Një vendim i ashpër por i domosdoshëm ka të ngjarë të detyrojë Perëndimin të tërhiqet, duke mundësuar një fund më të hershëm të krizës së Ukrainës dhe duke e penguar atë të zgjerohet në shtete të tjera.
Nga Profesor Sergey Karaganov, kryetar nderi i Këshillit të Rusisë për Politikën e Jashtme dhe Mbrojtëse dhe mbikëqyrës akademik në Shkollën e Lartë të Ekonomisë Ndërkombëtare dhe Punëve të Jashtme (HSE) në Moskë
Ky artikull i tij ka ndezur një debat të madh midis ekspertëve në Rusi për armët bërthamore, rolin e tyre dhe kushtet e përdorimit të tyre. Ky është veçanërisht rasti duke pasur parasysh statusin e Sergej Karaganov si ish-këshilltar presidencial si për Boris Yeltsin ashtu edhe për Vladimir Putin, dhe pozicionin e tij si kreu i Këshillit për Politikat e Jashtme dhe Mbrojtjen, një institut i njohur i Moskës.
Disa figura të njohura kanë reaguar me shqetësim, ndërsa të tjera kanë qenë më pak kritike.
***
Vendi ynë dhe lidershipi i tij, më duket se po përballet me një zgjedhje të vështirë. Po bëhet gjithnjë e më e qartë se përplasja jonë me Perëndimin nuk do të përfundojë me një fitore të pjesshme – e lëre më një dërrmuese – në Ukrainë.
Edhe nëse çlirojmë plotësisht rajonet Donetsk, Lugansk, Zaporozhye dhe Kherson, do të jetë një fitore minimale. Një sukses pak më i madh do të ishte çlirimi i të gjithë Ukrainës lindore dhe jugore brenda një ose dy vjetësh. Por do të linte ende një pjesë të vendit me një popullsi ultra-nacionaliste edhe më të hidhëruar, të mbushur plot me armë – një plagë e gjakosur që kërcënon komplikime të pashmangshme, si një luftë tjetër.
Situata mund të jetë më e keqe nëse e çlirojmë të gjithë Ukrainën me çmimin e sakrificave monstruoze dhe do të mbetemi me rrënoja dhe një popullsi që më së shumti na urren. Do të duhej më shumë se një dekadë për t’i “riedukuar” ata. Secila prej këtyre opsioneve, veçanërisht e fundit, do ta shpërqendrojë Rusinë nga zhvendosja aq e nevojshme e qendrës së saj shpirtërore, ekonomike, ushtarake dhe politike në lindje të Euroazisë. Ne do të ngecim me një fokus të kotë në Perëndim. Dhe territoret e Ukrainës së sotme, veçanërisht ato qendrore dhe perëndimore, do të tërheqin burime – njerëzore dhe financiare. Këto rajone u subvencionuan shumë edhe në kohën sovjetike.
Ndërkohë, armiqësia nga Perëndimi do të vazhdojë; do të mbështesë një luftë civile guerile që po digjet ngadalë.
Një opsion më tërheqës është çlirimi dhe ribashkimi i lindjes dhe jugut, dhe imponimi i kapitullimit mbi mbetjet e Ukrainës me çmilitarizimin e plotë, duke krijuar një shtet tampon, miqësor. Por një rezultat i tillë do të ishte i mundur vetëm nëse ne jemi në gjendje të thyejmë vullnetin e Perëndimit për të mbështetur juntën e Kievit dhe ta përdorim atë kundër nesh, duke e detyruar bllokun e udhëhequr nga SHBA në një tërheqje strategjike.
Dhe këtu vij te një çështje vendimtare, por e vështirë per tu diskutuar. Shkaku kryesor i – dhe në të vërtetë arsyeja kryesore për – krizën ukrainase, si dhe shumë konflikte të tjera në botë, dhe rritja e përgjithshme e kërcënimeve ushtarake, është dështimi i përshpejtuar i elitave sunduese perëndimore bashkëkohore.
Kjo krizë shoqërohet me një ndryshim të shpejtë të paprecedentë në ekuilibrin e fuqisë në botë në favor të shumicës globale, e drejtuar ekonomikisht nga Kina dhe pjesërisht nga India, me Rusinë si spirancë ushtarake dhe strategjike. Ky dobësim jo vetëm që zemëron elitat perandorake-kozmopolite (presidenti amerikan Joe Biden dhe të ngjashmit e tij), por gjithashtu frikëson elitat perandorake-kombëtare (siç është paraardhësi i tij Donald Trump). Perëndimi po humbet avantazhin që ka mbajtur për pesë shekuj për të hequr pasurinë e gjithë botës duke imponuar rendin e tij politik dhe ekonomik dhe duke vendosur dominimin e tij kulturor, kryesisht me forcë brutale. Pra, nuk ka një fund të shpejtë për përballjen mbrojtëse, por agresive.
Ky kolaps moral, politik dhe ekonomik ka filluar që nga mesi i viteve 1960, u ndërpre nga rënia e BRSS, por rifilloi me energji të përtërirë në vitet 2000 (disfatat e amerikanëve dhe aleatëve të tyre në Irak dhe Afganistan dhe kriza të modelit ekonomik perëndimor në vitin 2008 ishin piketa).
Për të ngadalësuar këtë zhvendosje sizmike, Perëndimi është konsoliduar përkohësisht. SHBA-ja e ka kthyer Ukrainën në një thes grushtimi për të lidhur duart e Rusisë, linçit politiko-ushtarak të një bote joperëndimore të çliruar nga prangat e neokolonializmit. Në mënyrë ideale, sigurisht, amerikanët thjesht do të donin të hidhnin në erë vendin tonë dhe kështu të dobësonin rrënjësisht superfuqinë alternative në zhvillim, Kinën. Ne, ose duke mos e kuptuar pashmangshmërinë e përplasjes ose duke grumbulluar forcat tona, kemi qenë të ngadaltë në veprim parandalues. Për më tepër, në përputhje me të menduarit politik dhe ushtarak modern, kryesisht perëndimor, ne ishim të nxituar në ngritjen e pragut të përdorimit të armëve bërthamore, të pasaktë në vlerësimin e situatës në Ukrainë dhe jo plotësisht të suksesshëm në nisjen e operacionit aktual ushtarak. Duke dështuar nga brenda, elitat perëndimore kanë ushqyer në mënyrë aktive barërat e këqija që kanë zënë rrënjë në tokën e 70 viteve të prosperitetit, ngopjes dhe paqes. Këto përbëhen nga ideologjitë antinjerëzore: mohimi i familjes, atdheut, historisë, dashurisë midis burrave dhe grave, besimi, shërbimi ndaj idealeve më të larta, gjithçka që është njerëzore. Filozofia e tyre është të zhdukin ata që rezistojnë. Qëllimi është të sterilizohen njerëzit në mënyrë që të zvogëlohet aftësia e tyre për t’i rezistuar kapitalizmit modern “globalist”, i cili po bëhet gjithnjë e më dukshëm i padrejtë dhe i dëmshëm për njeriun dhe njerëzimin.
Ndërkohë, një SHBA e dobësuar po shkatërron Evropën Perëndimore dhe vendet e tjera të varura prej saj, duke u përpjekur t’i shtyjë në një konfrontim që do të pasojë Ukrainën. Elitat në shumicën e këtyre vendeve kanë humbur qëndrimin e tyre dhe, të panikuar nga kriza në pozicionet e tyre brenda dhe jashtë vendit, po i çojnë me përkushtim vendet e tyre drejt masakrës. Në të njëjtën kohë, për shkak të dështimit më të madh, ndjenjës së pafuqisë, rusofobisë shekullore, degradimit intelektual dhe humbjes së kulturës strategjike, urrejtja e tyre është pothuajse më e fortë se ajo e SHBA.
Kështu, trajektorja e shumicës së vendeve perëndimore tregon qartë një fashizëm të ri, i cili mund të quhet totalitarizëm “liberal”.
Në të ardhmen, dhe kjo është gjëja më e rëndësishme, ajo vetëm do të përkeqësohet. Armëpushimet janë të mundshme, por pajtimi jo. Zemërimi dhe dëshpërimi do të vazhdojnë të rriten në valë dhe valë. Ky vektor i lëvizjes perëndimore është një shenjë e qartë e lëvizjes drejt shpërthimit të Luftës së Tretë Botërore. Ajo tashmë ka filluar dhe mund të shpërthejë në një flakë të plotë ose rastësisht, ose për shkak të paaftësisë dhe papërgjegjshmërisë në rritje të qarqeve sunduese të Perëndimit.
Futja e inteligjencës artificiale dhe robotizimi i luftës rrisin rrezikun e përshkallëzimit të paqëllimshëm. Makineritë mund të veprojnë jashtë kontrollit të elitave të hutuara.
Situata është rënduar nga “parazitizmi strategjik” – në 75 vjet paqe relative, njerëzit kanë harruar tmerret e luftës, nuk kanë frikë as nga armët bërthamore. Kudo, por sidomos në Perëndim, instinkti i vetëruajtjes është dobësuar.
Kam shpenzuar shumë vite duke studiuar historinë e strategjisë bërthamore dhe kam arritur në një përfundim të qartë, qoftë edhe joshkencor. Ardhja e armëve bërthamore është rezultat i ndërhyrjes së të Plotfuqishmit, i cili, i tmerruar që njerëzimi kishte nisur dy luftëra botërore brenda një brezi, duke kushtuar dhjetëra miliona jetë, na dha armët e Harmagedonit për t’u treguar atyre që kishin humbur frikën e ferrit, se ai ekzistonte. Mbi atë frikë qëndronte paqja relative e treçerekshekullit të fundit.
Por tani kjo frikë është zhdukur. E paimagjinueshmja, për sa i përket nocioneve të mëparshme të parandalimit bërthamor, po ndodh – një grup elitash në pushtet, në një sulm të tërbimit të dëshpëruar, kanë nisur një luftë në shkallë të plotë në pjesën e poshtme të një superfuqie bërthamore.
Frika nga përshkallëzimi atomik duhet të rikthehet. Përndryshe njerëzimi është i dënuar.
Jo vetëm, dhe jo edhe aq shumë, se si do të duket rendi i ardhshëm botëror po vendoset në fushat e Ukrainës tani. Por nëse bota me të cilën jemi mësuar do të ruhet, apo nëse do të mbeten të gjitha si rrënoja radioaktive, duke helmuar mbetjet e njerëzimit?!
Duke thyer vullnetin e Perëndimit për të imponuar agresionin e tij, ne jo vetëm që do të shpëtojmë veten dhe përfundimisht do ta çlirojmë botën nga zgjedha perëndimore prej pesë shekujsh, por do të shpëtojmë edhe mbarë njerëzimin. Duke e shtyrë Perëndimin drejt katarsisit dhe braktisjes së hegjemonisë së elitave të tij, ne do ta detyrojmë atë të tërhiqet përpara një katastrofe globale. Njerëzimit do t’i jepet një shans i ri për t’u zhvilluar.
Zgjidhje e propozuar
Natyrisht, ka një luftë të vështirë përpara. Është gjithashtu e nevojshme që t’i zgjidhim problemet tona të brendshme – të heqim qafe më në fund mendësinë e centrizmit perëndimor dhe nga perëndimorizuesit në klasën administrative. Sidomos kompradorët dhe mënyra e tyre e veçantë e të menduarit. Natyrisht, në këtë fushë, pa dashje na ndihmon blloku i NATO-s.
Udhëtimi ynë 300-vjeçar rreth Evropës na ka dhënë shumë mësime të dobishme dhe na ka ndihmuar të formojmë kulturën tonë të madhe. Le të vlerësojmë trashëgiminë tonë evropiane. Por është koha të kthehemi në shtëpi, te vetja. Le të fillojmë, me bagazhet që kemi grumbulluar, të jetojmë në mënyrën tonë. Miqtë tanë në Ministrinë e Jashtme së fundmi kanë bërë një përparim të vërtetë duke iu referuar Rusisë si një shtet qytetërues në konceptin e tyre të politikës së jashtme. Unë do të shtoja – një qytetërim qytetërimesh, i hapur si në veri ashtu edhe në jug, në perëndim dhe në lindje. Tani drejtimi kryesor i zhvillimit është në Jug, në Veri dhe, mbi të gjitha, në Lindje.
Konfrontimi me Perëndimin në Ukrainë, sido që të përfundojë, nuk duhet të na largojë nga lëvizja e brendshme strategjike – shpirtërore, kulturore, ekonomike, politike, ushtarake dhe politike – drejt Uraleve, Siberisë dhe Oqeanit Paqësor. Nevojitet një strategji e re Ural-Siberiane, e cila përfshin disa projekte të fuqishme ngritëse shpirtërore, duke përfshirë, natyrisht, krijimin e një kryeqyteti të tretë në Siberi. Kjo lëvizje duhet të bëhet pjesë e formulimit shumë të nevojshëm të “Ëndrrës Ruse” – imazhi i Rusisë dhe botës për të cilën synohet.
Unë kam shkruar shpesh, dhe nuk jam vetëm në këtë, se shtetet e mëdha pa një ide të madhe pushojnë së qeni të tilla ose thjesht zhduken në zbrazëti. Historia është e mbushur me varre të fuqive që humbën rrugën. Kjo ide duhet të krijohet nga lart dhe të mos mbështetet, siç bëjnë budallenjtë apo dembelët, në atë që vjen nga poshtë. Ajo duhet të korrespondojë me vlerat dhe aspiratat më të thella të njerëzve dhe mbi të gjitha të na çojë përpara të gjithëve. Por është përgjegjësi e elitës dhe e lidershipit të vendit ta formulojë atë. Vonesa në paraqitjen e një vizioni të tillë është e papranueshme e gjatë.
Por që të ndodhë e ardhmja, duhet kapërcyer rezistenca e forcave të së kaluarës – pra Perëndimit. Nëse kjo nuk arrihet, pothuajse me siguri do të ketë një luftë botërore në shkallë të gjerë. E cila ndoshta do të jetë e fundit e këtij lloji.
Dhe këtu kam ardhur në pjesën më të vështirë të këtij artikulli. Ne mund të shkojmë në luftë edhe për një vit ose dy ose tre, duke sakrifikuar mijëra e mijëra njerëzit tanë më të mirë dhe dhjetëra e qindra mijëra mbeturina të tjera në kurthin historik tragjik të asaj që tani është Ukraina. Por ky operacion ushtarak nuk mund të përfundojë me një fitore vendimtare pa e detyruar Perëndimin në një tërheqje strategjike apo edhe kapitullim.
Ne duhet ta detyrojmë Perëndimin të braktisë përpjekjet e tij për të kthyer historinë, të braktisë përpjekjet e tij për dominim global dhe ta detyrojmë atë të merret me problemet e veta, të menaxhojë krizën e tij aktuale të shumëanshme. Për ta thënë në mënyrë të vrazhdë, është e nevojshme që Perëndimi thjesht të “zhgënjehet” dhe t’i japë fund ndërhyrjes së tij në drejtim të Rusisë dhe pjesës tjetër të botës.
Megjithatë, që kjo të ndodhë, elitat perëndimore duhet të rizbulojnë ndjenjën e tyre të humbur të vetë-ruajtjes duke kuptuar se përpjekjet për të rraskapitur Rusinë duke luajtur me ukrainasit kundër saj janë kundërproduktive për vetë Perëndimin.
Besueshmëria e parandalimit bërthamor duhet të rikthehet duke ulur pragun e lartë të papranueshëm për përdorimin e armëve atomike dhe duke lëvizur me kujdes, por shpejt në shkallët e parandalimit-përshkallëzimit. Hapat e parë janë ndërmarrë tashmë përmes deklaratave për këtë qëllim nga presidenti dhe liderë të tjerë, duke filluar vendosjen e armëve bërthamore dhe mjetet e tyre të shpërndarjes në Bjellorusi dhe duke rritur efektivitetin luftarak të forcave strategjike parandaluese. Ka mjaft shkallë në këtë shkallë. Unë numëroj rreth dy duzina. Madje mund të shkojë deri në paralajmërimin e bashkatdhetarëve tanë dhe të gjithë njerëzve me vullnet të mirë për nevojën për të lënë shtëpitë e tyre pranë objekteve të sulmeve të mundshme bërthamore në vendet që mbështesin drejtpërdrejt regjimin e Kievit. Armiku duhet të dijë se ne jemi gati të ndërmarrim një sulm hakmarrës parandalues në përgjigje të agresionit të tij aktual dhe të kaluar, në mënyrë që të parandalojmë një rrëshqitje në një luftë termonukleare globale.
Unë kam thënë dhe shkruar shpesh se me strategjinë e duhur të parandalimit, madje edhe të përdorimit, rreziku i një sulmi bërthamor ‘hakmarrës’ ose sulmi tjetër në territorin tonë mund të minimizohet. Vetëm nëse ka një të çmendur në Shtëpinë e Bardhë që gjithashtu urren vendin e tij, SHBA-të do të vendosin të godasin në “mbrojtje” të evropianëve dhe të ftojnë hakmarrje duke sakrifikuar një Boston hipotetik për një Poznan imagjinar. Amerikanët dhe europianoperëndimorët e dinë mirë këtë, ata thjesht nuk preferojnë të mendojnë për këtë. Edhe ne kemi kontribuar në këtë pamaturi me deklaratat tona paqedashëse. Duke studiuar historinë e strategjisë bërthamore të SHBA-së, e di se pasi BRSS fitoi një aftësi të besueshme hakmarrëse bërthamore, Uashingtoni nuk e konsideroi kurrë seriozisht përdorimin e armëve bërthamore në territorin sovjetik, edhe pse publikisht bëri bllof. Kur konsideroheshin armët bërthamore, ato ishin vetëm kundër “përparimit” të forcave sovjetike në Evropën Perëndimore. E di që kancelarët e ndjerë Helmut Kohl dhe Helmut Schmidt u larguan nga bunkerët e tyre sapo çështja e një përdorimi të tillë u ngrit në një stërvitje.
Lëvizja poshtë shkallës së frenimit-përshkallëzimit duhet të jetë mjaft e shpejtë. Duke pasur parasysh drejtimin aktual të Perëndimit – dhe degradimin e shumicës së elitave të tij – çdo vendim i njëpasnjëshëm që merr është më i paaftë dhe më i mbuluar ideologjikisht se i fundit. Dhe, aktualisht, nuk mund të presim që këto elita të zëvendësohen nga më të përgjegjshme dhe më të arsyeshme. Kjo do të ndodhë vetëm pas një katarsisi, duke çuar në braktisjen e shumë ambicjeve.
Nuk mund të përsërisim ‘skenarin ukrainas’. Për një çerek shekulli nuk na dëgjuan kur paralajmëruam se zgjerimi i NATO-s do të çonte në luftë; ne u përpoqëm të vononim, të “negocionim”. Si rezultat, ne përfunduam në një konflikt të rëndë të armatosur. Tani çmimi i pavendosmërisë është një rend i madhësisë më i lartë se sa do të kishte qenë më parë.
Por, çka nëse udhëheqësit aktualë perëndimorë refuzojnë të tërhiqen? Ndoshta ata kanë humbur të gjithë ndjenjën e vetë-ruajtjes? Atëherë do të na duhet të godasim një grup objektivash në një numër vendesh për t’i kthyer në shqisat ata që kanë humbur ndjenjat.
Është një zgjedhje moralisht e frikshme – do të përdornim armën e Perëndisë dhe do ta dënonim veten me humbje të mëdha shpirtërore. Por nëse kjo nuk bëhet, jo vetëm që Rusia mund të humbasë, por ka shumë të ngjarë që i gjithë qytetërimi njerëzor të marrë fund.
Këtë zgjedhje do të duhet ta bëjmë vetë. Edhe miqtë dhe simpatizantët nuk do ta mbështesin në fillim. Nëse do të isha kinez, nuk do të dëshiroja një fund të papritur dhe vendimtar të konfliktit, sepse ai do të tërhiqte forcat amerikane dhe do t’i lejojë ata të mbledhin forcat për një betejë vendimtare – qoftë drejtpërdrejt ose, sipas traditës më të mirë të Sun Tzu-së, duke detyruar armiku të tërhiqet pa luftë. Si një kinez, unë do të kundërshtoja gjithashtu përdorimin e armëve bërthamore sepse ta çosh konfrontimin në nivelin bërthamor do të thotë të shkosh në një zonë ku vendi im është ende i dobët.
Gjithashtu, veprimi vendimtar nuk është në përputhje me filozofinë e politikës së jashtme kineze, e cila thekson faktorët ekonomikë (me akumulimin e fuqisë ushtarake) dhe shmang konfrontimin e drejtpërdrejtë. Unë do të mbështesja një aleat duke i siguruar atij një mbulesë të pasme, por do të shkoja pas shpinës së tij dhe nuk do të hyja në përleshje. (Në këtë rast, ndoshta unë nuk e kuptoj mjaft mirë këtë filozofi dhe po u atribuoj motive miqve të mi kinezë që nuk janë të tyret.) Nëse Rusia përdor armë bërthamore, Pekini do ta dënonte atë. Por zemrat kineze do të gëzoheshin gjithashtu duke ditur se reputacionit dhe pozicionit të SHBA-së i ishte dhënë një goditje e rëndë.
Si do të reagonim nëse (Zoti na ruajt!) Pakistani do të sulmonte Indinë, apo anasjelltas? Do të tmerroheshim. I mërzitur që tabuja bërthamore është thyer. Atëherë le të ndihmojmë viktimat dhe të ndryshojmë doktrinën tonë bërthamore në përputhje me rrethanat.
Për Indinë dhe vendet e tjera të shumicës botërore, përfshirë shtetet me armë bërthamore (Pakistani, Izraeli), përdorimi i armëve bërthamore është i papranueshëm, si për arsye morale ashtu edhe për arsye gjeostrategjike. Nëse ato përdoren “me sukses”, tabuja bërthamore – nocioni se armë të tilla nuk duhet të përdoren kurrë dhe se përdorimi i tyre është një rrugë e drejtpërdrejtë drejt Harmagedonit bërthamor – do të zhvlerësohet. Nuk ka gjasa të fitojmë mbështetje shpejt, edhe nëse shumë në Jugun Global do të ndjenin kënaqësi nga disfata e ish-shtypësve të tyre që i plaçkitën, kryen gjenocid dhe imponuan një kulturë të huaj.
Por në fund nuk gjykohen fituesit. Dhe shpëtimtarët falenderohen. Kultura politike e Evropës Perëndimore nuk e mban mend, por pjesa tjetër e botës e mban (dhe me mirënjohje) se si ne i ndihmuam kinezët të çliroheshin nga pushtimi brutal japonez dhe shumë koloni perëndimore të hidhnin poshtë zgjedhën koloniale.
Sigurisht, nëse nuk na kuptojnë në fillim, do të kenë edhe më shumë nxitje për të edukuar veten. Megjithatë, ka shumë gjasa që ne të mund të fitojmë, dhe të përqendrojmë mendjet e shteteve armike pa masa ekstreme dhe t’i detyrojmë ato të tërhiqen. Dhe pas disa vitesh, ne marrim një pozicion si prapavija e Kinës, siç po performon tani për ne, duke e mbështetur atë në luftën e saj me SHBA. Atëherë kjo luftë mund të shmanget pa një luftë të madhe. Dhe ne do të fitojmë së bashku për të mirën e të gjithëve, përfshirë njerëzit e vendeve perëndimore.
Në atë fazë, Rusia dhe pjesa tjetër e njerëzimit do të kalojnë nëpër të gjitha ferrat dhe traumat në të ardhmen, të cilën unë e shoh si të ndritshme – shumëpolare, shumëkulturore, shumëngjyrëshe – dhe duke u dhënë vendeve dhe popujve mundësinë për të ndërtuar fatet e tyre përveçshem dhe te përbashkët, e cila duhet të perhapet në mbarë botën.
Burimi: RT, pershtati Gazeta Impakt
