nga John W. Whitehead.
“Po jua them unë, liria dhe të drejtat e njeriut në Amerikë dënohen. Qeveria e SHBA-së do e coje popullin amerikan dhe Perëndimin në përgjithësi drejt një ferri të papërballueshëm dhe një jete të shkatërruar . ”
Usama bin Laden (Tetor 2001)
Sa ironike, gjatë të njëjtës javë që shënon 16 vjetorin e sulmeve të 11 shtatorit, ne e gjejmë veten në përkujtimin e 230 vjetorit të Kushtetutës së SHBA-së.
Ndërkohë që ka pasur shumë për të mbajtur zi mbi humbjen e lirive tona nga vitet që prejnga 11 shtatorit ndërkohe ka patur shumë pak për të festuar. Në të vërtetë, ne kemi shkuar nga të qënit një komb që mori krenari të madhe për të shërbyer si model demokracie, në një model se si të bindim një popull liridashës për të marshuar drejt një shteti policor.
Ajo që filloi me kalimin e Aktit Patriotik të SHBA-së në vazhdën e 11 shtatorit, ka hyrë në çrrënjosjen e çdo mbrojtjeje jetësore kundër mashtrimit, korrupsionit dhe abuzimit të qeverisë.
Që atëherë, ne kemi qenë të terrorizuar, traumatizuar, dhe mashtruar në një shtet gjysmë të përhershëm të pajtueshmërisë. Emrat dhe fytyrat e Bogeyman-it (djall imagjinar) ndryshojnë me kalimin e kohës, por rezultati përfundimtar mbetet i njëjtë: pranimi ynë i padiskutueshëm për çdo gjë që qeveria dëshiron të bëjë në këmbim të premtimit fantazmë të sigurisë dhe rendit.
Gjatë gjithë kohës, Kushtetuta është rrënuar në mënyrë të vazhdueshme, është shkatërruar, ka marë erë, është zhdukur, dhe në përgjithësi është reduktuar në atë masë saqë ajo që ka mbetur sot është vetëm një hije e dokumentit të fuqishëm të miratuar më shumë se dy shekuj më parë. Megjithese shumica e dëmit, është shkaktuar në Karten e të Drejtave – dhjetë amendamentet e para të Kushtetutës, të cilat historikisht kanë shërbyer si pengesë per abuzim nga qeveria.
Vendosur në një sfond mbikqyrës nga qeveria, policia e armatosur, SWATi i bastisjeve, konfiskimi i pasurisë, sferat e shquara, kriminalizimi i shtuar, dronët mbikëqyres, skanerët e trupit, ndalimet dhe kërkimet e frikshme, bastisjet dhe të ngjashme si këto sanksionuar nga Kongresi, Shtëpia e Bardhe, gjykatat dhe të ngjashmet – një lexim i kartes të të Drejtave do të kuptohej më mirë si një lavdërim për liritë e humbura sesa një pohim i të drejtave që kemi në të vërtetë.
Mund të pretendojmë se Kushtetuta, e cila është shkruar për të mbajtur qeverinë të përgjegjshme, është ende dokumenti ynë qeverisës. Sidoqoftë, realiteti me të cilin duhet të kuptojmë është se në Amerikën ku jetojmë sot, qeveria bën çfarë të dojë, liria dënohet.
Kjo e gjitha do të thotë të jetosh nën Kushtetutën e sotme.
Amendamenti i Parë duhet të mbrojë lirinë për të folur, mendjen tuaj, të mblidhesh për të protestuar pa dhunë, pa qënë nën frerin e qeverise. Gjithashtu ai mbron lirinë e medias, si dhe të drejtën për adhurim dhe lutje pa ndërhyrje. Me fjalë të tjera, amerikanët nuk duhet të heshtin nga qeveria. Për themeluesit, e gjithë Amerika ishte një zonë e lirë e të folurit.
Megjithë mbrojtjen e qartë të gjendur në Amendamentin e Parë, liritë e përshkruara aty janë nën sulme të vazhdueshme. Gjithnjë e më shumë, amerikanët po arrestohen dhe akuzohen për akuza të “përbuzjes së policëve”, “prishjen e rendit” ose “rezistim ndaj arrestimit” për guximin pasi filmove policët e angazhuar në ngacmime apo praktika abuzive. Gazetarët po ndiqen penalisht për raportimin e informatorëve. Shtetet po miratojnë legjislacione për te maskuar raportimet mizore dhe abuzive të korporatave. Qendrat fetare po gjobiten për përpjekjen e bërë për të ushqyer dhe strehuar të pastrehët. Protestuesit qellohen me gaz lotsjellës, përndiqen rrahen, dhe detyrohen te shkojnë në “zona të vecanta ku vetem aty flitet lirshem”. Dhe nën “fjalen e qeverisë”, gjykatat kanë arsyetuar se qeveria mund të diskriminojë lirisht çdo veprimtari të Amendamentit të Parë që ndodh brenda një Forumi qeveritar.
Amendamenti i dytë kishte për qëllim të garantojë “të drejtën për të mbajtur armë”. Në thelb, ky ndryshim synonte t’u jepte qytetarëve mjetet për ti rezistuar qeverisë tirane. Megjithatë, ndërsa pronësia e armëve është njohur nga Gjykata Supreme e SHBA si një e drejtë individuale qytetare, amerikanët mbeten të pafuqishëm për tu mbrojtur kundër sulmeve të ekipit SWAT dhe agjentëve qeveritarë të armatosur në dhëmbë me armë ushtarake më të përshtatshme për fushën e betejës. Si i tillë, ky ndryshim është bërë i pavlefshëm.
Amendamenti i tretë përforcon parimin se zyrtarët e zgjedhur civilë janë superiorë ndaj ushtrisë dhe e ndalojnë ushtrinë të hyjë në shtëpitë e qytetarëve pa “pëlqimin e pronarit”. Me policinë gjithnjë e më shumë trajnuar si ushtri, që vepron si ushtria, paraqitet si forca ushtarake e kompletuar me armë ushtarake, automjete sulmuese etj. – është më se e qartë se tani kemi atë që themeluesit kishin më shumë frikë – një ushtri ulur kembëkryq tërthor në tokën amerikane.
Amendamenti i katërt ndalon qeverinë të kryejë mbikëqyrje mbi ju, t’ju prekë ose t’ju sulmojë, nëse nuk ka ndonjë dëshmi se ju keni kryer diçka kriminale. Me fjalë të tjera, Amendamenti i katërt siguron jetën private dhe integritetin trupor. Fatkeqësisht, Amendamenti i Katërt ka vuajtur dëmin më të madh në vitet e fundit dhe ka qenë i përjashtuar nga një zgjerim i pajustifikuar i fuqive të policisë që përfshijnë kërkime me shirita dhe madje kërkime anale dhe vaginale të qytetarëve, mbikëqyrje dhe ndërhyrje të justifikuara në emër të luftimit të terrorizmit, si dhe lejimin e aktiviteteve të paligjshme për kontraktorët privatë.
Amendamenti i Pestë dhe Amendamenti i Gjashtë punojnë së bashku. Këto ndryshime supozohet se ju jeni të pafajshëm derisa të jeni shpallur fajtor dhe autoritetet qeveritare nuk mund t’ju privojnë juve nga jeta juaj, nga liria juaj ose nga prona juaj pa të drejtë dhe pa pasur avokat dhe gjykim të drejtë para një gjyqtari civil. Megjithatë, në shoqërinë e re në të cilën jetojmë, mbikëqyrja është normë, këto parime themelore janë ngritur ne kembe. Sigurisht, qeveria mund të ngrijë në mënyrë arbitrare, të kapë ose të pretendojë pronën tuaj (paratë, tokën ose pasurinë) sipas skemave të konfiskimit të aseteve të qeverisë, ju nuk keni të drejta të vërteta.
Amendamenti i Shtatë garanton qytetarët të drejtën për një proces gjyqësor. Megjithatë, kur popullsia nuk ka idenë se çfarë ka në Kushtetutë – edukimi qytetar është zhdukur pothuajse nga shumica e kurrikulave shkollore – që në mënyrë të pashmangshme përkthehet në një juri injorante e paaftë për të dalluar drejtësinë dhe ligjin nga nocionet dhe frikërat e tyre të paracaktuara. Megjithatë, ndërsa një numër gjithnjë e më i madh i qytetarëve po arrijnë të kuptojnë, fuqia e jurisë për të anulluar veprimet e qeverisë – dhe në këtë mënyrë të ndihmojë në balancimin e peshave të drejtësisë – nuk duhet nënvlerësuar. Heqja e jurisë i kujton qeverisë që “ne njerëzit” të ruajmë fuqinë që në fund të fundit të përcaktojmë se cilat janë ligjet.
Ndryshimi i tetë është i ngjashëm me te Gjashtin në atë që supozohet të mbrojë të drejtat e të akuzuarit dhe të ndalojë përdorimin e dënimit mizor dhe të pazakontë. Sidoqoftë, vendosmëria e Gjykatës së Lartë se ajo që përbën “mizori dhe të pazakonshme” duhet të varet nga “standardet evoluese të mirësjelljes që shënojnë përparimin e një shoqërie të pjekur” na lë me pak mbrojtje përballë një shoqërie që nuk ka moral në tërësi.
Amendamenti i Nëntë siguron që të drejtat e tjera që nuk janë të numëruara në Kushtetutë, megjithatë ruhen nga populli. Sovraniteti popullor – besimi se fuqia për të qeverisur rrjedh nga njerëzit dhe jo nga sipër prej qeveritareve është qartësisht e dukshme në këtë amendament. Megjithatë, kjo eshte zvendesuar kokë e kembë nga qeveria federale e centralizuar që e sheh veten si supreme dhe vazhdon të kalojë gjithnjë e më shumë ligje që kufizojnë liritë tona nën pretekstin se ajo ka një “interes të rëndësishëm qeveritar” për ta bërë këtë.
Përsa i përket përkujtimit të Amendamentit të Dhjetë, njerëzit dhe shtetet mbajnë çdo autoritet që nuk përmendet ndryshe në Kushtetutë, siguria e një sistemi qeverisjeje në të cilën ndahet pushteti në mesin e njësive vendore, shtetërore dhe kombëtare, prej shumë kohësh është bërë i diskutueshëm nga Uashingtoni DC-ja i centralizuar, elita e pushtetit – presidenti, Kongresi dhe gjykatat. Në të vërtetë, burokracia qeveritare federale është rritur aq shume saqë i ka bërë legjislaturat lokale dhe shtetërore relativisht të parëndësishme. Përmes agjencive dhe rregulloreve të shumta, qeveria federale i ka hequr shteteve të drejtën për të rregulluar çështje të panumërta të cilat fillimisht janë qeverisur në nivel lokal.
Nëse ka ndonjë kuptim nga ky lexim i lirive të humbura, kjo është thjesht: liritë tona individuale janë çrrënjosur në mënyrë që fuqitë e qeverisë të mund të zgjerohen.
Megjithatë, ata që na dhanë Kushtetutën dhe Projektligjin e të Drejtave besonin se qeveria ekziston me urdhër të qytetarëve të saj. Ajo është atje për të ruajtur, mbrojtur dhe madje për të rritur liritë tona, dhe jo ti shkelë ato.
Nuk ishte e rastësishme që Kushtetuta të hapet me këto tre fjalë të fuqishme: “Ne populli”. Siç kumton hyrja:
Ne, populli i Shteteve të Bashkuara, për të formuar një Bashkim më të përsosur, për të vendosur drejtësinë, për të siguruar qetësinë e brendshme, për të siguruar mbrojtjen e përbashkët, për të promovuar mirëqenien e përgjithshme dhe për të siguruar bekimet e lirisë për veten dhe brezin tonë, dhe të vendosë këtë KUSHTETUTËN për Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Me fjalë të tjera, ne kemi fuqinë për të bërë dhe prishur qeverinë. Ne jemi zotërinj dhe ata janë shërbëtorë. Ne populli amerikan – qytetari – jemi arbitrat dhe kujdestarët përfundimtarë të mirëqenies amerikane, mbrojtjes te lirisë, ligjeve dhe prosperitetit.
Megjithatë, është e vështirë të jesh një qytetar i mirë nëse nuk di asgjë për të drejtat e tua ose se si duhet të veprojë qeveria.
Siç me të drejtë “National Review” pyet, “Si munden amerikanët të bëjnë zgjedhje inteligjente dhe të informuara politike nëse nuk e kuptojnë strukturën themelore të qeverisë së tyre? Qytetarët amerikanë kanë të drejtën e vetëqeverisjes, por duket se gjithnjë na mungon kapaciteti për të. ”
Amerikanët se njohin kushtetuten.
Shumica e qytetarëve kanë pak njohuri për të drejtat e tyre themelore. Sistemi ynë arsimor bën një punë të dobët të mësimdhënies mbi liritë themelore të garantuara me Kushtetutë dhe Projektligjin e të Drejtave. Për shembull, kur Newsweek kerkoi nga 1000 shtetas amerikanë të rritur që të benin nje test zyrtar për shtetësinë amerikane, 44% e tyre nuk ishin në gjendje të përcaktonin karten e të Drejtave.
Një studim i Qendrës Annenberg për Politikat Publike zbuloi se pak më shumë se një e treta e të anketuarve (36 përqind) mund ti njihnin të tre degët e qeverisë së SHBA, ndërsa një e treta (35 përqind) nuk mund të përmendnin një të vetme. Vetëm një e katërta e amerikanëve (27 përqind) e dinin se duhet të marrin dy të tretat e votave të Dhomës dhe Senatit për të anashkaluar një veto presidenciale. Një në pesë amerikanë (21 përqind) gabimisht mendonin se një vendim i Gjykatës së Lartë 5 me 4 do ta kthente në Kongres per rishqyrtim. Dhe më shumë se gjysma e amerikanëve nuk e dinin se cila parti kontrollon Shtëpinë dhe Senatin.
Një studim i vitit 2006 nga “Muzeu i Lirisë McCormick Tribune” zbuloi se vetëm një në një mijë të rritur mund të identifikonte pesë të drejtat e mbrojtura me Amendamentin e Parë. Nga ana tjetër, më shumë se gjysma (52%) e të anketuarve njhnin të paktën dy nga personazhet në familjen televizive të animuar Simpsons dhe 20% i njihnin të pestë. Edhe pse gjysma nuk njihnin asnjë nga liritë në Amendamentin e Parë, një shumicë (54%) njihnin të paktën një nga tre gjyqtarët në programin televiziv American Idol, 41% njihnin dy dhe një e katërta i njihte që të tre.
situata shkon më keq.
Shumë prej atyre që u përgjigjën në studim kishin një koncept të çuditshëm për atë që ishte në Amendamentin e Parë. Për shembull, 21% thanë se “e drejta për të pasur një kafshë” renditej diku midis “Kongresi nuk duhet bëjë asnjë ligj” dhe “te zgjidhë ankesat”. Rreth 17% thanë se Amendamenti i Parë përmbante “të drejtën për të pasur një makinë” dhe 38% besonin se “marrja e te pestës” ishte pjesë e Amendamentit të Parë.
Mësuesit dhe administratorët e shkollave nuk bëjnë pune si duhet. Një studim i kryer nga Qendra për Hulumtime dhe Analiza zbuloi se një mësues në pesë nuk ishte në gjendje të njihte ndonjë nga liritë në Amendamentin e Parë.
Në fakt, ndërsa disa mesues duan që studentët të mësojnë për lirinë, ata nuk duan domosdoshmërisht që ata të ushtrojnë liritë e tyre në shkollë. Siç përfundojnë studiuesit, “Shumica e mesuesve mendojnë se studentët tashmë kanë mjaft liri dhe se janë të nevojshme kufizimet për lirinë në shkollë. Shumë mbështesin filtrimin e internetit, censurimin e bluzave, ndalimin e shpërndarjes së materialit politik ose fetar nga nxënësit, dhe shqyrtimin paraprak të gazetave shkollore “.
Krerët e qeverisë dhe politikanët gjithashtu janë te keq informuar. Megjithëse ata betohen ne mbështetje dhe mbrojtje te kushtetutës kundër “armiqve të huaj dhe vendas”, mungesa e edukimit mbi të drejtat tona themelore shpesh shkakton që ata të jenë armiq të Kartës së të Drejtave.
Pra, cila është zgjidhja?
Thomas Jefferson na tregon se një qytetar i arsimuar mbi “të drejtat, interesat dhe detyrat” është e vetmja siguri e vërtetë se liria do mbijetojë.
Jefferson shkroi në vitin 1820: “Unë nuk e njoh ndonjë depozitë të sigurtë të fuqise së fundit të shoqërisë sonë, pervec se vetë njerëzit; dhe nëse mendojmë se ata nuk janë të ndriçuar sa duhet për të ushtruar kontrollin e tyre per një liri të shëndetshme, mjeti juridik nuk është që ta marrë atë prej tyre, por të informojë lirinë e tyre të veprimit me anë të edukimit. Ky është korrigjimi i vërtetë i abuzimeve të fuqisë kushtetuese”.
Nga Presidenti dhe më poshtë, kushdo që merr detyrën publike duhet të ketë një njohuri pune mbi Kushtetutën dhe kartën e të Drejtave dhe duhet të mbajë përgjegjësi për respektimin e parimeve të tyre. Një mënyrë për të siguruar këtë do të ishte që të kërkohej që udhëheqësit e qeverisë të marrin një kurs mbi Kushtetutën dhe të kalojnë një shqyrtim të plotë para se të lejohen të marrin detyrën.
Disa kritikë thone që studentët duhet të kalojnë provimin e shtetësisë së Shteteve të Bashkuara në mënyrë që të diplomohen nga shkolla e mesme. Të tjerë rekomandojnë që ajo të jetë një parakusht për të ndjekur kolegjin. Do të shkoj aq larg sa të them se studentët duhet të kalojnë provimin e nënshtetësisë para se të përfundojnë shkollën.
Ideja eshte të arsimohesh dhe të marrësh një qëndrim mbi lirine: kushdo që nënshkruan për t’u bërë anëtar i Institutit Rutherford merr një kartë të të drejtave me madhësi të portofolit dhe një kartë ku thuhet “Une i njoh te drejtat”.
Nëse ky analfabetizëm kushtetues nuk korrigjohet së shpejti, liria në Amerikë do të dënohet.
Siç e kam bërë të qartë në librin tim Fushë beteja Amerikane: Lufta ndaj Popullit Amerikan (Battlefield America: The War on the American People), ne kemi arritur që deri tani mezi ta mbajme ujkun në gji.
Prioritetet tona kombëtare duhet të ri-prioritizohen. Për shembull, Donald Trump dëshiron ta bëjë Amerikën përsëri të madhe. Unë, per vete, do të preferoja ta beja Amerikën përsëri të lirë.
Aktori i kthyer ne aktivist Richard Dreyfussi paralajmëron:
“Nëse nuk u mësojme idetë se si Amerika të bëhet një mrekulli në qeverisje, ajo do të shkojë larg jetës së fëmijëve tuaj dhe ne do të behemi thjesht një fabulë. Ju duhet të gjeni kohën dhe kreativitetin për tua mësuar atë në shkolla, dhe nëse nuk e bëni, ju do ta humbisni atë. Ju do ta humbisni për errësirën, dhe ajo që përfaqëson ky vend është një shkëlqim i vogël drite në një histori të shtypjes, errësirës dhe mizorisë. Nëse zgjat më shumë se jeta jonë, më shumë sesa jeta e fëmijëve tanë, është vetëm për shkakun se bëmë përpjekje për të mësuar atë ajo që është, idetë e Amerikës: ideja e mundësisë, lëvizshmërisë, lirisë së mendimit, lirisë për tu bashkuar.”
John W. Whitehead është president i Institutit Rutherford dhe autor i librit Fushë beteja Amerikane: Lufta ndaj Popullit Amerikan (Battlefield America: Lufta për Popullin Amerikan)./ Gazeta Impakt
burimi:counterpunch
