Nga Joshua Schreier
Çfarë e shtyn mbështetjen e pandërprerë të SHBA-së për Izraelin, veçanërisht në hijen e Gazës?
Në fund të fundit, në mesin e elektoratit amerikan, Izraeli është gjithnjë e më i popullarizuar. Një sondazh i fundit i Economist zbulon se gjysma e votuesve të Presidentit Biden në vitin 2020 tani besojnë se Izraeli po kryen gjenocid në Gaza. Mbështetja e SHBA-së për Izraelin shpesh shprehet në terma hebrenj – një rrjedhë e shqetësimit dhe lobimit të hebrenjve amerikanë dhe e mbështetur nga ata që simpatizojnë hebrenjtë. Por pjesa e vogël e hebrenjve në Amerikë nuk ka qenë kurrë forca pas politikës së Amerikës.
Izraeli është dhe ka qenë gjithmonë një shtet ungjillor po aq sa një shtet hebre.
Nuk po flas vetëm për pastorët e sotëm evangjelistë të krahut të djathtë që brohorasin për politikat e Izraelit. Në fakt, ungjillorët anglezë të shekullit të 19-të përbënin lëvizjen e parë moderne për të krijuar një politikë hebreje në Palestinë dhe ideja e ngopi protestantizmin anglez shumë përpara se të kapte hebrenjtë.
Parlamentari anglez, reformator social dhe i devotshëm i krishterë Anthony Ashley-Cooper, Earl i 7-të i Shaftesbury (1801-1885), i kushtoi një pjesë të madhe të jetës së tij mbrojtjes së vendosjes së hebrenjve të Evropës në Palestinë. Ndërsa ai u bë i njohur si një filosemit, Shaftesbury në fakt shpresonte se hebrenjtë do të largoheshin nga Evropa, do ta pranonin Jezusin dhe, me kalimin e kohës, do të pushonin së ekzistuari. Duke përfaqësuar krishterimin e “vërtetë”, ai gjithashtu e pa Anglinë si trashëgimtaren natyrore të Palestinës.
Marka e krishterimit ungjillor të Shaftesbury-t ndikoi thellësisht në kulturën britanike, si dhe në politikën e saj “lindore”. Miku i tij Lord Palmerston, i cili shërbeu si ministër i Jashtëm dhe më vonë kryeministër, emëroi një konsull britanik në Jerusalem në 1838 dhe i bënte thirrje rregullisht ambasadorit të Britanisë në Konstandinopojë që t’i nxiste osmanët që t’u ofronin mbrojtje hebrenjve të Palestinës. Kur Kisha e Krishtit u ngrit në Jerusalem në 1849, ajo do të shërbente si selia e re e konsullit britanik, William Tanner Young, të cilit i ndalohej të ungjillëzonte, por ende shpresonte të “rivendoste” hebrenjtë në Palestinë. Kisha udhëhoqi pelegrinazhe, gërmime arkeologjike dhe ekspedita për hartimin e hartave, duke e quajtur Palestinën në radhë të parë si “Tokën e Biblës”.
Vizioni i ungjillorëve për kthimin hebre ishte në kontrast me mendimin tradicional hebre. Sigurisht, hebrenjtë dëshironin kthimin në Palestinë. Shumë hebrenj tashmë jetonin atje. Por hebrenjtë fetarë besonin se galuti, ose “mërgimi” ishte i shuguruar në mënyrë hyjnore dhe i ndryshëm nga diaspora hebreje. Të jetosh në Palestinë ishte meritore, por një lëvizje e organizuar, masive politike për të krijuar një shtet laik “çifut” ishte, për shumë, kundër vullnetit të Zotit.
Anglikanët, megjithatë, nuk ishin të shqetësuar nga mendimi tradicional hebre. Anglezët e zgjeruan ndikimin e tyre në Palestinë deri në Luftën e Parë Botërore, kur ata pushtuan vendin, duke injoruar dëshirën e popullsisë për pavarësi.
Tani, duke kontrolluar Palestinën, Perandoria Britanike mbështeti lëvizjen e re të vendbanimeve sioniste në luftë, përmes politikave që ndanin popullsinë sipas fesë dhe favorizonin institucionet hebraike. Gjatë Revoltës Arabe të viteve 1936-1939, favorizimi britanik shkoi aq larg sa të angazhonte milicitë sioniste për të ndihmuar në shtypjen e rezistencës palestineze. Duke i bërë jehonë Shaftesbury-t dhe dekadave të mendimit protestant, Sekretari i Jashtëm Lordi Arthur Balfour e përshkroi në mënyrë të famshme misionin e Britanisë për të krijuar “një shtëpi kombëtare hebreje në Palestinë” si “një rëndësi shumë më të madhe se dëshirat dhe paragjykimet e 700,000 arabëve që tani banojnë në atë tokë të lashtë”.
Patronazhi britanik rriti në mënyrë të konsiderueshme perspektivat e Sionizmit dhe pas Luftës së Parë Botërore, shumë hebrenj iu bashkuan lëvizjes. Pogromet e vazhdueshme ruse, ligjet e reja anti-hebreje të imigracionit në SHBA dhe përfundimisht ngritja e Hitlerit në pushtet në 1933 bindi shumë hebrenj për nevojën e një shtëpie kombëtare hebreje.
Ndërsa hebrenjtë amerikanë mbetën proporcionalisht të vegjël në popullsinë amerikane, sionistët përkthyen me sukses si sionizmin ashtu edhe vetë judaizmin në një idiomë amerikane, të krishterë. Librat, pikturat murale dhe madje edhe ekspozitat në Panairet Botërore i lidhnin hebrenjtë dhe Palestinën me historitë biblike të ndara me të krishterët. Por në mënyrë specifike ligjet dhe zakonet hebraike të rrënjosura në traditën rabinike post-biblike u de-theksuan. Me themelimin e Izraelit në vitin 1948, shumë të krishterë amerikanë, si paraardhësit e tyre britanikë, e panë sionizmin përmes një lentesh profetike.
Patronazhi britanik rriti në mënyrë të konsiderueshme perspektivat e Sionizmit dhe pas Luftës së Parë Botërore, shumë hebrenj iu bashkuan lëvizjes. Ligjet e reja anti-hebreje të imigracionit në SHBA dhe përfundimisht ngritja e Hitlerit në pushtet në 1933 bindi shumë hebrenj për nevojën e një shtëpie kombëtare hebreje.
Ndërsa hebrenjtë amerikanë mbetën proporcionalisht pak në popullsinë amerikane, sionistët përkthyen me sukses si sionizmin ashtu edhe vetë judaizmin në një idiomë amerikane, të krishterë. Librat, pikturat murale dhe madje edhe ekspozitat në Panairet Botërore i lidhnin hebrenjtë dhe Palestinën me historitë biblike të ndara me të krishterët. Por në mënyrë specifike ligjet dhe zakonet hebraike të rrënjosura në traditën rabinike post-biblike u de-theksuan. Me themelimin e Izraelit në vitin 1948, shumë të krishterë amerikanë, si paraardhësit e tyre britanikë, e panë sionizmin përmes një lentesh profetike.
Pas pushtimit të Jeruzalemit dhe Bregut Perëndimor në vitin 1967, qeveria izraelite iu drejtua atyre amerikanëve që ata i shihnin si mbështetësit më të besueshëm të ekspansionizmit të Izraelit. Ndërsa hebrenjtë amerikanë anonin nga demokratët dhe ishin zvogëluar në nën 3 për qind të popullsisë, “të krishterët e rilindur” të vetë-identifikuar ishin rritur nga 24 për qind në 1963 në gati 40 për qind në 1978. Izraeli filloi të organizonte konferenca masive për ungjillorët.
Kjo histori ndihmon për të shpjeguar pse, pas sulmit të Hamasit të 7 tetorit, organizatorët e “Marshimit për Izraelin” në Uashington nuk ia mohuan pastorit John Hagee mundësinë për të folur. Sigurisht, organizatorëve iu desh të anashkalonin komentet e mëparshme të Hagee që përshkruanin Adolf Hitlerin si “një çifut gjysmë race” i dërguar nga Zoti për të çuar hebrenjtë në Izrael, “e vetmja shtëpi që Perëndia kishte menduar ndonjëherë për hebrenjtë”. Por Hagee përfaqëson zonën më të madhe pro-izraelite të Amerikës dhe si e tillë në mënyrë të pashmangshme formon politikën e SHBA-së.
Aktualisht, shumë nga 63 përqind e amerikanëve që identifikohen si të krishterë – jo vetëm ungjillorë me votim republikanë – e shohin të ashtuquajturin “kthim” të hebrenjve në Izrael si me rezonanca profetike. Për t’i bërë jehonë Arthur Balfour, kjo është me një “import shumë më të thellë (elektoral) sesa ndjenjat e 2.4 përqind të amerikanëve që janë hebrenj.
Ne nuk duhet të harrojmë se ndërsa hebrenjtë, myslimanët dhe të krishterët jetonin në Palestinë për shekuj, konflikti aktual filloi vetëm kur ungjillorët e fuqishëm anglezë vepruan sipas besimit të tyre duke u bazuar në fjalëvet e Pat Boone, kompozitorit ungjillor të krishterë sionist të këngës së vitit 1960 filmi Exodus – “kjo tokë është e imja”./gazetaimpakt/
