“Akti tjetër në trilogjinë e trishtuar të luftërave globale do të jetë një konflikt i shpërndarë, por i gjatë”
Fjodor Lukyanov
Fyodor Lukyanov është kryeredaktor i Rusisë në Çështjet Globale, kryetar i Presidiumit të Këshillit për Politikat e Jashtme dhe Mbrojtëse dhe drejtor kërkimor i Klubit Ndërkombëtar të Diskutimit Valdai.
Klisheja gazetareske se Lufta e Tretë Botërore tashmë është duke u zhvilluar, ka qarkulluar shpesh nga një botim apo një tjetër për dekada. Në të vërtetë, që nga fillimi i shekullit të 21-të, kur SHBA-ja u sulmua më 11 shtator 2001, njerëzit kanë folur për një përplasje qytetërimesh si një formë e re e konfliktit global. Më pas, “lufta kundër terrorit” e shpallur nga Uashingtoni u zhyt në Lindjen e Mesme përpara se të zhdukej fare nga agjenda. Në vend të kësaj, rivaliteti “i vjetër i mirë” midis vendeve të mëdha u ringjall gradualisht, së pari në sferën politike, propagandistike dhe ekonomike, por me një element ushtarak dhe force gjithnjë e më të theksuar. Kjo u shoqërua me paralajmërime për rrezikun e një Lufte të Tretë Botërore në kuptimin klasik të shekullit të kaluar. Konsiderata të tilla, megjithatë, mbetën të pamenduara.
Sot, ideja e një “Lufte të Tretë Botërore” është e kuptueshme. Megjithatë, një situatë e ngjashme me Luftërat I dhe II Botërore duket e papranueshme në fund të çerekut të parë të shekullit të 21-të, megjithëse disa komentues shohin tipare të ngjashme në konfliktin e armatosur në Ukrainë. Strukturisht, megjithatë, situata është shumë ndryshe.
Prania e armëve bërthamore në duart e lojtarëve kryesorë të botës dhe një gamë shumë komplekse lojtarësh të rëndësishëm dhe të ndryshëm në politikën ndërkombëtare përjashtojnë (dhe e bëjnë shumë të pamundur) një përplasje kokë më kokë midis fuqive të mëdha ose blloqeve të tyre, siç ishte rast në shekullin e kaluar. Megjithatë, ndryshimet që ndodhin në skenën botërore dhe në balancën e fuqive janë aq serioze, saqë janë “të denja” për një përballje të përmasave të një lufte botërore.
Në të kaluarën, ndërrime të tilla kanë çuar në përplasje të mëdha ushtarake. Sidoqoftë, tani “lufta botërore” për të cilën disa flasin vazhdimisht është një zinxhir konfrontimesh të mëdha, por të lokalizuara, secila prej të cilave në një mënyrë ose në një tjetër përfshin lojtarët kryesorë, balancon në prag të përhapjes nga zona origjinale dhe është indirekt. të lidhura me vatra të tjera paqëndrueshmërie. Kjo sekuencë e ngjarjeve ushtarake filloi me konfliktet e Lindjes së Mesme të dekadës së fundit (Jemen dhe Siri), vazhdoi në Ukrainë që nga viti 2014, më pas në Kaukazin e Jugut dhe tani në Palestinë. Është e qartë se është shumë herët për t’i dhënë fund kësaj liste.
Fundi i status quo-së do të thotë se bota po hyn në një periudhë të gjatë trazirash
Kolegët ndërkombëtarë kanë vënë në dukje tashmë se në kontekstin e zhdukjes së kornizave dhe kufizimeve të mëparshme (vetë rënia e rendit botëror, që tani duket se njihet botërisht), konfliktet dhe mosmarrëveshjet e fjetura pothuajse në mënyrë të pashmangshme po rishfaqen. Ajo që është frenuar nga marrëveshjet para-ekzistuese po shpërthen.
Ne parim, gjithçka është mjaft tradicionale; keshtu ka qene edhe me pare dhe keshtu do te jete edhe pas. Ideologjizimi i politikës botërore në shekullin e njëzetë nënkuptonte se fundi i asaj periudhe politike ishte shumë ideologjik në vetvete. Ka triumfuar pikëpamja se njerëzimi ka gjetur modelin politik optimal, i cili do të kthejë faqen e përballjeve të mëparshme. E vetmja mënyrë për të shpjeguar, për shembull, besimin se konturet e kufijve shtetërorë nuk do të ndryshojnë në shekullin e 21-të (ose vetëm me marrëveshje të ndërsjellë), sepse kështu është vendosur. Përvoja historike e Evropës dhe e kontinenteve të tjera në çdo periudhë historike nuk e mbështet një supozim të tillë – kufijtë kanë ndryshuar gjithmonë rrënjësisht. Ndryshimet në ekuilibrin e fuqisë dhe mundësive lindin në mënyrë të pashmangshme dëshirën për të lëvizur kufijtë territorialë.
Një tjetër gjë është se rëndësia e territoreve është e ndryshme tani nga ajo që ishte në të kaluarën. Kontrolli i drejtpërdrejtë i hapësirave të caktuara tani mund të ketë më shumë kosto sesa përfitime, ndërsa ndikimi indirekt është shumë më efektiv. Edhe pse vlen të theksohet se 15-20 vjet më parë, në kulmin e globalizimit ekonomik dhe politik, shpesh argumentohej se në një botë plotësisht të ndërlidhur ‘të sheshtë’, afërsia gjeografike dhe materiale nuk kishte më rëndësi. Pandemia ishte argumenti i parë dhe më i gjallë kundër kësaj qasjeje. Zinxhiri aktual i krizave ka detyruar një kthim në idetë më klasike për rolin e nënshtrimit midis rajonit dhe atij global.
Zhdukja e status quo-së do të thotë se bota ka hyrë në një periudhë të gjatë trazirash në të cilën kornizat e reja nuk janë vendosur ende (dhe nuk është e qartë se kur do të jenë) dhe të vjetrat nuk po funksionojnë më. Fundi zyrtar i epokës së Traktatit për Forcat e Armatosura Konvencionale në Evropë (Rusia është tërhequr prej tij, vendet e tjera kanë njoftuar pezullimin e pjesëmarrjes së tyre) është një shembull i shpërbërjes së institucioneve ekzistuese. Intensiteti i paprecedentë i valës së sulmeve ndaj OKB-së nga të gjitha anët është një sulm ndaj bastionit kryesor të rendit botëror të vendosur pas vitit 1945.
“Lufta e Tretë Botërore” aktuale ka të ngjarë të zgjasë për një periudhë të gjatë kohore dhe të shpërndahet për sa i përket vendndodhjeve. Por bazuar në rezultatet e tij – dhe do të ketë disa – do të shfaqet një strukturë e ndryshme e organizatave ndërkombëtare. Kjo është gjithmonë rasti. Kjo nuk do të thotë se OKB-ja, për shembull, do të zhduket, por patjetër do të ketë një korrigjim të thellë të parimeve mbi të cilat ajo vepron./RT/GazetaImpakt
