Nga Fyodor Lukyanov , kryeredaktor i Rusisë në Çështjet Globale, kryetar i Presidiumit të Këshillit për Politikat e Jashtme dhe Mbrojtëse dhe drejtor kërkimor i Klubit Ndërkombëtar të Diskutimit Valdai.
Telefonata e shumëpritur mes Vladimir Putin dhe Donald Trump më në fund ka ndodhur, duke dërguar valë tronditëse në peizazhin gjeopolitik. Por, përpara se dikush të rrëmbehet nga triumfi ose dëshpërimi, ia vlen të pranohet se çfarë ka ndodhur në të vërtetë: marrëdhëniet ruso-SHBA thjesht janë kthyer në gjendjen e tyre natyrore – një rivaliteti strategjik, interesa konfliktuale dhe dallime thelbësore në botëkuptim.
Për dekada, SHBA-ja ndoqi një fantazi – një fantazi ku mund të riformësonte Rusinë sipas imazhit të saj, fillimisht përmes stimujve dhe më vonë përmes detyrimit. Uashingtoni besonte se mund ta formonte Moskën në një partner të pajtueshëm brenda ‘rendit ndërkombëtar liberal’, një iluzion që u shemb vetëm kur realiteti goditi: Rusia nuk do të ribëhej kurrë. Ndërkohë, Moska kaloi vite duke u përpjekur për të gjetur gjuhën e përbashkët, duke rregulluar politikat e saj me shpresën për të arritur një bashkëjetesë të zbatueshme. Edhe ai eksperiment përfundoi një dekadë më parë.
Shpërbërja e sistemit të Luftës së Ftohtë në fund të viteve 1980 ishte një anomali historike, një rast që shumë e ngatërruan për një transformim të përhershëm. Narrativa perëndimore e ‘fitores’ ishte e parakohshme – historia nuk përfundon, ajo evoluon. Me kalimin e kohës, iluzioni i një bote unipolare u bë më i vështirë për t’u mbajtur dhe ekuilibri global i fuqisë filloi të ndryshonte. Ata që përfituan nga rendi i vjetër u kapën pas tij në mënyrë të dëshpëruar, ndërsa ata që ndiheshin të mangët u shtynë më fort. Ukraina u bë fajtori fatkeq në këtë luftë, fushëbeteja e vizioneve të papajtueshme.
Ajo që po ndodh tani nuk është fillimi i një epoke të re, por korrigjim i pashmangshëm i një të vjetër. SHBA, edhe nën presidencën e Trump, e ka pranuar se rivaliteti i fuqive të mëdha është edhe një herë tipari përcaktues i politikës ndërkombëtare. Por ndryshe nga dekadat e mëparshme, kur betejat ideologjike maskonin interesat gjeopolitike, konkurrenca e re është më pragmatike, e zhveshur nga pretendimi i vlerave universale. Rendi botëror liberal nuk është më një parim udhëzues – ai është një relike e së kaluarës.
Ky ndryshim nuk garanton paqen dhe as eliminon rreziqet e konfrontimit. Por ajo sjell një racionalitet të caktuar përsëri në ekuacion. Zelli ideologjik i Perëndimit, i cili shpesh e shtyu atë të ndërmerrte veprime të pamatura dhe kundërproduktive, po i lë vendin një vlerësimi më të matur të pushtetit dhe interesave. Fokusi nuk është më në detyrimin e njërës palë të nënshtrohet, por në negocimin e avantazheve të prekshme.
Rusia, ndërkohë, pozicionohet si një lojtar kyç në formësimin e këtij rendi të ri botëror. Fantazitë strategjike të viteve 1990 janë zëvendësuar me një realizëm të ashpër që pranon kufijtë e fuqisë perëndimore. Rivendosja në ‘cilësimet e fabrikës’ nuk do të thotë stabilitet – do të thotë një kthim në bazat e politikës globale, ku forca, ndikimi dhe diplomacia e llogaritur diktojnë rrjedhën e historisë./RT/GazetaImpakt
