Nga Hannah Bouattia , Recensuese i artit me qendër në Londër
Për 12 muaj, artistët dhe punonjësit e artit nga e gjithë bota u ngritën në solidaritet me Palestinën dhe kundër represionit. Për artistët, është e vështirë të reflektojnë mbi vitin e kaluar pa menduar për gjenocidin e Izraelit në Gaza, që ka vrarë më shumë se 45,000 palestinezë sipas numërimit zyrtar, ose më shumë se 220,000 sipas vlerësimeve më të realizuara.
Ndërsa arti është diçka për t’u shijuar, pasi pasuron çdo aspekt të jetës tonë, identiteteve dhe kulturës, ai gjithashtu është thelbësor për luftën. Arti është i fuqishëm, na lejon të ndajmë emocione dhe histori me njerëz nga e gjithë bota, edhe nëse nuk ndajmë një gjuhë të përbashkët. Izraeli e di këtë, dhe për këtë arsye ai synon të gjithë ata që kanë talent dhe pasion për të transmetuar mesazhe për realitetin e tmerrshëm të Gazës.
Në të vërtetë, Izraeli duket se e bën këtë një taktikë në strategjinë e tij më të gjerë të pastrimit etnik për të fshirë palestinezët që frymëzojnë jo vetëm popullin e tyre, por gjithashtu të gjithë ata që luftojnë kundër padrejtësisë.
Piktorë, ilustrues, poetë, fotografë, shkrimtarë, dizenjatorë… ka kaq shumë talente palestineze që janë vrarë tashmë. Kjo është detyra jonë t’i sigurojmë që ata të mos harrohen. Ata nuk janë thjesht numra, dhe puna e tyre duhet të kujtohet gjithmonë.
Duhet të tregojmë për Heba Zagout, piktoren, poetin dhe romanisten 39-vjeçare, që u vra bashkë me dy fëmijët e saj në një sulm ajror të Izraelit. Pikturat e saj të pasura të grave palestineze dhe vendeve të shenjta të Jeruzalemit ishin mënyra e saj për të folur me “botën jashtë.”
Duhet të përmendim emrin e piktorit dhe edukatorit të njohur Fathi Ghaben, punët e bukura të të cilit, që kapnin rezistencën palestineze, duhet të shihen nga të gjithë.
Duhet të mësojmë fjalët e Refaat Alareer, një nga shkrimtarët dhe mësuesit më të shkëlqyer të Gazës që dha mësim në Universitetin Islamik të Gazës.
Duhet të flasim për bukurinë në artin e Mahasen al-Khatib, e cila u vra nga një sulm ajror izraelit në kampin e refugjatëve Jabalia. Në ilustrimin e saj të fundit, ajo nderoi Shaban al-Dalou, 19-vjeçarin që u dogj i gjallë në sulmin izraelit mbi kompleksin e Spitalit Al-Aqsa.
Gjithashtu, duhet t’i kujtojmë botës shkrimtarin Yousef Dawwas, romancierin Noor al-din Hajjaj, poetin Muhamed Ahmed, dizenjatorin Walaa al-Faranji dhe fotografët Majd Arandas.
Megjithatë, sigurimi që historitë dhe veprat e tyre nuk fshihen gjithashtu do të thotë që duhet të veprojmë, kudo që të jemi. Nderimi i këtyre martirëve dhe festimi i artit të tyre kërkon që të kalojmë përtej fjalëve.
Disa në botën e artit e dinë këtë. Ata janë bashkuar me rezistencën brenda hapësirave të artit dhe kanë siguruar që krimet e Izraelit të dënohen në platformat e tyre. Ka pasur shumë akte solidariteti dhe guximi gjatë vitit të kaluar.
Kur Qendra Barbican në Londër anulloi ligjëratën e shkrimtarit indian Pankaj Mishra mbi gjenocidin në Palestinë në shkurt, koleksionistët e artit Lorenzo Legarda Leviste dhe Fahad Mayet hoqën veprat e artistit Loretta Pettway nga galeria e qendrës.
“Është përgjegjësia e të gjithëve ne të ngrihemi kundër dhunës institucionale dhe të kërkojmë transparencë dhe përgjegjësi pas saj… Ne kurrë nuk do të pranojmë censurën, represionin dhe racizmin brenda mureve të saj,” shkruan një grup artistësh.
Në mars, artisti vizual egjiptian Mohamed Abla e ktheu Medaljen Goethe, e cila njihet për arritje të shkëlqyera artistike nga Instituti Goethe i Gjermanisë, në shenjë proteste kundër bashkëpunimit të qeverisë gjermane në gjenocidin izraelit.
Para hapjes së Bienales së Venecias në prill, më shumë se 24,000 artistë nga e gjithë bota – përfshirë pjesëmarrës të mëparshëm dhe fitues të çmimeve prestigjioze – nënshkruan një letër të hapur që kërkonte nga organizatorët të përjashtonin Izraelin nga ngjarja. Një artist izraelit përfundimisht vendosi të mos hapte ekspozitën e tij.
Në shtator, shkrimtarja e shpërblyer me Çmimin Pulitzer, Jhumpa Lahiri, refuzoi të pranonte një çmim nga Muzeu Noguchi në New York pasi ai shkarkoi tre punonjës që kishin veshur shallin palestinez keffiyeh.
Më herët këtë muaj, artistja Jasleen Kaur, e cila ka fituar çmimin prestigjoz Turner, përdori fjalimin e saj të pranimit për të dënuar gjenocidin, duke kërkuar një Palestinë të lirë, një embargon e armëve dhe duke shprehur solidaritet me palestinezët. Ajo shprehu solidaritet me të gjithë ata që protestuan jashtë Tate Britain në Londër, ku u zhvillua ngjarja, duke kërkuar që ky muze të shpërngulte investimet dhe projektet e lidhura me qeverinë izraelite.
“Dua të përsëris thirrjet e protestuesve jashtë. Një protestë që përbëhet nga artistë, punonjës të kulturës, punonjës të Tate, studentë, me të cilët qëndroj fuqimisht,” tha Kaur. “Kjo nuk është një kërkesë radikale, nuk duhet të rrezikojë karrierën apo sigurinë e një artisti.”
Megjithë këto akte solidariteti, censura e egër, fshirja, represioni dhe gjuetia e shtrigave ndaj artit që lidhet me Palestinën nuk janë ndalur gjatë 12 muajve të fundit.
Në janar, muzeu i artit të Universitetit të Indiana anulloi një ekspozitë nga artistja palestineze Samia Halaby. Në maj, qyteti Vail në Kolorado anuloi rezidencën artistike të Danielle SeeWalker, një artistke amerikane indigjene që kishte krahasuar vuajtjet e palestinezëve me ato të amerikanëve indigjenë.
Në korrik, Akademia Mbretërore e Arteve hoqi dy vepra arti nga Shfaqja e Artistëve të Rinj për shkak të lidhjes së tyre me luftën e Izraelit kundër Gazës. Kjo pasoi pas një letre nga Këshilli i Deputetëve të Hebrejve Britanikë, që kërkonte largimin e veprave nga ekspozita.
Në nëntor, festivali altonale në Hamburg anuloi një ekspozitë të veprave të krijuara nga fëmijët në Gaza, pas sulmeve në rrjetet sociale që e sulmuan këtë ngjarje.
Këto janë vetëm disa shembuj të censurës masive që arti palestinez dhe artistët dhe krijuesit që kanë shprehur solidaritet me Palestinën kanë përjetuar gjatë vitit të kaluar. Heshtja dhe zbardhja brenda hapësirave kulturore ka ndodhur gjithashtu në një nivel institucional.
Në Mbretërinë e Bashkuar, Këshilli i Arteve të Anglisë (ACE) paralajmëroi institucionet e artit se “deklaratat politike” mund të ndikojnë negativisht në marrëveshjet e fondeve. Kjo u zbulua pas një kërkese të Sindikatës së Punonjësve të Teatrit, Equity, për Lirinë e Informacionit, e cila gjithashtu tregoi se ACE dhe Departamenti i Mediave, Kulturës dhe Sporteve (DMCS) kishin diskutuar për “rrezikun e reputacionit në lidhje me konfliktin Izrael-Gaza”.
Disa kanë theksuar kontradiktën e veprimeve të ACE, duke pasur parasysh se ajo shprehu hapur solidaritet me Ukrainën në vitin 2022 pas pushtimit rus. Por nuk është vetëm ACE që ka demonstruar dy standarde të hapura në trajtimin e masakrës në Gaza.
Artisti brilant palestinez Basma Alsharif e shprehu perfekt hipokrizinë institucionale në letrën e saj drejtuar “Botës Neoliberale të Artit të Shteruar”.
Ajo shkroi: “Shpresoj që ky gjenocid t’ju gjejë mirë. Çfarë bëni tani? Pse ju mori muaj për të shkruar një deklaratë, nëse e bëtë atë fare? Pse nuk e mbyllët thjesht? Pse nuk mund të bojkotonit Izraelin ashtu siç e bëtë me Rusinë, ashtu siç e bëtë me Apartheidin e Afrikës së Jugut? A keni parë numrin e deklaratave atje? Letra të hapura? Thirrja për greva? Sa shumë hashtag-e vendosët se duhen për të shlyer mëkatet tuaja?”
Nuk ka justifikime për indiferencën ndaj gjenocidit në Gaza. Populli palestinez po përballet me zhdukjen dhe përgjegjësia jonë ndaj tyre është të sigurojmë që qeveritë tona, institucionet dhe industria të mos lihen në paqe deri sa të ndërpresin lidhjet me Izraelin, të ndalojnë heshtjen ndaj atyre që flasin kundër krimeve të tij, dhe të angazhohen për çlirimin e Palestinës.
Unë u bëj thirrje të gjithëve atyre në botën e artit – një pjesë e të cilëve u përfaqësua kaq fuqishëm në protestën jashtë Tate kur Kaur u shpërblye – që të kujtojnë fjalët e shkrimtarit amerikan James Baldwin:
“Roli i saktë i artistit, atëherë, është të ndriçojë atë errësirë, të ndezë rrugë nëpër atë pyll të madh, që ne nuk do ta humbasim, në të gjitha veprimet tona, qëllimin e tij, i cili është, përfundimisht, të bëjmë botën një vend më njerëzor për të jetuar.”
Shtetet dhe institucionet e tyre mund të përdorin përleshjen për financim dhe platforma për të shtypur shprehjen tonë të solidaritetit, por në fund ata nuk do të fitojnë. Ata që pranojnë për përfitimet e tyre personale dhe profesionale mund të përpiqen të bindin veten se kjo lëvizje do të shuhet dhe çështja do të harrohet, por derisa Palestina të jetë e lirë – dhe kjo do të ndodhë – ne po i mbajmë faturat, po vërejmë mungesën. , po dëgjojmë heshtjen për gjenocidin e Izraelit në Gaza. Nuk është vonë për të qëndruar në anën e duhur të historisë.
Një vit i ri i lumtur do të jetë i mundur vetëm pasi palestinezët dhe të gjithë ata që përballen me shtypjen të jenë të lirë./AlJazeera/GazetaImpakt
