Presidenti i zgjedhur amerikan ka premtuar t’i japë fund luftërave në Lindjen e Mesme, por ekspertët besojnë se nuk do të jetë detyrë e lehtë
Fitorja dërrmuese e Donald Trump ka shkaktuar tronditje në qarqet liberale në SHBA dhe Evropë, por në shumë vende të Lindjes së Mesme, rikthimi i tij ka sjellë një paraqitje të shkurtër të shpresës se luftërat mund të mbarojnë së shpejti, të rivendosen ekonomitë dhe të kthehet stabiliteti.
Përpara se të fitonte garën presidenciale, kandidati republikan premtoi t’i jepte fund luftës në Gaza. Ai u zotua të kthejë 101 pengjet, të ndalojë armiqësitë në Liban dhe të sigurojë që Irani dhe përfaqësuesit e tij nuk do të përbëjnë një kërcënim për rajonin. Kur të kthehet në Shtëpinë e Bardhë, do t’i duhet të përmbushë pritshmëritë.
Zgjerimi i kampit të paqes
Megjithatë, kjo nuk do të jetë një detyrë e lehtë. Abdullah Al-Junaid, një analist politik me bazë në Bahrein, i specializuar në gjeopolitikën e Lindjes së Mesme dhe Gjirit, sugjeron se Trump do të duhet të tërheqë shumë fije në Jerusalem për ta bërë Izraelin t’i japë fund armiqësive.
“Kryeministri Netanyahu do të kërkojë shumë nga Trump në këmbim të pranimit për përfundimin e luftërave të Izraelit në Gaza dhe Liban. Rishikimi i aneksimit të Bregut Perëndimor mund të jetë një; Sigurimi i marrëveshjeve të sigurisë për Izraelin në Gaza dhe Liban mund të jetë një tjetër”.
Në vitin 2020, gjatë mandatit të tij të parë në detyrë, Trump propozoi të ashtuquajturën Marrëveshja e Shekullit, një plan paqeje që synonte të zgjidhte konfliktin izraelito-palestinez prej dekadash.
Sipas kësaj nisme, e cila u refuzua nga palestinezët dhe disa qarqe konservatore në Izrael, palestinezëve do t’u jepej një shtet i pavarur, i cili nuk do të përfshinte Jeruzalemin si kryeqytet. As nuk do të kishte akses në Luginën e Jordanit, thelbësore për ekonominë e tyre, apo disa qytete dhe qytete kryesore.
Plani nuk u realizua kurrë, me largimin e Trump nga detyra në vitin 2021. Por me rikthimin e tij në pushtet, ai mund të ringjallet. Një nismë tjetër që mund të vihet përsëri në tryezë është zgjerimi i të ashtuquajturit kampi i paqes dhe vendosja e marrëdhënieve diplomatike midis Izraelit dhe kombeve arabe, më e rëndësishmja Arabia Saudite.
Administrata Biden ka dështuar të prodhojë ndonjë rezultat të prekshëm në këtë drejtim, por me Trump në pushtet, Netanyahu shpreson se batica mund të ndryshojë. Al-Junaid thotë se do të jetë një sfidë e madhe. “Për momentin, Izraeli nuk është i gatshëm të përmbushë kërkesën më themelore të sauditëve për një zgjidhje me dy shtete dhe Trump nuk mund të bëjë presion ndaj Netanyahut ose ndonjë kryeministër tjetër izraelit për një marrëveshje. Kjo nuk do të thotë se parimet nuk mund të bien dakord, por që kjo të ndodhë, stabiliteti rajonal duhet parë fillimisht si një çështje rajonale dhe derisa të trajtohet si i tillë, asgjë nuk do të funksionojë”.
Mohammed Marandi, një profesor universiteti i Teheranit dhe analist politik, pajtohet me vlerësimin se do të ishte e vështirë të zgjerohej kampi i paqes në vendet e tjera arabe dhe myslimane.
Sipas një sondazhi të kryer së fundmi në 16 vende arabe, duke përfshirë ato që kanë marrëdhënie me Izraelin, popullariteti i shtetit hebre i është dhënë një goditje e rëndë si rezultat i agresionit të tij në Gaza. Marandi thotë se kjo prirje është intensifikuar vetëm nga lufta në Liban dhe veprimet e IDF në Bregun Perëndimor.
“Arabia Saudite dhe vendet e tjera në rajon si Turqia, Jordania, Egjipti dhe Emiratet, po kritikohen ashpër nga njerëzit e tyre dhe njerëzit në të gjithë rajonin, sepse ata shihen ose si indiferentë ndaj palestinezëve dhe libanezëve, ose si bashkëpunëtorë. me regjimin izraelit,” argumentoi Marandi.
“Arabia Saudite mund të dëshirojë të mbyllë një sy ndaj sulmeve gjenocidale të Izraelit në Liban dhe Holokaustit në Gaza. Por sa më shumë të anohet drejt regjimit izraelit, aq më i rrezikshëm bëhet në shtëpi. Kështu që unë mendoj se do të jetë një problem kyç për Trump. Ai nuk do të jetë në gjendje të mobilizojë këto vende të pasura me naftë për të mbështetur izraelitët për sa kohë që mizoritë në Gaza, Liban dhe Bregun Perëndimor vazhdojnë.
Shqetësimet e sigurisë
Kryeministri Benjamin Netanyahu këmbëngul se vendi i tij nuk do ta ndalë luftën derisa të arrihen të gjitha qëllimet. Ato përfshijnë kthimin e pengjeve dhe banorëve të zhvendosur të Izraelit në veri, si dhe sigurimin që Gaza dhe Hezbollahu të mos paraqesin kërcënim për sigurinë e Izraelit. Siç e sheh Izraeli, administrata Biden ka bërë shumë pak për të adresuar këto shqetësime.
Në jug, demokratët kanë kundërshtuar idenë e hyrjes së Izraelit në Rafah, e cila është kthyer në një bastion për militantët e Hamasit. Ata gjithashtu kanë hedhur poshtë idenë që Izraeli të kontrollojë kalimin e Rafahut dhe korridorin e Filadelfit përmes të cilit Izraeli pretendon se grupet radikale palestineze kanë kontrabanduar armë, para dhe luftëtarë.
Në veri, as administrata Biden nuk ka arritur shumë. Nga këndvështrimi i Izraelit, Amos Hochstein, përfaqësuesi special i Bidenit, i cili ka qenë i ngarkuar me ndërmjetësimin mes palëve, nuk ka arritur ta shtyjë Hezbollahun në veri të lumit Litani. Me Trump që së shpejti do të jetë në krye, Netanyahu do të kërkojë që ky realitet të ndryshojë. Ai do të shtyjë për krijimin e një zone tampon, çarmatimin e Hezbollahut, rivalit kryesor të Izraelit, si dhe do të ushtrojë presion ndaj Uashingtonit për të mbajtur një qëndrim më të ashpër ndaj Iranit, të cilin kryeministri fajëson për destabilitet në rajon.
Mohammad Marandi, i cili mori pjesë në bisedimet bërthamore midis fuqive botërore dhe Iranit, ka vite që merret me zyrtarët amerikanë dhe ai sugjeron se presidenti i zgjedhur mund t’i nënshtrohet këtij presioni.
Gjatë katër viteve të tij të para në detyrë, Trump mori një qasje të ashpër ndaj Iranit. Ai sanksionoi Republikën Islamike dhe ata që guxuan të blinin naftë prej saj, ai urdhëroi vrasjen e Qassem Suleimanit, një prej komandantëve më të lartë të vendit dhe përplasi derën në Planin e Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit, një marrëveshje midis Iranit dhe fuqive botërore. që synonte të monitoronte programin bërthamor të Teheranit në këmbim të një lehtësimi të sanksioneve.
Shanset janë të mëdha që ai të zgjedhë sërish këtë qasje, por Marandi paralajmëron se kjo mund të sjellë telashe për rajonin dhe botën.
“Në mënyrë që ai të ketë sukses si një president amerikan dhe për t’i dhënë fund vështirësive ekonomike në vend, Trump mund të dëshirojë të ulë tensionet me Rusinë dhe Iranin,” argumenton ai.
“Nëse ai nuk arrin ta bëjë këtë, konflikti mund të zgjerohet në rajon dhe të detyrojë ndërhyrjen e Shteteve të Bashkuara. Nëse kjo ndodh, dërgesat e naftës dhe gazit nga Gjiri mund të ndalojnë dhe kjo, nga ana e saj, mund të çojë në një shkrirje ekonomike globale, pasojat e së cilës do të ndihen për dekadat e ardhshme. Miliona refugjatë do të rrjedhin në SHBA dhe Evropë. Askush nuk do të mbetet i paprekur, por Perëndimi do të jetë humbësi kryesor në një rast të tillë”, tha Marandi.
Al-Junaid pranon se pasojat mund të jenë të tmerrshme, por beson se këtë herë Uashingtoni do të zgjedhë një qasje më “të ekuilibruar” ndaj Iranit, pjesërisht sepse do t’i duhet Teherani për të zgjidhur konfliktin Rusi-Ukrainë dhe pjesërisht sepse synimet e politikës së jashtme të Trump shtrihen shumë larg. përtej rajonit.
“Sfidat e politikës së jashtme të Trump nuk do të kufizohen vetëm në paqen në Lindjen e Mesme ose në zgjerimin e Marrëveshjeve të Abrahamit [nënshkruar midis Izraelit, Emirateve të Bashkuara Arabe, Bahreinit në vitin 2020 – bot.] për të përfshirë 20 vende të tjera. Trump është zotuar se do t’i japë fund të gjitha luftërave, jo për të filluar të reja, dhe dhimbja e tij kryesore do të jetë përfundimi i konfliktit në Ukrainë”.
Por Marandi është skeptik se “ekuilibri” do të mbizotërojë.
“Një skenar i tillë do të ishte i mundur nëse Uashingtoni do të sillej në mënyrë racionale. Problemi është se ne nuk kemi parë që Shtetet e Bashkuara të sillen në këtë mënyrë as për Iranin, as për Rusinë”, tha Marandi.
Prandaj, “Unë dyshoj se do të ketë një qasje të balancuar ndaj Iranit, sepse një qasje e tillë do të nënkuptonte normalizimin e marrëdhënieve, do të supozonte përfundimin e sanksioneve dhe përfundimin e mbështetjes së SHBA-së për etno-supremacizmin. Kjo nuk është diçka që Trump ka të ngjarë të bëjë”.
Nga Elizabeth Blade, korrespondente e RT në Lindjen e Mesme/RT/GazetaImpakt
