A ka mbaruar përfundimisht ‘Shekulli Amerikan’?

Nga: Abdullah Muradoglu

Sh.B.A u themelua në 4 korrik 1776, me vendimin e 13 kolonive britanike për të lënë Monarkinë Angleze. Kjo është arsyeja pse Katër Korriku festohet si dita e themelimit të Sh.B.A.

Burimi më i madh i pasurisë së Amerikës ishte nga puna e skllevërve me ngjyr`, të cilët u sollën me forcë nga Afrika që nga vitet 1600.

Puna e skllevërve qëndron pas çdo qindarke të fituar nga toka amerikane. Sipas një studimi të kryer në vitin 2016, kontributi i zezak`ve në ekonominë amerikane nën sistemin e skllevërve, i cili zgjati rreth 250 vjet, arrin në triliona dollarë.

Sipas disa analistëve, ekzistenca e SH.B.A. do të ishte e paimagjinueshme pa at` q` quhet “skllavëri sistematike”.

Skllavëria u shfuqizua në 1865 në Shtetet e Bashkuara, gati 90 vjet pas 4 korrikut 1776.

Si rezultat i Lëvizjes për të Drejtat Civile, Zezak`t fituan të drejtën e votës në vitin 1965. Sidoqoftë, Supremacia e Bardhë, të cilës i janë nënshtruar zezak`t, kurrë nuk ka ikur. Amerikanët e bardhë nuk mund të pajtoheshin me faktin se ata kishin të njëjtat të drejta si zezakët.

Vrasja e amerikanit afrikan George Floyd nga një oficer i policisë së bardhë më 25 maj çoi në shpërthim të protestave në të gjithë vendin. Një tjetër arsye për furrën ishte fakti që Zezakët u goditën në mënyrë disproporcionale nga pandemia Covid-19, pasi ata jetojnë në zonat më të mbushura me njerëz, që është trashëgimia e shekujve të pabarazisë.

Deri në ditët e sotme, rreth 40 milion amerikanë të zinj me origjinë afrikane jetojnë në Sh.B.A. Të Katër Korriku është një ditë e lumtur për Amerikanët e Bardhë. Sidoqoftë, situata është krejt e ndryshme për zezak`t.

Afrikano-amerikanët kanë qenë gjithmonë të vetëdijshëm që e katër korriku vazhdoi traditën e ekonomisë skllavopronare edhe për 90 vjet të tjerë. Kjo është arsyeja pse Amerikanët e Zezë preferuan të shikojnë festimet e Katër Korrikut nga skajet.

Sidoqoftë, festimet këtë vit duket se janë zbehur disi. Përveç shpërthimit të virusit, revolta kundër praktikave diskriminuese ndaj Afrikano-Amerikanëve dhe njerëzve të tjerë të ngjyrave gjithashtu kontribuan shumë në lagjen e festimeve këtë vit. Protestat, të udhëhequra nga lëvizja “Jeta e Zezë”, shënjestruan monumente dhe simbole të tjera të figurave raciste ose të atyre të përfshira në tregtinë e skllevërve.

Emri i presidentit amerikan Woodrow Wilson, i cili është arkitekti i “katërmbëdhjetë pikave”, i ngjashëm me parimet tona “Lufta Kombëtare” këtu në Turqi, duke përfshirë edhe të drejtën e vetëvendosjes, u hoq gjithashtu nga të gjitha ndërtesat publike të Universitetit prestigjioz Princeton, një nga shkollat e ligës së m` t` njohura në SH.B.A.

I konsideruar si një nga baballarët e ndërhyrjeve liberale amerikane, Wilson ishte një politikan që nuk besonte në barazinë midis racave dhe nuk humbi asnjë mundësi për të bërë të njohur qëndrimin e tij për këtë çështje.

Wilson, i njohur për politikat e tij raciste kundër zezak`ve, ishte dekani i Universitetit Princeton për tetë vjet para se të bëhej Presidenti i Shteteve të Bashkuara. Wilson është i njohur për kundërshtimin e tij ndaj studentëve të zi që pranohen në universitet.

Në vitin 2016, studentët e universitetit u përpoqën të hiqnin emrin Wilson nga Shkolla e tij për cështje Publike dhe Ndërkombëtare, por administrata e universitetit nuk u përgjigj pozitivisht.

Në qershor të këtij viti, administrata e universitetit njoftoi zyrtarisht se emri i Wilson ishte hequr nga të gjitha ndërtesat publike. Emri i “Wilson College”, kolegji i parë i institucionit, u ndryshua në “Kolegji i Parë”. Administrata e universitetit pranoi se dhuna raciste ndaj George Floyd dhe të tjerë të zinj Amerikanë luajti një rol në këtë vendim, ndërsa pranoi rolin e Wilson në racizëm.

Përveç Theodore Roosevelt, i cili shërbeu si President i SHBA para Wilson, monumente dhe statuja që u përkasin shumë figurave të tjera të rëndësishme janë gjithashtu në shënjestër për të njëjtat arsye.

Deri tani, SH.B.A. duket se është i ndarë politikisht dhe kulturisht. Të dy Roosevelt dhe Wilson ishin ndër figurat e tremujorit të parë të shekullit të 20-të, të thirrur nga shumë si “Shekulli Amerikan”.

Që nga shpërthimi, komentet që shpallin fundin e “Shekullit Amerikan” kanë ngopur mediat amerikane. Dhe shumë autorë amerikanë po shkruajnë artikuj me tituj të bazuar në temën e “Koha për të rindërtuar”. Nëse vërtet “Shekulli Amerikan” ka mbaruar, çfarë do ta zëvendësojë atë? A do të gjejë bota një mënyrë të duhur, më humane, të marrë një sistem më të drejtë, më të qëndrueshëm dhe më të humanizuar nga rrënojat e kaosit për të cilin kishin kontribuar SH.B.A.? Apo do të jetë thjesht një mutacion i padobishëm i “të njëjtit të vjetër”? Kjo është pyetja që duhet të përgjigjet./Gazetaimpakt/yenisafak/

NDANI KËTË POSTIM

Mund tju interesojne