Nga Lutfi Bilalli
Si ndihmoi Izraeli në krijimin e Hamasit !?
( Një verzion i shkurtur )
☑️Konteksti historik
Në vitet 1970–80, Izraeli e shihte si kërcënimin kryesor OÇP-në sekulare e nacionaliste (veçanërisht Fatahun nën Arafatin). Në të njëjtën kohë, ai mbështeti vëllazërinë myslimane – nga e cila më vonë lindi Hamasi – për të dobësuar OÇP-në.
☑️Masat konkrete
Izraeli i dha organizatës bamirëse islamike Mujama al-Islamiya, nën udhëheqjen e Sheik Ahmed Yassin, leje zyrtare dhe mbështetje financiare. Ai ndihmoi ndërtimin e xhamive, shkollave dhe Universitetit Islamik të Gazës – shpesh me aprovimin shtetëror. Një gjeneral izraelit në Gaza, Yitzhak Segev, e pranoi se kishte financuar vetë këto organizata fetare për të krijuar një “kundërpeshë” ndaj OÇP-së. Një ish-zyrtar izraelit ka deklaruar: “Hamasi, për fat të keq, është krijesë e Izraelit.”
☑️Pasojat :
Ironikisht, kjo politikë rezultoi me kthim të bumerangut: Hamasi u bë më militant dhe, pas tërheqjes së Izraelit në vitin 2005 dhe fitores në zgjedhjet e 2006/07, mori kontrollin e Gazës – dhe u bë armiku kryesor i Izraelit.
☑️2. Zhvillimet aktuale: A po ndihmon Izraeli grupe ekstremiste për të luftuar Hamasin?
Kush është Yasser Abu Shabab dhe grupi “Forcat Popullore”?
Yasser Abu Shabab, i lindur më 1993, udhëheq një grup militant në Rafah. Mediat ndërkombëtare raportojnë se Izraeli i ka dhënë atij armë për të luftuar Hamasin.
✔️Pse e bën Izraeli këtë?
Synimi është të dobësohet Hamasi dhe të krijohet një “kundërfuqi” në Gaza për të ulur rrezikun për ushtarët izraelitë.
✔️Kontroversa dhe rreziqe :
Politikanët izraelitë (si Avigdor Lieberman) paralajmërojnë se ky grup mund të jetë kriminal dhe i lidhur me ISIS. Organizatat ndërkombëtare paralajmërojnë për kaos të madh: plaçkitje, mungesë kontrolli dhe brutalitet. Mbështetja e hapur e Netanyahut ndaj këtyre grupeve ka shkaktuar debat të fortë në Izrael.
☑️3. Krahasimi me vitet 1980
Vitet 1980 – Mbështetje për Hamasin !! Sot – Mbështetje për grupe të tjera !
✔️Atëhere qëllimi; Dobësimi i OÇP-së ! Sot; Dobësimi i Hamasit !
Metoda : Mbështetje për aktivitete fetare dhe sociale , furnizim me armë, tolerim i dhunës
Statusi: Indirekt, shpesh i fshehur! Haptazi, i konfirmuar nga Netanyahu
Rreziku : Hamasi doli jashtë kontrollit; Kaos, kriminalitet, radikalizim i ri ?
Në të dy rastet, Izraeli ka ndihmuar në krijimin ose përforcimin e një force për ta përdorur kundër një kundërshtari – por rezultatet mund të jenë të rrezikshme dhe të paparashikueshme. Historikisht e vërtetuar: Izraeli ndihmoi në krijimin e Hamasit si një strategji kundër OÇP-së. Zhvillimet e sotme: Ka dëshmi që Izraeli po mbështet grupe të armatosura në Gaza, ndoshta të lidhura me ideologji ekstremiste. Pyetja kyçe: A do të përsëritet historia? Dhe a do të përballet Izraeli me pasoja edhe më të rënda në të ardhmen?
🔺Rolini sherbimeve izraelite për përçarjen e grupimeve palestineze !
Çështja nëse inteligjenca izraelite (veçanërisht agjencia e inteligjencës vendase Shin Bet) luajti një rol në forcimin indirekt të Hamasit gjatë fazave të hershme të tij është historikisht komplekse dhe mbetet e diskutueshme. Ekzistojnë prova dhe vlerësime të ekspertëve që sugjerojnë se Izraeli mori masa në vitet 1970 dhe 1980 që pa dashje çuan në forcimin e grupeve islamiste si ajo që më vonë u bë Hamas – pjesërisht për arsye strategjike.
☑️Themelimi i Hamasit :
Hamasi u themelua zyrtarisht në vitin 1987 gjatë Intifadës së Parë dhe doli nga dega palestineze e Vëllazërisë Myslimane. Përpara kësaj, forca politike dominuese palestineze ishte PLO (Organizata Çlirimtare Palestineze), e udhëhequr nga Yasser Arafat, dhe veçanërisht Fatah.
☑️Cili ishte roli i Izraelit?
Historianët, gazetarët dhe ish-zyrtarët izraelitë kanë theksuar vazhdimisht:
🔹1. Toleranca ndaj organizatave islamike: Në vitet 1970 dhe në fillim të viteve 1980, autoritetet izraelite toleruan grupet islamike në Gaza, duke përfshirë institucionet fetare, xhamitë dhe organizatat e mirëqenies të lidhura me Vëllazërinë Myslimane. Qëllimi ishte të krijohej një kundërpeshë ndaj PLO-së laike, e cila konsiderohej kundërshtarja kryesore e Izraelit në atë kohë.
🔸2. Mbështetje indirekte:
Disa burime pohojnë se krijimi i institucioneve shoqërore dhe fetare islamike jo vetëm që u tolerua, por, në raste të caktuara, madje u lehtësua logjistikisht nga Izraeli (p.sh., duke i lejuar ato ose duke mos ndërhyrë). Këto grupe ndërtuan rrjete që më vonë formuan themelin e Hamasit
🔸3. Çfarë thonë dëshmitarët e kohës ?
Ish-guvernatori ushtarak izraelit i Gazës, Yitzhak Segev, deklaroi në një intervistë të vitit 1981 me Wall Street Journal se Izraeli nuk i shihte organizatat islamike si kërcënim, por më tepër si kundërpeshë ndaj PLO-së. Ish-oficeri i inteligjencës izraelite Avner Cohen thuhet se ka thënë se politikat izraelite kontribuan në zgjerimin e Vëllazërisë Myslimane në Gaza.
Përfundim:
Izraeli nuk e themeloi drejtpërdrejt Hamasin, por ka arsye të mira për të besuar se politikat izraelite në atë kohë kontribuan pa dashje në shfaqjen dhe forcimin e strukturave islamiste, me qëllim dobësimin e OÇP-së laike. Kjo strategji tani kritikohet gjerësisht si dritëshkurtër ose një llogaritje e gabuar – veçanërisht duke pasur parasysh se Hamasi më vonë u zhvillua në një nga kundërshtarët më të rrezikshëm të Izraelit
Burimet : “Buying Quiet’: Inside the Israeli Plan That Propped Up Hamas” (Published 2023), Wall Street Journal, Haaretz ose publikime nga historianë, Beverley Milton-Edwards, Lutfi Bilalli ; Konflikti Izraeliti-Palestinez Dhe Shanset Pėr Paqe Në Lindjen E Afërt , Prishtinė 2011, f. 207/gazetaimpakt
