste në TikTok të cilat tallen me fëmijët palestinezë të gjymtuar nuk do të ishin një thirrje zgjimi, grupet e telegramit në të cilat mijëra njerëz kënaqen me filmat e civilëve palestinezë që torturohen dhe vriten, duhet të jenë medoemos një e tillë.Çdo denigrim i të drejtave njerëzore të tjetrit domosdoshmërisht pakëson tonën. Ky lak i dhunës çnjerëzore nuk duhet të lyhet më me përralla propagandistike.
Ndërsa nderon trashëgiminë e vuajtjes dhe mërgimit (të hebrenjve në Europë e botë), kundërshtimi ndaj shtetit të aparteidit duhet t’i hapë rrugë edhe premtimit të një ëndrre të re. Lëvizja për liri e Nelson Mandelës nuk u udhëhoq thjesht nga kundërshtimi ndaj supremacisë së bardhë – ajo u drejtua nga një ëndërr e bashkëjetesës, barazisë dhe drejtësisë për të gjithë. Në kundërshtim me narrativat e rrezistencës palestineze (ndaj paqes), udhëheqja palestineze vazhdimisht dhe bujarisht ka krijuar hapësirë për praninë e hebrenjve në tokën e tyre. Tani i takon brezit të ri të hebrenjve që të riimagjinojnë historinë e tyre në një mënyrë që nderon të gjithë rrobërit e Zotit në mënyrë të barabartë – dhe në atë histori të re qëndron toka e vërtetë e premtuar.
Pikëpamjet e shprehura në këtë artikull janë të vetë autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht qëndrimin editorial të Al Jazeeras./Marrë nga aljazeera
