Boris Johnson gjithmonë ka dashur të arrinte majat, dhe tashmë ai ia ka arritur. Ka mundësi që ai vetë nuk di se çfarë dëshiron të bëjë. Europa është në një situatë të trazuar.
Një ditë, Boris Johnson pati idenë për të ndërtuar një kopsht mbi urë në Londër. Një tjetër ditë, ai urdhëroi urgjentisht një aeroport në një ishull artificial, i tallur nga kritikët si “Boris Island”.
Një herë, ai besonte se kishte ardhur koha për një ndërtim vërtet të madh, që do të lidhte Anglinë me Europën.
Dhe kohët e fundit, ai ka thënë se do të donte të ndërtonte një urë që lidh Skocinë dhe Irlandën e Veriut.
Johnson duket se ëndërron jo rrallë. Tani për tani, ai thjesht dëshiron të bëhet kryeministri i ardhshëm i Britanisë (dhe u bë)
***
Nuk është e habitshme të jetë e mundur të parashikohet se çfarë do të thoshte Johnson si kryeministër për një vend që votoi për t’u larguar nga Bashkimi Europian tre vjet më parë dhe që prej atëherë ka qenë në skaj të krizës kushtetuese.
Brexit ka bërë që Britania të bjerë në një lloj kome politike – ende po vazhdohet menaxhimi i gjërave themelore, por vendi është pak a shumë i pavetëdijshëm dhe pa udhëheqje.
Dy partitë kryesore – Konservatorët dhe Punëtorët – janë konsumuar nga skemat e panumërta të brendshme Brexit dhe janë në rrezik të shkatërrohen.
Ndërkohë, një konkurrent i vendosur është shfaqur në formën e Partisë Brexit populiste të krahut të djathtë, Nigel Farage, i cili ushqehet me zemërimin e njerëzve dhe dëshiron ta thërrmojë të gjithë sistemin demokratik në copa.
Fakti që data e Brexit e planifikuar fillimisht më 29 mars 2019, tashmë është shtyrë dy herë dhe ndoshta mund të shtyhet një herë të tretë dhe të katërt, është tregues i kësaj tendencë shkatërruese.
Dhe edhe pse koha mund të kalojë shumë shpejt për politikanët e tjerë britanikë, ky nuk do të ishte rasti i Farage.
Kryeministrja Theresa May, e cila është më shumë e përulur dhe më e mëshirshme se sa çdo politikan britanik para saj, është detyruar të braktisë përpjekjet për të përfunduar Brexit – në çdo formë.
Dikush tjetër do të duhet ta bëjë këtë tani. Ka shumë mundësi që ky dikush të quhet Boris Johnson.
***
Johnson i të gjithë njerëzve. Njeriu i cili, për një kohë të gjatë, as që mundi të vendoste nëse ishte pro ose kundër largimit nga BE; i cili përgatiti dy kolona gazetash në prag të referendumit të qershorit 2016, një që argumentonte se Britania duhet të qëndronte në BE dhe tjetra duke argumentuar se duhet të largohej; i cili përfundimisht, nga llogaritja e dukshme personale, e bëri veten njeriun e parë pro Brexit dhe luajti një rol të rëndësishëm në dhënien e mendimeve në favor të tij.
Dhe tani ai supozohet të marrë në dorë ndreqjen e situatës kaq delikate të vendit?
Një koalicion i çuditshëm i armiqve konservatorë të BE-së dhe ish-aleatëve të BE-së janë mbledhur pas tij, të bashkuar në panikun e tyre për humbjen e mundshme të pushtetit dhe besimin e largët që vetëm Johnson mund ta bëjë të pamundurën të mundur.
***
‘Një luftë e pandërprerë për supremaci’
Johnson mund të jetë vërtet karizmatik, por ai nuk ka një plan – vetëm një besim të palëkundur në vetvete.
Por sa larg mund të shkojë kështu?
Historia po përsëritet. Vendi që lindi demokracinë moderne tani duket i gatshëm të zgjedhë një populist të lindur në Nju Jork, i cili si anëtar i elitës, tani po vepron kundër tyre dhe ndihet i destinuar për madhështi.
Boris Johnson ka lindur “për të bërë një luftë të pandërprerë për epërsi”, thotë Andrew Gimson.
Nuk është e lehtë për gazetarin britanik të shqiptojë këto fjalë.
61-vjeçari është një bashkëkohës miqësor i Johnsonit, i cili herë pas here mbyll sytë për një moment të gjatë përpara se t’i pëshpëritë vërejtjet.
Ato nuk përfshijnë shumë gjëra kritike. Kohët e fundit, thotë ai, njerëzit kanë thënë shumë gjëra negative për Johnson.
“Ai është shpesh më i mirë se njerëzit që e sulmojnë atë”.
Gimson është një mik dhe ish-koleg i Johnsonit. Të dy kanë punuar së bashku në Spektator, një revistë javore konservatore.
Në vitin 2006, Gimson mendonte se ishte koha për të shkruar një biografi të Johnson.
Në atë kohë, ai ishte një anëtar i thjeshtë i Dhomës së Përbashkët, por, siç shkroi Gimson, një ditë mund të bëhej kryeministër.
Shumë njerëz e patën këtë ndjesi atëherë.
Kur ai ia tha Boris Johnson-it idenë në atë kohë, politikani fillimisht ishte entuziast dhe më pas i tronditur.
Mesa duket, Johnson, i cili ka një «dëshirë të tepruar për t’u pëlqyer», dyshonte se libri do të shkonte më në thellësi se sa thjesht të jepte një përshkrim të përciptë plot hijeshi.
***
Historia e familjes Johnson, e rrënjosur në Turqi, mund të jetë shumë e ngjashme me një përrallë.
Gjyshi i Boris Johnson, Osman Ali, ishte ministri i fundit i Brendshëm i Perandorisë Osmane dhe madje urdhëroi arrestimin e Kemal Ataturkut, njeriut që do të formonte Turqinë moderne.
Gjyshi i Johnson, Osman Ali, iku në Londër dhe e quajti veten “Wilfred Johnson”. Gimson shkruan se familja Johnson nuk ishte e bashkuar, përkundrazi kishin shumë rivalitet midis vëllezërve.
“Nëse do të merrja vendin e dytë në latinisht, babai im pyeste menjëherë: Kush ishte i pari?” thotë Julia, motra e Boris.
Për të arritur të ishte në krye, vëllai i saj i madh u mbështet në tri gjëra në veçanti, duke filluar me talentin e tij të pamohueshëm.
E dyta, ishte humori.
Së treti, ai u mbështet në hijeshinë e tij, e cila i ka mundësuar atij të mbijetojë në më shumë skandale se çdo politikan tjetër i gjeneratës së tij.
Fillimisht, Johnson e bëri veten të pakundërshtueshëm nëpërmjet përzierjes së talenteve, humorit dhe artit të joshjes.
Një episod tregues është nga koha e tij në Eton, shkolla elitare që ka prodhuar më shumë kryeministra se çdo shkollë tjetër britanike.
“Boris është shumë mbresëlënës në rastet kur suksesi mund të arrihet nga inteligjenca e pastër e pashoqëruar nga puna e vështirë”, shkroi për Johnson një nga mësuesit e Borisit në vitin 1982.
Mësuesi shtoi: “Unë mendoj se ai sinqerisht beson se është e pakuptimtë që ne të mos e konsiderojmë si një përjashtim, që ai duhet të jetë i lirë nga rrjeti i detyrimeve që lidh të gjithë të tjerët “.
Fakti se ai ishte ndryshe nga të tjerët mund të vërehet edhe gjatë kohës së tij në Universitetin e Oksfordit, pasi ai shpesh mendonte se ishte më i miri.
Çuditërisht, shumë nga burrat që janë përgjegjës për fatin aktual të Britanisë, u takuan në Oksford në mesin e viteve 1980.
Nga njëra anë, kishte njerëz si ish-kryeministri David Cameron, shefi i Shtetit Philip Hammond dhe ministri aktual i Jashtëm Xhorxh Xival Jeremy Hunt, që zgjodhën tema si politika dhe ekonomia.
Nga ana tjetër, kishte njerëz si Boris Johnson, i cili studioi antikitetin klasik dhe kundërshtari i zjarrtë i BE-së, Jacob Rees-Mogg, i cili fitoi një diplomë në histori.
Grupi i parë do të bënte fushatë 30 vjet më vonë që vendi i tyre të qendronte në BE, ndërsa i dyti do të ishin nxitësit për Brexit.
Argëtues politik
Johnson synoi të bëhej president i klubit të debateve të Oksfordit në vitin 1984.
Ai u shokua kur humbi kundër një njeriu që nuk kishte shkuar në as edhe një shkollë elitare.
Konkurroi përsëri vitin e ardhshëm. Herën e dytë, ai zgjodhi një strategji që po e përdor përsëri sot për të bërë bashkë partinë dhe vendin e tij: Ai u paraqit si një Tory për studentët konservatorë, ndërsa u bënte premtime liberale studentëve të tjerë. Kështu, ai fitoi.
Fakti që ai kurrë nuk ishte në gjendje të artikulonte saktësisht politikat që donte të ndiqte si një udhëheqës, nuk binte në sy në krahasim me të gjithë euforinë e Borisit.
Andrew Gimson u takua me Johnson në Oksford. “Boris i bënte njerëzit të pafuqishëm falë humorit dhe zbavitjes”, thotë ai.
Koha e Johnson-it si argëtues politik filloi në pranverën e vitit 1989. Gazetari i ri ishte dërguar në Bruksel si korrespondent për gazetën Daily Telegraph të Londrës.
Johnsoni e dinte mirë kapitalin e BE-së – babai i tij Stanley dikur e pati transferuar familjen në Belgjikë, sepse kishte nisur një punë në Komisionin Europian dhe në Parlamentin Europian.
Kur Boris ishte i ri, nëna e tij u zhduk për tetë muaj, që ajo i kaloi në një klinikë rehabilitimi, pas një shkatërrimi nervor.
Prindërit e tij më vonë u ndanë. Kjo bëri që Johnson të mos kishte kujtime pozitive në kryeqytetin e BE.
Drejtimi i tij i dytë në Bruksel erdhi në një kohë shumë interesante. Më pak se gjashtë muaj më parë, debati në Britani mbi anëtarësimin e saj në BE kishte arritur një kulm të ri intensiteti.
Margaret Thatcher, e cila kishte qenë gjithmonë skeptike për integrimin shumë të thellë, kishte filluar të merrte masa.
Thatcher ishte thellësisht dyshuese ndaj vizionit të presidentit të atëhershëm të Komisionit Europian Jacques Delors, për ta kthyer aleancën ekonomike në një bashkim gjithnjë e më të ngushtë dhe mbi të gjitha një “shoqëri”.
Për të, shoqëria dukej si socialiste. Në një fjalim në Bryzh, u paralajmërua për një “super shtet europian”.
Atmosfera ishte e favorshme për dikë që do të bëhej “gazetari i preferuar” i Thatcherit.
Boris Johnson kishte një qëndrim të fortë ndaj Europës kur ai filloi të raportonte nga Brukseli.
Por grindjet burokratike, antagonizmi që është i natyrshëm në procesin demokratik dhe të gjitha rregulloret duhet të kenë qenë si një imponim për një njeri të lirë si ai.
Një lidhje e ngjashme me Pinokun
Ai së shpejti filloi të tallej me të gjitha paragjykimet e BE-së, dhe ky qëndrim u prit ngrohtë në Londër, ku euroskeptikët në partinë Tory po rriteshin gradualisht.
Pra, Johnson filloi të publikonte artikuj gjithnjë e më të egër.
Për sa kohë që njerëzit i besonin tregimet e tij përrallore, kjo gjë nuk e shqetësonte Johnson edhe nëse ai nuk ishte duke u bazuar mbi të vërtetën.
Johnson pretendonte se BE-ja donte të zbehte shumë karakteristika autentike të Britanisë, se tregu i brendshëm ndoshta do të çonte në një nga vjedhjet më të mëdha në histori dhe do t’i bënte kufijtë në mes të shteteve aq të përshkueshme, saqë kontinenti do të bëhej një parajsë për kontrabandistët e drogës, terroristët, tregtarët e armëve dhe emigrantët e të gjitha llojeve.
Ish- komisioneri britanik i BE, Chris Patten, e konsideron Johnson “një nga eksponentët më të mëdhenj të gazetarisë së rreme”.
Por ai thotë se ish- gazetari nuk mund të etiketohet si gënjeshtar.
“Unë mendoj se ai është një nga ata njerëz në jetë që thjesht nuk e kuptojnë me të vërtetë dallimin midis faktit dhe fantazisë”, thotë Patten.
Duke pasur parasysh se ai gjithmonë gjente mënyrën të dilte nga situata edhe pas çdo gjëje që thoshte dhe bënte, kjo i dha atij një guxim pak të tepërt.
Edhe pas kalimit të tij në politikë në vitin 1997, ai vazhdoi të shpikte fakte, shifra dhe kërcënime.
Ai ofendoi gratë, njerëzit e zinj, homoseksualët, myslimanët, viktimat e abuzimit, votuesit e punës, aktivistët për mbrojtjen e klimës dhe praktikisht çdo grup tjetër brenda dhe jashtë Britanisë, përvec pasanikëve të bardhë.
Fakti që aftësia e tij për të joshur shtrihej përtej arenës politike do të thoshte që ai gënjente vazhdimisht për arratisjet e tij amorale, të cilat ishin dhe janë kaq të shumta saqë ende nuk është e qartë se sa fëmijë jashtë martese ka në të vërtetë.
Në një moment, një transkriptim i një bisede të Johnson, kur ai ishte ende një gazetar, dhe shokëve të vjetër Eton dhe Darius Guppy u shfaq në shtypin britanik.
Guppy, një biznesmen që më vonë do të kalonte disa vite burg, i kërkoi Johnson-it që t’i jepte atij adresën e një gazetari të papëlqyer, që të mund t’i jepte një të rrahur.
Për Johnson, i cili kategorikisht mohoi të ndihmonte Guppy-n në këtë çështje, nuk pati pasoja.
Ndërsa politikanët e tjerë do të ishin rrëzuar me patjetër, ai thjesht vazhdon të pengohet.
Ai nuk pësoi dëme afatgjata, për shembull, pasi u vëzhgua disa herë për deklarata mashtruese në lidhje me të ardhurat e tij.
Po ashtu, nuk pati asnjë dëm pasi gënjeshtrës për ish-liderin e tij të partisë në lidhje me një çështje.
Nuk u dëmtua kur udhëtoi anembanë Britanisë në një autobus të mbushur me informata groteske të rreme për pagesat britanike në BE dhe faktin se si Londra transferonte 350 milionë paund në javë në Bruksel që mund të futeshin në NHS, sistemi kombëtar i kujdesit shëndetësor, në të ardhmen.
Kjo ndoshta ishte gënjeshtra më serioze e jetës politike të Boris Johnson.
Megjithatë njerëzit e pëlqejnë shumë, sepse ai është shumë i ndryshëm nga të tjerët.
Ai është më i zhurmshëm, më i gjallë dhe me humor. Deri më sot, është e paqartë se çfarë apo kë beson Johnson – përveç vetes.
Ai ka luftuar për të drejtat e homoseksualëve dhe në të njëjtën kohë ka përhapur stereotipe homofobike.
Ai ka kërkuar politika për të varfërit dhe për të pasurit.
Duket se ai është krenar për rrënjët e tij turke, megjithëse teksa po bënte fushatën e tij të Brexit, paralajmëroi për sulmin e supozuar të miliona emigrantëve turq nëse vendi lejohej të bashkohej me BE.
Sot, ai e mohon këtë.
***
Nëse për Boris Johnson duket e dobishme, ai mund të jetë një liberal sot, një social demokrat nesër dhe konservator një ditë më pas.
Madje nuk ka nevojë të fshehë mungesën e planeve dhe parimeve.
Ai është si perandori i popullit të tij. Shumë njerëz mendojnë se është aq i ndershëm dhe i qeshur, se nuk mund nuk mund të mos votojnë për të.
Kjo është arsyeja pse edhe londinezët – londinezët e ndriçuar, progresivë dhe multikulturorë – zgjodhën Boris Johnson si kryebashkiakun të tyre në vitin 2008.
Ishte prova më bindëse e joshjes politike të Johnson. Nuk ishte qëllimi i tij për t’u bërë kryetar bashkie.
Për Johnson, ishte një poshtërim.
Në këto rrethana, vendosja në Bashkinë e Londrës dukej si një mënyrë alternative e përshtatshme për t’u afruar më shumë me qëllimin e tij përfundimtar.
Pra, Johnson u bashkua me garën dhe arriti të paimagjinueshmen: Si një konservator në Londër, ai rrëzoi legjendarin e majtë Ken Livingstone.
Kjo është historia më e dobët që Johnson përdor sot për të promovuar veten tek anëtarët e partisë Tory.
Është e padiskutueshme që gjatë kohës që ishte në detyrë- të paktën përkohësisht – u bë më miqësor ndaj klimës, më pak tolerant ndaj krimit dhe në përgjithësi më i pëlqyeshëm.
Megjithatë, shumë nga sukseset që ai ia atribuon vetes, janë falë nismave të Livingstone.
Johnson, nga ana tjetër, njerëzit e të cilit e përshkruajnë atë si një politikan “që nuk bën asgjë”, hapi dyert e Londrës kryesisht për të pasurit nga e gjithë bota.
Me këtë, ai përkeqësoi pabarazinë dhe situatën e dëshpëruar të qytetit.
Por rrugëtimi i lëkundur i 30 viteve të Johnson në politikë nuk ka kaluar pa lënë gjurmë në mendjet e britanikëve.
Më së fundi, që kur u bë udhëheqës i fushatës Brexit në vitin 2016, politikani ka qenë një nga personalitetet më polarizuese të vendit.
Në sondazhet e fundit, 47% e britanikëve thanë se e konsideronin zgjedhjen e Johnson si kryeministër të gabuar.
Rreth gjysma e të anketuarve thanë se dyshonin se ai mund të unifikonte kombin e ndarë. Edhe më shumë e konsiderojnë atë “imoral”.
***
Një udhëheqës pothuajse i pamposhtur
Dhe kështu mister i madh i pazgjidhur i ditës sonë mbetet: Çfarë synon të bëjë Johnson me pushtetin nëse (ose kur) e arrin atë? Sidomos kur është fjala për Brexit?
Johnson kohët e fundit e bëri atë mjaft të qartë në një intervistë me BBC, se ai nuk ka bërë shumë përparim në këtë front, madje edhe tani.
Ai tha se do të “përparonte me pjesët e marrëveshjes së tërheqjes, që ekziston”.
E gjithë kjo do të trajtohet në fazën e planifikuar të tranzicionit.
Ai e befasoi intervistuesin duke thënë se besonte se kishte “rregullime të bollshme teknike që mund të ndërmerren për të siguruar që nuk do të duhen kontrollet kufitare.”
Nuk duket se ka rëndësi për Johnson mungesa e një faze kalimtare derisa marrëveshja e tërheqjes të jetë ratifikuar nga të gjithë 28 shtetet anëtare të BE-së.
Ai pretendon të ketë ndjerë “një energji pozitive në lidhje me situatën”.
***
Johnson ka njoftuar se do të mundësojë daljen e vendit të tij jashtë BE-së deri më 31 tetor. Afati që përkon me festën e Halloween iu diktua Theresa May-t nga BE; ajo ishte e pafuqishme të bënte ndonjë gjë për ta ndryshuar.
Pas inaugurimit të tij të mundshëm në fund të korrikut, qeveria dhe parlamenti ndoshta do të largohen së pari për pushimet.
Pastaj do të ketë konferenca të partisë. Pasi të rinisin proceset zyrtare në Londër në mes të shtatorit, do të mbeten vetëm gjashtë javë për takime para Halloween-it.
Dhe nuk është aspak e sigurt se BE-ja do të jetë e gatshme ose e aftë të negociojë, duke konsideruar se sa e hutuar është nga përpjekjet e saj të brendshme.
Në fund, Johnson mund të zgjedhë opsionin e ashtuquajtur bërthamor dhe të përpiqet të shkëpusë vendin e tij nga BE pa ndonjë marrëveshje formale.
Do të ishte një lëvizje shumë e rrezikshme, pasi një vendim i tillë në Britani do të shkaktonte trazira të papërcaktuara ekonomike, politike dhe sociale.
Këmbimi do të jetë pafundësisht i lartë për vetë Johnsonin.
Pra, si do të vendosë Johnson? “Boris Johnson, si gjithmonë, do të bëjë gjithçka që të mund të dalë nga situata “, thotë Tim Bale, një ekspert në Universitetin Queen Mary.
“Nëse ai mendon se largimi pa marrëveshje do të ishte katastrofik, mund ta shmangë si vendim në minutën e fundit.
Nëse ai mendon se është alternativa e vetme, mund të rrezikojë një zgjedhje për të krijuar një parlament që do ta marrë situatën në dorë.”
Me shkurtime nga “Der Spiegel”/ Përshtati në shqip “TemA”
