Nga administrata e presidentit të 47-të mund të priten ndryshime taktike, por kursi strategjik nuk ka gjasa të ndryshojë
Nga Alan Lolaev, studiues vizitor në Laboratorin për Gjeografinë Politike dhe Gjeopolitikën Bashkëkohore, Shkolla e Lartë Ekonomike (Moskë)
Fitorja e Donald Trump në zgjedhjet presidenciale të SHBA-së ka ngritur shqetësimin mes mbështetësve të drejtimit aktual të politikës së jashtme të vendit nën administratën e Bidenit dhe ka sjellë shpresë tek ata që janë të interesuar për transformimin e tij.
Pyetja urgjente, që rezonon jo vetëm brenda qarqeve politike amerikane, por edhe midis aleatëve dhe kundërshtarëve të Uashingtonit në mbarë botën, është se sa shumë ndryshim në politikën e jashtme të SHBA mund të pritet nga një administratë e re republikane.
Shumë ekspertë, duke u mbështetur në deklaratat e guximshme të Trump dhe ekipit të tij të fushatës, sugjerojnë se rikthimi i tij në presidencë do të sjellë ndryshime të rëndësishme politikash. Megjithatë, edhe me një shumicë republikane në të dy dhomat e Kongresit (veçanërisht Senatin, i cili ka ndikim të konsiderueshëm mbi politikën e jashtme), nuk ka gjasa që Trump të jetë në gjendje të përmbushë plotësisht premtimet e tij në këtë fushë.
Në teori, kthimi i Trump në presidencë do të ndodhë në kushtet më të favorshme për zbatimin e agjendës së tij të politikës së jashtme. Republikanët jo vetëm që kanë një shumicë të forcuar në Dhomën e Përfaqësuesve, por kanë rifituar edhe kontrollin e Senatit, gjë që ndikon ndjeshëm në politikën e jashtme duke konfirmuar emërimet kryesore dhe duke ratifikuar traktatet ndërkombëtare.
Shqetësimet aktuale mbi ndryshimet thelbësore të politikës së jashtme i bëjnë jehonë mandatit të parë të Trump, kur deklaratat e tij të forta u perceptuan shpesh si ndryshime politikash, por në fund nuk u perceptuan. Pasi të kthehet në Shtëpinë e Bardhë, Trump pritet të rifusë parimin “Amerika e para” në politikën e jashtme, që nënkupton një qasje më pragmatike ndaj çështjeve ndërkombëtare, por nuk sjell domosdoshmërisht një ndryshim të përgjithshëm në qëllimet dhe prioritetet e politikës së jashtme.
Pritshmëritë e ndryshimeve të pashmangshme radikale në politikën e jashtme të SHBA-së pas fitores së Trumpit në 2016-ën rezultuan të rreme. Për shembull, republikani premtoi të shpërbëjë NATO-n, të ndërtojë lidhje më të ngushta me Rusinë dhe të mbajë një qëndrim më të ashpër ndaj Kinës. Trump kritikoi vendet evropiane për shpenzime të pamjaftueshme të mbrojtjes dhe kërcënoi vazhdimisht se do të reduktonte rolin e SHBA-së në NATO.
Ai mund të insistojë sërish që vendet e NATO-s të rrisin shpenzimet e mbrojtjes, duke theksuar se SHBA nuk duhet të mbajnë barrën kryesore. Kjo qasje krijoi tensione brenda aleancës dhe çoi në një rishpërndarje të përgjegjësive, duke forcuar përfundimisht NATO-n duke inkurajuar një përfshirje më të madhe evropiane në sigurinë e tyre.
Trump shprehu gjithashtu dëshirën për të krijuar lidhje më të ngushta me Moskën, duke folur pozitivisht për Putinin dhe duke ndjekur një traktat të ri të kontrollit të armëve bërthamore që do të përfshinte Kinën. Megjithatë, këto ambicie çuan në sanksione shtesë kundër Rusisë dhe rritje të ndihmës për Ukrainën, duke përjashtuar çdo përmirësim real në marrëdhëniet SHBA-Rusi.
Nën Trump, SHBA filloi një luftë aktive tregtare me Kinën, kufizoi bashkëpunimin në sektorët e teknologjisë së lartë dhe zbatoi masa për të kundërshtuar ndikimin kinez në Azi dhe rajone të tjera. Megjithatë, këta hapa konfrontues ishin një vazhdim logjik i frenimit dhe strategjisë “strumbullar drejt Azisë” të iniciuar nga administrata e Obamës, kështu që nuk bie nën përkufizimin e një ndryshimi të madh të politikës.
Një nga prioritetet kryesore të politikës së jashtme të mandatit të dytë të Trump do të jetë konflikti në Ukrainë. Gjatë fushatës së tij, Trump pretendoi se, si president, ai mund t’i jepte fund shpejt luftës së vendit kundër Rusisë. Megjithatë, ai tha gjithashtu se nuk do të angazhohet për rritjen e ndihmës për Ukrainën, duke këmbëngulur se vendet evropiane duhet të marrin më shumë përgjegjësi për mbështetjen e saj.
Marrëdhëniet e Trump me Rusinë janë shënuar nga kontradikta. Nga njëra anë, ai ka kërkuar marrëdhënie më të ngrohta me Putinin, duke folur vazhdimisht për të në terma pozitivë, duke e quajtur atë “të shkëlqyer” dhe “të zgjuar”.Ndërkohë, ai dënoi operacionin e Rusisë në Ukrainë, duke e quajtur atë një “gabim të madh” nga ana e Putinit. Kjo mospërputhje, së bashku me deklaratat kundër Ukrainës nga anëtarët e rrethit të brendshëm të Trump, ka krijuar pasiguri rreth qëndrimit që Uashingtoni do të mbante nën një administratë të re republikane.
Trump pritet të ndjekë një zgjidhje paqësore të konfliktit të Ukrainës, me gjasë duke shfrytëzuar varësinë e Kievit nga ndihma ushtarake dhe ekonomike e SHBA-së, si dhe ndërprerja e mundshme e kësaj mbështetjeje, si një argument për paqen.
Një marrëveshje paqeje ka të ngjarë të vijë me kushte më pak të favorshme për Ukrainën se sa një vit më parë. Me ndryshimin e situatës në terren në favor të Rusisë, humbjet territoriale të Ukrainës sugjerojnë se kushtet e çdo paqeje të ardhshme mund të jenë më sfiduese për Kievin sesa nëse negociatat do të kishin ndodhur më herët.
Nëse ky skenar do të materializohej, si fusha të tjera kyçe, nuk do të nënkuptonte një ndryshim të madh në politikën e jashtme të SHBA-së.
Administrata aktuale e Biden ka treguar tashmë shenja të “lodhjes së Ukrainës” – lodhje me mbështetjen e kushtueshme për Kievin. Ndjenja publike në SHBA pasqyron gjithashtu një rënie të vazhdueshme në mbështetjen për ruajtjen e niveleve aktuale të ndihmës për Ukrainën. Edhe nëse do të kishte pasur një fitore demokratike në zgjedhjet presidenciale, me Kamala Harris që fitoi Shtëpinë e Bardhë dhe demokratët që do të ruanin kontrollin e Kongresit, mbështetja për Ukrainën ka të ngjarë të vazhdonte rënien e saj graduale.
Administrata Trump mund të miratojë një strategji të fokusuar në një zgjidhje më pragmatike të konfliktit të Ukrainës. Kjo qasje ka të ngjarë të kombinojë një reduktim të ndihmës ushtarake me ndërmjetësimin aktiv diplomatik, i cili, nëse është i suksesshëm, do t’i mundësojë Trumpit të shfaqë një “zgjidhje efektive” të konfliktit. Megjithatë, për Ukrainën dhe aleatët e saj, kjo strategji do të nënkuptonte rritje të presionit ndaj Kievit për kompromis, duke dobësuar potencialisht pozicionin e saj në negociata dhe duke ndryshuar ekuilibrin e fuqisë në rajon.
Faktori kryesor kufizues: Inercia institucionale ose Deep State
Arsyeja përse ndryshimet rrënjësore në politikën e jashtme të SHBA-së nuk ka gjasa qëndron në inercinë institucionale të sistemit vendimmarrës. Politika e jashtme e vendit është shumë e burokratizuar dhe nuk mund të funksionojë në mënyrë të pavarur nga ekuilibri i interesave midis grupeve të ndryshme të ndikimit. Presidenti ka fuqi të konsiderueshme, por duhet të marrë parasysh Kongresin për vendime të rëndësishme të politikës së jashtme. Ashtu si në fushat e tjera të vendimmarrjes, ndikimi i shtetit të thellë në politikën e jashtme mbetet i rëndësishëm.
Në Kongres, ekziston një konsensus dypartiak për fushat kryesore të politikës së jashtme amerikane: kontrollin e Rusisë dhe Kinës, mbajtjen e NATO-s dhe mbështetjen e Izraelit. Ky konsensus lejon vetëm rregullime taktike duke ruajtur strategjinë gjithëpërfshirëse.
Kështu, një mandat i dytë i Trump ka të ngjarë të çojë në një politikë të jashtme më pragmatike. Administrata e tij ka të ngjarë të fokusohet në një qëndrim më të ashpër ndaj Kinës, mbështetje të reduktuar për Ukrainën, rishpërndarje të përgjegjësive brenda NATO-s dhe ulje të përfshirjes së SHBA në aleancat dhe marrëveshjet globale.
Ndërsa këto ndryshime mund të duken të rëndësishme, ato nuk do të përbëjnë një rishikim të plotë të drejtimit afatgjatë të politikës së jashtme të Uashingtonit./RT/GazetaImpakt
