Shkarkimi i papritur nga Netanyahu i ministrit të Mbrojtjes të favorizuar nga SHBA, Gallant, u bë nën mbulesën e zgjedhjeve në SHBA, në një lëvizje që synonte të mbronte koalicionin e tij dhe të grumbullonte kabinetin e tij me një linjë të vijës së ashpër të përkushtuar ndaj luftës.
The shkarkimi i Yoav Gallant, Ministri i Mbrojtjes i Izraelit, nga kryeministri Benjamin Netanyahu, e ka zhytur shtetin pushtues në një krizë tjetër politike mes trazirave të vazhdueshme që nga Operacioni Al-Aksa i vitit të kaluar dhe luftës që pasoi në Gaza dhe tani në Liban.
Këto konflikte kanë çuar në një numër marramendës prej afro 200,000 martirësh dhe personash të zhdukur, së bashku me të plagosur dhe të burgosur të panumërt.
Koha e shkarkimit të Gallant ishte e tmerrshme, të paktën sipas kolumnistit izraelit Nahum Barnea, i cili shkroi në Yedioth Ahronoth: “ Kështu vdes demokracia.”
Netanyahu zgjodhi të shkarkojë ministrin e tij të mbrojtjes pikërisht kur votimi po fillonte në Shtetet e Bashkuara, duke shënuar rikthimin dramatik të Donald Trump – mbikëqyrës i Marrëveshjes së Abrahamit – për Shtëpinë e Bardhë në një rikthim dërrmues politik.
Koha e dobët apo lëvizja taktike?
Dukej se ishte një lëvizje e llogaritur nga Netanyahu, ndoshta për të shmangur përsëritjen e katastrofës marsin e kaluar, kur ai u përball me një reagim kombëtar për shkarkimin e Gallantit pas këtij të fundit kundërshtoi reformat në drejtësi. Në atë kohë, Gallant kishte paralajmëruar publikisht për ndikimin e reformave mbi rezervistët, gjë që shkaktoi protesta masive në të gjithë Izraelin.
Sindikata e Histadrutit thirri një grevë, duke paralizuar në mënyrë efektive ekonominë e Izraelit dhe Shtëpia e Bardhë lëshoi një paralajmërim të ashpër, duke bërë që Netanyahu të anulonte vendimin e tij. Gallant u kthye në zyrën e tij në Tel Aviv me mbështetjen e rrugëve, ekonomistëve, ushtrisë dhe madje edhe presidentit amerikan Joe Biden.
“terrible time” qëndron pikërisht këtu. Brenda vetëm tre minutave nga marrja e vendimit, Netanyahu i dërgoi Gallantit një letër shkarkimi – gazetarit Amit Segal, i njohur si i afërt me Netanyahun, lajmin e ka dhënë. Ministri izraelit i mbrojtjes, në mes të një lufte të vazhdueshme në shtatë fronte, u informua se do të lirohej nga detyrat e tij, në fuqi brenda 48 orëve, siç përcaktohet në nenin 20 të Ligjit Bazë.
Pse Gallant duhej të shkonte
Arsyet pas shkarkimit të diskutueshëm të Gallant ishin të shumëfishta, të rrënjosura në tre probleme kryesore që vetë Gallant theksoi:
Çështja e parë ishte rekrutimi në ushtri. Gallant këmbënguli që “ të gjithë të kualifikuarit duhet të bashkohen me ushtrinë.” Kjo ishte në përgjigje të drejtpërdrejtë ndaj një ligji duke përjashtuar haredim ultra-ortodoks nga shërbimi ushtarak, i cili po shtrohej në Knesset.
Gallant u hakmor duke urdhëruar regjistrimin e 7,000 studentëve fetarë – një sfidë e drejtpërdrejtë ndaj Haredimit. Ky dekret erdhi në mes të kërcënimeve të ashpra nga rabinët me ndikim, si rabini Admur Gur, se koalicioni qeveritar mund të shembet nëse ligjet që promovojnë evazionin ushtarak dhe mbështetjen e posaçme për çerdhet nuk do të miratoheshin.
Këto ligje ishin kritike për Haredimët pasi i lejonin meshkujt të fokusoheshin në studimet fetare pa u përballur me detyrime ushtarake, duke ofruar privilegje të rëndësishme për familjet tipike të mëdha ultra-ortodokse. Kushti i rabbis’ ishte i qartë: nëse qeveria nuk miratonte ligjin e përjashtimit ushtarak dhe mbështetjen financiare për çerdhet, ato nuk do të miratonin buxhetin e vitit 2025.
Motive të tjera në lojë
Në Izrael, nëse buxheti nuk miratohet, qeveria shembet automatikisht – një pasojë që Netanyahu ishte i dëshpëruar ta shmangte. Për të mbajtur koalicionin e tij të paprekur, Netanyahu duhej të vepronte me shpejtësi dhe të hiqte qafe Gallantin.
Arsyeja e dytë, jo më pak e rëndësishme, përfshinte kthimi i robërve të luftës nga Gaza. Kjo ishte një temë shumë e ndjeshme dhe një burim fërkimi të thellë midis Netanyahut, Gallantit dhe zyrtarëve të tjerë të lartë në shërbimet ushtarake dhe inteligjente të Izraelit.
Gjatë gjithë vitit të kaluar, ka pasur debate të vazhdueshme nëse do t’i jepet përparësi negociatave për shkëmbimin e të burgosurve mbi zgjerimin e operacioneve ushtarake të Izraelit në kufijtë e tij të ndryshëm. Gallant dhe disa në ushtri argumentuan për prioritizimin e një marrëveshjeje, ndërsa Netanyahu, së bashku me Bezalel Smotrich, Itamar Ben Gvir dhe disa komandantë ushtarakë të linjës së ashpër, besonte në mbajtjen e presionit ushtarak ndaj Hamasit për të detyruar nënshtrimin e tij.
Fillimisht, u duk se ekzistonte një konsensus në të gjithë strukturën e sigurisë dhe politike, sidomos pasi Gallant dhe shefi i shtabit Herzi Halevy propozuan një sulm parandalues në Liban –, një veprim u shty vetëm për shkak të ndërhyrjes së drejtpërdrejtë të Biden gjatë një bisede me Netanyahun më 11 tetor.
Megjithatë, shpejt u shfaqën çarje pasi realitetet e manovrave tokësore të Gazës u bënë të qarta. Mosmarrëveshjet u rishfaqën, kryesisht nëse “absolute victor” në Gaza ishte më e rëndësishme sesa lirimi i pengjeve.
Gallant, Halevy, shefi i Shin Bet dhe kreu i Mossad të gjithë besonin se jeta e pengjeve duhet të kishte përparësi, edhe nëse kjo nënkuptonte ndalimin e veprimeve ushtarake. Të tre tani përflitet se janë në pikëpyetje të Netanyahut për shkarkim.
Dështimet e inteligjencës
Më në fund, ishte hetimi në dështimet e 7 tetorit, me thirrjet për një hetim të pavarur gjyqësor për të përcaktuar përgjegjësinë për gabimin katastrofik të sigurisë. Netanyahu e kundërshtoi me vendosmëri këtë, duke e ditur se një hetim i tillë mund të rrezikonte pozicionin e tij në krye.
The shkalla e dështimit më 7 tetor ishte monumental dhe lidershipet politike, ushtarake dhe të sigurisë të Izraelit ishin nën një vëzhgim të jashtëzakonshëm. Nuk është sekret që dëshiron Netanyahu zgjatni luftën për mbijetesën e tij politike, bërja e arritjeve në fushën e betejës duket se kompenson ngjarjet katastrofike të asaj dite fatale. Megjithatë, debati mbi llogaridhënien bëhet më i fortë çdo ditë dhe kërkesat për drejtësi janë gjithnjë e më urgjente.
Përveç këtyre çështjeve kryesore, Netanyahu mund të ketë pasur edhe tre dosje të tjera në mendje – çështje që ai i përdori si pretekste për të justifikuar shkarkimin e Gallant:
Së pari, pati rrjedhje të dokumenteve të ndjeshme të sigurisë në lidhje me Gazën, të njohura si “Skedarët Sinwar,” që implikonte bastin Shin. Edhe pse këto dosje binin nën juridiksionin e Ronen Bar, dyshimi kryesor tregonte për individë të afërt me Netanyahun. Largimi i Gallant mund të ketë shërbyer gjithashtu si një mesazh për të frenuar në Bar, siç kanë sugjeruar disa komentues izraelitë.
Së dyti, dështimi i jashtëzakonshëm rreth Operacionit Al-Aksa Flood, i cili përsëri vuri Shefin e Shtabit Halevy në qendër të vëmendjes për neglizhencë të supozuar.
Dhe së treti, shefi i Mossad-it, David Barnea, i cili është përgjegjës për trajtimin e negociatave, mund ta gjejë veten gjithashtu në shënjestër të Netanyahut. Ka spekulime se ky i fundit po kërkon ta kthejë të parën në një kok turku mes ndryshimeve në Uashington, me Donald Trump që do të marrë detyrën pas dy muajsh.
Kapja e pushtetit të Netanyahut
Pavarësisht gjithë këtyre tensioneve, Benjamin Netanyahu e ka pozicionuar veten si ministër de facto i mbrojtjes – edhe pse zyrtarisht, roli iu caktua Ministrit të Jashtëm Israel Katz. Kjo lëvizje, e vërejtur nga Ron Ben-Yishai në Yedioth Ahronoth, tregon synimin e Netanyahut për të konsoliduar pushtetin duke anashkaluar këdo që e kundërshton atë.
Heqja e Gallantit ka pasur pasoja si vendore ashtu edhe ndërkombëtare. Në nivel lokal, Netanyahu ka bashkuar kundërshtarët e tij në atë që duket të jetë një mundësi e llogaritur fotografike. Ai u pa i ulur për herë të parë me Gantz, i cili dënoi largimin e Gallant si një vendim të motivuar politikisht, dhe Yair Lapid, lideri i opozitës, i cili e quajti lëvizjen çmenduri dhe akuzoi Netanyahun se rrezikonte sigurinë e Izraelit për mbijetesë politike.
Ata u rrethuan nga Avigdor Lieberman, udhëheqësi i Yisrael Beytenu, i cili kërkoi dorëheqjen e Netanyahut, dhe Yair Golan, udhëheqësi i demokratëve (the Labor dhe aleanca Meretz), të cilët bënë thirrje për protesta.
Në frontin ndërkombëtar, të gjithë sytë janë në 20 janar – data e inaugurimit të Presidentit të SHBA Trump. Ajo që do të ndodhë më pas mund të ripërcaktojë marrëdhëniet midis Tel Avivit dhe Uashingtonit. Pyetja në mendjen e të gjithëve: a do t’i japë Netanyahu Trumpin çelësin e selisë së mbrojtjes së Izraelit në Tel Aviv, ashtu siç ai e njohu Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit gjatë mandatit të tij të fundit?
