Trump-Netanyahu bëjnë ‘show paqeje’

Nga NAJLA M. SHAHWAN

Takimi i javës së kaluar midis Presidentit të SHBA Donald Trump dhe Kryeministrit Izraelit Benjamin Netanyahu në Shtëpinë e Bardhë, ku u festuan marrëveshjet e “normalizimit” të Izraelit si me Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Mbretërinë e Bahreinit, nuk kishte asnjë lidhje me paqen, por ishte thjesht një skenë surrealiste e nënshkrimit të marrëveshjeve diplomatike që ishin mbajtur të fshehta për shumë vite dhe tani u bënë publike.

Sidoqoftë, ndërsa kjo marrëveshje është krijuar për të ndihmuar në një fazë të re të marrëdhënieve Izraelite me mbretëritë e Gjirit, ajo nuk do të jetë çelësi për zgjidhjen e konfliktit të vjetër-Palestinez dhe Izraelit dhe Palestinezët do të jenë të vetmit që do të paguajnë çmimin për ambiciet gjeopolitike të këtyre udhëheqësve.

Për dekada, shumica e shteteve arabe ishin të bashkuar në armiqësinë e tyre ndaj Izraelit, përveç përkrahjes së tyre retorike për palestinezin. Iniciativa Arabe e Paqes 2002 (API) ofroi një njohje kolektive nga udhëheqësit Arabe të së drejtës së Izraelit për të ekzistuar dhe një normalizim të lidhjeve diplomatike në këmbim të tërheqjes së saj të plotë nga tokat Arabe të pushtuara që nga viti 1967. Kjo iniciativë shërbeu si boshti kryesor për normalizimin e Lidhjeve arabe me Izraelin për vite me rradhë.

Sidoqoftë, vitet e fundit, Izraeli dhe disa vende arabe janë angazhuar në një afrim të fshehtë, të inkurajuar nga shqetësimet e përbashkëta për ndikimin iranian në rajon, duke u përqëndruar kryesisht në ndarjen e inteligjencës dhe shtrirjen e bashkëpunimit të tyre në një numër fushash të tilla si ushtrime të përbashkëta ushtarake, diplomatike iniciativa, zhvillimi i kërkimit dhe investimet.

Njoftimi i 13 gushtit për Marrëveshjet e Abrahamit midis Izraelit dhe Emirateve të Bashkuara Arabe ishte demonstrimi i parë publik dhe dramatik i këtyre dinamikave rajonale të zhvendosura.

Brenda një muaji, Bahreini u bashkua me Emiratet në normalizimin e marrëdhënieve me Izraelin duke u bërë kështu vendi i katërt Arab që arriti një marrëveshje të tillë me Izraelin edhe pse marrëveshjet me Egjiptin në 1978 dhe Jordaninë në 1994 ishin marrëveshje “paqeje” pas luftës dhe konflikteve kufitare.

Duke përmbysur rendin arab dhe duke vendosur marrëveshje rajonale përpara çështjes Palestineze, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreini hoqën një nxitje kryesore që Izraeli mund të ketë pasur, për t’i dhënë fund pushtimit 53-vjeçar të Bregut Perëndimor dhe Jeruzalemit lindor.

 

Çuditërisht, zëvendësimi i shtetësisë palestineze me normalizimin rajonal ka qenë prej kohësh një nga ambiciet kryesore të Netanyahut dhe ai tani del si fituesi kryesor i këtyre marrëveshjeve.

Palestinezët u tradhtuan

Palestinezët u tronditën, pasi këto lëvizje nga të dy Shtetet e Gjirit do të dobësojnë një pozicion të mirë-vendosur pan-Arab që kërkon tërheqjen e Izraelit nga territori i pushtuar dhe pranimin e shtetësisë Palestineze në këmbim të marrëdhënieve normale me vendet arabe. Këto lëvizje pa ndonjë kusht themelor do të vënë në rrezik të gjithë projektin kombëtar Palestinez.

Në Lidhjen Arabe në fillim të këtij muaji, palestinezët kërkuan por nuk mundën të merrnin një dënim të marrëveshjes UAE-Izrael nga anëtarët e tjerë dhe vetëm mund të siguronin mbështetjen e rinovuar Saudite për të drejtën e tyre për shtet.

Normalizimi i plotë me Izraelin nga Emiratet e Bashkuara Arabe mund ta ketë dekurajuar Izraelin përkohësisht nga një deklaratë zyrtare e sovranitetit mbi territorin e Bregut Perëndimor – por Izraeli nuk bëri asnjë lëshim. Pushtimi i tij brutal është shpërblyer ndërsa aneksimi i tij de facto dhe ndërtimi i vendbanimeve në territoret palestineze vazhdon pa pengesa, duke ngulitur një sistem aparteid të kontrollit mbi palestinezët.

Çfarë lloj ‘paqeje’?

Si një përgjigje ndaj marrëveshjes së Bahreinit, Netanyahu tha se ky vendim shënon një “epokë të re të paqes”.

“Për shumë vite, ne kemi investuar në paqe dhe tani paqja do të investojë tek ne, do të sjellë investime vërtet të mëdha në ekonominë e Izraelit”, tha Netanyahu në një video- deklaratë.

Për cilën paqe ishte duke biseduar Netanyahu dhe për çfarë paqe ai investoi kur menjëherë pas njoftimit UAE-Izraelit, ai mbajti një konferencë për shtyp në të cilën ai tha se ai qëndroi i vendosur për të vendosur sovranitetin në zonat e Bregut Perëndimor dhe kjo marrëveshje vetëm pezullon aneksimin ; do të ndodhë akoma.

Në Mars 2015, Netanyahu tha se një shtet Palestinez nuk do të krijohej nën drejtimin e tij, nëse ai rizgjidhej dhe kur u pyet drejtpërdrejt nëse asnjë shtet Palestinez nuk do të krijohej nën udhëheqjen e tij, Kryeministri u përgjigj, “me të vërtetë”.

Krahu i djathtë i Netanyahut nuk ka as interes në një zgjidhje me dy shtete dhe po bën gjithçka që mundet për të siguruar që asnjëherë të mos shfaqet duke kapur sistematikisht pjesë të mëdha të Bregut Perëndimor dhe duke pushtuar të gjithë Jeruzalemin.

Netanyahu po përpiqet më të mirën e tij për të kaluar nga bërja e paqes me palestinezët për të bërë më shumë përparim drejt normalizimit me udhëheqësit joliberalë arabë, dhe Trump e ka inkurajuar dhe lehtësuar këtë afrim.

Zgjedhjet në Sh.B.A.

Marrëveshjet e fundit midis dy shteteve të Gjirit dhe Izraelit janë duke u zhvilluar ndërsa Presidenti Republikan Donald Trump ndjek sfiduesin Demokratik, ish Nënpresidentin Joe Biden në disa sondazhe të mediave përpara zgjedhjeve në SHBA. Politika e jashtme nuk ka ndikuar dukshëm në fushatën zgjedhore, por Trump është i etur për të paraqitur veten si paqebërës edhe kur frikëson Iranin.

Për Trump, marrëveshja është një sukses i rrallë i politikës së jashtme, pasi ai vazhdon të keqmenaxhojë përgjigjen kombëtare ndaj shpërthimit të COVID-19. Lëvizjet e tij pro-Izraelit janë parë, pjesërisht, si një përpjekje për të forcuar thirrjen e tij për votuesit e krishterë ungjillorë, një segment i rëndësishëm i bazës së tij politike. Me këto marrëveshje, ai tani mund të kalojë një hap mjaft të madh për një fitore të rëndësishme dhe të vetme të politikës së tij të jashtme.

Ashtu si Netanyahu, Trump nuk ka interes në zgjidhjen palestinezo-izraelite me dy shtete të favorizuar nga Kombet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian, duke preferuar të krijojë “fakte më të pakthyeshme në terren” duke injoruar në mënyrë të rrezikshme të drejtat historike të Palestinezëve.

Ndikimi tek palestinezët

Ndikimi i marrëveshjeve në zgjidhjen e konfliktit izraelito-palestinez është i paqartë deri më tani. Sidoqoftë, këto marrëveshje u arritën pa ndonjë interes për të përparuar në konfliktin izraelito-palestinez dhe pa u konsultuar me palestinezët.

Palestinezët përballen me sfidat e tyre të ngulitura nën pushtimin e vazhdueshëm, përmirësimin e mungesës së kushteve të jetesës, aneksimin rrënqethës, zvogëlimin e mbështetjes rajonale dhe publike, rritjen e ndikimit ekonomik dhe zvogëlimin e mundësive për krijimin e një shteti të zbatueshëm palestinez, duke rrezikuar shpërbërjen e papritur të Autoritetit Kombëtar Palestinez (PNA).

Ajo që është e sigurt është se udhëheqja palestineze ndihet thellësisht e tradhtuar nën këto ndikime të gabuara të brendshme dhe diplomatike, pa asnjë nxitje për t’u përfshirë në negociata serioze të statusit përfundimtar, situata në terren ka mundësi të bëhet më kaotike dhe komplekse.

PNA përshkroi njoftimet e normalizimit të mardhënieve të Emirateve të Bashkuara Arabe me ahreinin si një “tradhti” të API pasi normalizimi rajonal ishte një nga pikat më të fuqishme të palestinezëve.

Megjithëse shtetet arabe të Gjirit vazhdojnë mbështetjen për çështjen Palestineze, disa prej këtyre vendeve veçanërisht Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreini vazhduan të ndjekin lidhjet me Izraelin në vitet e fundit përmes lidhjeve ekonomike, tregtisë së armëve, bashkëpunimit teknologjik dhe sipërmarrjeve të tjera.

Kjo praktikë ka rritur shqetësimin palestinez për braktisjen e tyre të mundshme nga aleatët rajonalë tradicionalë. Ndërkohë, refuzimi i Palestinës për t’u angazhuar me Shtetet e Bashkuara pas të ashtuquajturës “Marrëveshja e Shekullit”, e cila përjashtoi kërkesat kryesore Palestineze për një shtet autonom me një kryeqytet në Jeruzalemin lindor. Kjo rezultoi në marrëdhënie sfiduese me disa shtete arabe të cilët u japin përparësi çështjeve të tjera të sigurisë kombëtare të cilat nxisin bashkëpunimin e tyre të vazhdueshëm me Sh.B.A dhe Izraelin.

Zgjedhjet e ardhshme amerikane mund të jenë një fazë kritike për përpjekjet për të zgjidhur konfliktin izraelito-palestinez në varësi se kush do të jetë fituesi.

Nëse Trump fiton një mandat të dytë, “Marrëveshja e Shekullit” do të qëndrojë dhe situata do të përkeqësohet pasi administrata Trump mund t’i lejojë Izraelitët të vazhdojnë me zbatimin në aspektin territorial të planit, duke ofruar ndihmën dhe mbështetjen e tij sa herë që është e nevojshme dhe duke inkurajuar sulmet e mëtejshme me ndërtimin e më shumë ndërtesave në vendet arabe duke mos përfillur të drejtat palestineze.

Nga ana tjetër, nëse Biden fiton, konflikti nuk do të jetë një përparësi pasi ai do të ketë çështje më të rëndësishme të politikës së brendshme dhe të jashtme për të menduar edhe pse do të pritej një rishikim i politikës së SHBA ndaj kësaj çështje.

Sipas njërit prej skenarëve, dinamizmi rajonal i vazhdueshëm nuk do të ketë potencialin për të lehtësuar një rruge të re drejt një paqe të drejtë midis izraelitëve dhe palestinezëve në të ardhmen e afërt.

Imazhi i udhëheqësve të shteteve izraelite dhe të Gjirit duke shtërnguar duart me Trump në Lëndinën e Shtëpisë së Bardhë ishte vetëm një “shfaqje paqeje” duke ndihmuar një udhëheqës amerikan në garën e tij për rizgjedhje, dhe një kryeministër izraelit që luftonte për të qëndruar në pushteti pasi mbijetesa e tij politike dhe madje liria e tij personale janë në rrezik pasi është akuzuar në raste të shumta korrupsioni.

Paqja e vërtetë në Lindjen e Mesme do të realizohet vetëm kur konflikti palestinezo- izraelit të zgjidhet në përputhje me të drejtat e njeriut, ligjet ndërkombëtare dhe rezolutat e Kombeve të Bashkuara./gazetaimpakt/dailysabah

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne